Nobla Nagrody, 1991-1999 |
Rok |
Dziedzina |
Laureat |
Kraj |
Uhonorowane osiągnięcie lub określenie organizacji międzynarodowych |
1991 |
fizyka |
Francja |
zastosowanie metod opisu prostych układów do opisu bardzo złożonych systemów (ciekłych kryształów, polimerów itd.) |
|
|
chemia |
Szwajcaria |
rozwój metod spektroskopii NMR |
|
|
medycyna |
E. Neher |
Niemcy |
badania rozwijające technikę "patch clamp" |
|
literatura |
RPA |
proza |
|
|
pokojowa |
Myanmar (dawna Birma) |
|
|
|
ekonomia |
USA |
rola kosztów w teorii mikroekonomicznej (szczególnie zawierania kontraktów i zarządzania) oraz prace dotyczące praw własności |
|
1992 |
fizyka |
Francja |
wkład w metody detekcji cząstek naładowanych (komory wielodrutowe) |
|
|
chemia |
USA |
rozwój teorii kinetyki reakcji redoks |
|
|
medycyna |
USA |
odkrycie wspólnego mechanizmu regulacji dla większości typów komórek |
|
|
literatura |
Wielka Brytania |
poezja, dramat |
|
|
pokojowa |
R. Menchu Tum |
Gwatemala |
|
|
ekonomia |
USA |
rozszerzenie teorii racjonalnych decyzji na wszystkie dziedziny ludzkiego zachowania |
|
1993 |
fizyka |
USA |
badanie układu podwójnego z pulsarem i eksperymentalne potwierdzenie ogólnej teorii względności |
|
|
chemia |
USA |
opracowanie metody PCR namnażania fragmentów DNA |
|
|
|
Kanada |
rozwój metod mutowania DNA |
|
|
medycyna |
USA |
niezależne odkrycie w 1977 "split genes" |
|
|
literatura |
T. Morrison |
USA |
proza |
|
pokojowa |
RPA |
|
|
|
ekonomia |
USA |
zastosowanie teorii ekonomicznych i metod jakościowych do analizy przemian gospodarczych i instytucjonalnych |
|
1994 |
fizyka |
B. Brockhouse |
Kanada |
badania struktur ciał stałych z wykorzystaniem wiązek neutronowych |
|
chemia |
USA |
badania nad otrzymywaniem i własnościami karbokationów |
|
|
medycyna |
USA |
rozszyfrowanie roli tzw. białek G w przewodzeniu sygnałów w komórkach |
|
|
literatura |
O. Kenzaburo |
Japonia |
proza |
|
pokojowa |
Palestyna |
|
|
|
ekonomia |
USA |
analiza równowagi w teorii gier niezespołowych, znajdująca zastosowanie w analizie ekonomicznej |
|
1995 |
fizyka |
M.L. Perl |
USA |
odkrycie leptonu tau |
|
|
USA |
odkrycie neutrino |
|
|
chemia |
USA |
badania nad rozkładem ozonu atmosferycznego przez freony |
|
|
|
F.S. Rowland |
USA |
badanie reakcji chemicznych ozonu atmosferycznego |
|
medycyna |
USA |
odkrycie mechanizmów genetycznych kontrolujących wczesny rozwój embrionalny i wyjaśnienie przyczyn powstawania niektórych wad wrodzonych płodu i poronień |
|
|
literatura |
Irlandia |
poezja |
|
|
pokojowa |
Wielka Brytania |
ruch uczonych zapoczątkowany w 1954, w Pugwash (Kanada) |
|
|
ekonomia |
USA |
hipoteza racjonalnych prognoz i przebudowa analizy makroekonomicznej |
|
1996 |
fizyka |
D.M. Lee |
|
odkrycie nadciekłego helu-3 |
|
chemia |
USA |
odkrycie allotropowej odmiany węgla - fullerenu |
|
|
medycyna |
Australia |
badania nad funkcjonowaniem systemu odpornościowego, w momencie gdy rozpoznaje on komórki zarażone przez wirusy |
|
|
literatura |
Polska |
poezja |
|
|
pokojowa |
J. Ramos-Horta |
Timor Wschodni |
działacze walczący o pokojowe zakończenie konfliktu w Timorze Wschodnim znajdującego się od 1975 pod okupacją Indonezji |
|
ekonomia |
Kanada |
teoria motywacji i asymetrycznej informacji |
|
1997 |
fizyka |
S. Chu |
USA |
stworzenie techniki schładzania gazów umożliwiającej osiągnięcie temperatury 0,18 mikrokelwinów |
|
chemia |
USA |
wyjaśnienie w jaki sposób komórka produkuje ATP (adenozynotrifosforan) |
|
|
medycyna |
USA |
zidentyfikowanie zaraźliwego białka wywołującego choroby układu nerwowego (teoria prionów) |
|
|
literatura |
Włochy |
dramatopisarz |
|
|
pokojowa |
Międzynarodowa Kampania na rzecz Zakazu Min Przeciwpiechotnych (J. Williams) |
|
zrzeszająca ponad 1000 organizacji i ugrupowań pozarządowych walczących o wyeliminowanie min przeciwpiechotnych, broni zabijających głównie cywilów |
|
ekonomia |
USA |
opracowanie metody wyceny instrumentów pochodnych, zwłaszcza opcji |
|
1998 |
fizyka |
R.B. Laughlin |
USA |
odkrycie cząstek o ładunku mniejszym od ładunku elektronu - ułamkowy kwantowy efekt Halla (Störmer, Tsui), oraz wyjaśnienie tego zjawiska (Laughlin) |
|
chemia |
W. Kohn |
USA |
metody obliczeniowe wyjaśniające m.in. proces tworzenia wiązania chemicznego (Kohn) oraz zachowanie cząstek w reakcjach chemicznych (Pople) |
|
medycyna |
R.F. Furchgott |
USA |
za wykrycie roli, jaką pełni tlenek azotu w powstawaniu chorób naczyniowo-sercowych |
|
literatura |
J. Saramago |
Portugalia |
proza |
|
pokojowa |
J. Hume |
Irlandia |
za udział w pokojowym rozwiązaniu konfliktu w Irlandii Północnej |
|
ekonomia |
Indie |
za wkład w badaniach nad tzw. ekonomią dobrobytu |
|
1999 |
fizyka |
Holandia |
za wyjaśnienie kwantowej struktury oddziaływań elektrosłabych |
|
|
chemia |
Egipt |
za wynalezienie aparatu fotograficznego który umożliwia zarejestrowanie najszybszych nawet reakcji chemicznych |
|
|
medycyna |
Niemcy |
||
|
literatura |
Niemcy |
proza |
|
|
pokojowa |
|
organizacja lekarzy i pielęgniarek niosąca pomoc ofiarom konfliktów i wojen na całym świecie |
|
|
ekonomia |
Kanada |
za położenie fundamentów teorii, która w sposób decydujący wpływa na praktyczne rozważania o monetarnej i fiskalnej polityce w gospodarce otwartej |