FORMY PRAWNE PRZEDSIĘBIORSTW
Jednostka gospodarcza osoby fizycznej Dla osób, które chcą działać na własny rachunek, to prawie idealna forma prowadzenia działalności. Rozmiar działalności nie jest w żaden sposób ograniczony, łatwo ją rozszerzyć lub zlikwidować. W zależności od posiadanych kwalifikacji osobistych stosunkowo prosto uzyskać koncesje i zezwolenia. Minusem jest odpowiedzialność za zobowiązania powstałe w wyniku prowadzenia działalności całym majątkiem osobistym, również wspólnym majątkiem małżonków. Przy zakładaniu tego typu działalności należy również rozważyć kwestie związane z obowiązkiem ubezpieczenia społecznego. Bez względu na to, czy działalność ma charakter okresowy czy nie, obowiązek opłacania składki na ubezpieczenia społeczne istnieje cały rok i nie jest uzależniony od występowania dochodu. Składki należy opłacać nawet w wypadku wystąpienia straty lub braku przychodów z działalności. Dopiero wyrejestrowanie powoduje ustanie obowiązku ubezpieczeniowego. Jeśli działalność gospodarcza ma charakter zajęcia dodatkowego i uzyskujesz dochody z pracy, a wynagrodzenie tam otrzymywane jest równe co najmniej wynagrodzeniu minimalnemu, określonemu w odrębnych przepisach - wtedy obowiązek ubezpieczeniowy ogranicza się do składki na ubezpieczenie zdrowotne. Zaletą tej formy jest brak uciążliwych formalności przy zakładaniu firmy, możliwe są wszystkie formy opodatkowania w zależności od działalności, nieskomplikowany sposób likwidacji. Wadą jest natomiast odpowiedzialność całym majątkiem osobistym za zobowiązania firmy, konieczność opłacania składek ZUS bez względu na dochody. Formy opodatkowania: Karta podatkowa, Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, Podatkowa Księga Przychodów i Rozchodów lub pełna księgowość.
Spółka cywilna Do 31.12.2000r. spółki cywilne istniały jako samodzielne podmioty gospodarcze, które mogły być przedmiotem wpisu do ewidencji działalności gospodarczej. Obecnie nie jest już to możliwe, jednak nic nie stoi na przeszkodzie, aby spółki cywilne zawiązywać dla realizowania celów gospodarczych. W tym przypadku w wydziale działalności gospodarczej rejestrują się poszczególni wspólnicy, jako samodzielnie prowadzący działalność gospodarczą, zaznaczając we wniosku, że działalność prowadzić będą w formie spółki cywilnej. Wspólnicy spółki cywilnej odpowiadają za zobowiązania spółki solidarnie całym swoim majątkiem. Zobowiązania w imieniu spółki cywilnej zaciąga każdy ze wspólników. Zaletą jest tutaj duża swoboda kształtowania postanowień umowy spółki. Dobra forma dla działalności małych rozmiarów - np. w przypadku, gdy dla wszystkich wspólników jest to działalność dodatkowa. Nieskomplikowany sposób likwidacji. Wadą jest niewątpliwie odpowiedzialność całym majątkiem osobistym za zobowiązania firmy. Konieczność rejestrowania się każdego wspólnika osobno i ujawniania w nazwie firmy nazwisk wszystkich wspólników. Za zobowiązania spółki wspólnicy odpowiadają całym swym majątkiem osobistym, również wspólnym majątkiem małżonków, wierzyciel może dowolnie wskazać wspólnika, który zaspokoi jego żądania. Formy opodatkowania: Karta podatkowa, Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, Podatkowa Księga Przychodów i Rozchodów, pełna księgowość.   Spółka jawna Spółka jawna jest osobową spółką handlową zawartą na mocy umowy pisemnej, działającą na zasadach określonych w kodeksie spółek handlowych i wpisaną do Krajowego Rejestru Sądowego. Nazwa spółki musi zawierać nazwiska wspólników oraz określenie "spółka jawna"(lub w skrócie - sp.j.). Nie ma osobowości prawnej, jednakże może zaciągać zobowiązania. Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką, z uwzględnieniem przepisu, który mówi, że wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Spółkę jawną należy zarejestrować we właściwym sądzie rejestrowym. Osoba przystępująca do spółki odpowiada za zobowiązania spółki powstałe przed dniem jej przystąpienia.Ten kto zawiera umowę spółki jawnej z przedsiębiorcą jednoosobowym, odpowiada także za zobowiązania powstałe przy prowadzeniu przedsiębiorstwa przez tego przedsiębiorcę przed dniem utworzenia spółki. Wspólnik nie pobiera wynagrodzenia za czynności wykonywane w związku z prowadzeniem spółki. Oznacza to, że podobnie jak w spółce cywilnej nie może być kosztem uzyskania przychodów wynagrodzenie wspólnika. Zaletami tej formy są: duża swoboda kształtowania postanowień umowy spółki, możliwość reprezentacji spółki przez każdego wspólnika, możliwość wyłączenia w umowie wspólnika/wspólników z reprezentacji, możliwość ujawnienia w nazwie firmy nazwiska jednego tylko wspólnika (np. Jan Nowak i spółka), brak określonych wymagań kapitałowych oraz stosunkowo niskie koszty rejestracji. Wadą spółki jawnej jest niewątpliwie to, że wspólnicy odpowiadają całym swym majątkiem osobistym za jej zobowiązania (jeżeli zobowiązania nie można zaspokoić z majątku firmy). Formy opodatkowania: Zasady ogólne - podatkowa księga przychodów i rozchodów. Zasady ogólne - księgowość pełna. Ryczałt ewidencjonowany.   Spółka komandytowa Spółka komandytowa jest spółką osobową, zawartą na mocy aktu notarialnego, wpisaną do Krajowego Rejestru Sądowego. Jest spółką specyficzną - pozwala prowadzić działalność w szerokim zakresie i dowolnym rozmiarze dając wspólnikom bardzo dużą swobodę w kształtowaniu odpowiedzialności za sprawy spółki i jej zobowiązania. Ponieważ w prosty sposób umożliwia wyłączenie odpowiedzialności części wspólników (komandytariuszy) za zobowiązania spółki, jest świetną formą pozyskiwania kapitału do przedsięwzięć. Zasadą w takiej spółce jest, że co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona. Nazwisko co najmniej jednego komplementariusza musi być ujawnione w nazwie firmy. Nazwa firmy może brzmieć np. Andrzej Kowalski i wspólnicy - spółka komandytowa. Komandytariusz, który ujawnia swoje nazwisko w nazwie firmy, odpowiada za zobowiązania spółki tak samo jak komplementariusz. Umowa spółki komandytowej musi zostać sporządzona w formie aktu notarialnego i zostaje zgłoszona do sądu rejestrowego. Zaletą jest ograniczenie odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania do wysokości sumy komandytowej. Komandytariusze mogą działać w imieniu spółki wyłącznie jako pełnomocnicy, przy czym brak określonych wymagań odnośnie sumy komandytowej. Wadą tej formy jest konieczność sporządzenia umowy w postaci aktu notarialnego. Rachunkowość może być prowadzona wyłącznie na zasadach ustawy o rachunkowości - pełna księgowość - co jest szczególnie uciążliwe przy małym rozmiarze działalności. Komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli tylko do wysokości sumy komandytowej, komplementariusz całym swoim majątkiem. Komandytariusz odpowiada jednak całym swoim majątkiem, jeśli jego nazwisko lub firma zostanie ujawnione w firmie (nazwie) spółki komandytowej. Komandytariusz odpowiada również za zobowiązania spółki powstałe w wyniku wykonania czynności za spółkę, do których komandytariusz nie był uprawniony - działał bez pełnomocnictwa lub przekroczył jego zakres. Komandytariusz jest wolny od odpowiedzialności do wartości wniesionego wkładu do spółki. Formy opodatkowania: zasady ogólne - pełna księgowość.   Spółka komandytowo-akcyjna Spółka komandytowo-akcyjną jest spółką osobową mającą na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Spółka jest w swojej konstrukcji podobna do spółki komandytowej i wykazuje pewne pokrewieństwa ze spółką akcyjną. W sprawach nieuregulowanych w dziale dotyczącym spółki komandytowo-akcyjnej, do spółki tej stosuje się: a) w zakresie stosunku prawnego komplementariuszy zarówno między sobą, wobec wszystkich akcjonariuszy, jak i wobec osób trzecich, a także do wkładów tychże wspólników do spółki, z wyłączeniem wkładów na kapitał zakładowy, przepisy dotyczące spółki komandytowej, b) w pozostałych sprawach odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej, a w szczególności przepisy dotyczące kapitału zakładowego, wkładów akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego zgromadzenia. Spółka komandytowo-akcyjna przeznaczona jest raczej do wykonywania działalności w większym rozmiarze, na co wskazuje zapis w Kodeksie Spółek Handlowych o minimalnym kapitale zakładowym wynoszącym co najmniej 50.000 zł. Wymogi formalne wobec spółki komandytowo-akcyjnej również są większe niż wobec pozostałych spółek osobowych. Odrębnie od pozostałych spółek osobowych aktem, regulującym wewnętrzne stosunki w spółce nie jest umowa spółki a statut. Osoby podpisujące statut są założycielami spółki. Statut powinni podpisać co najmniej wszyscy komplementariusze i powinien on zostać sporządzony w formie aktu notarialnego. Zalety: wyłączenie odpowiedzialności akcjonariusza za zobowiązania spółki, akcjonariusze mogą działać w imieniu spółki wyłącznie jako pełnomocnicy, możliwość pozyskiwania kapitału poprzez emisję akcji oraz to, że nie ma wymogu, aby komplementariusz uczestniczył w pokryciu kapitału zakładowego. Wady: wysoki kapitał zakładowy, dla komplementariuszy niewątpliwą wadą jest odpowiedzialność za zobowiązania całym swoim majątkiem, ale mają oni decydujący wpływ na poczynania spółki - akcjonariusze bez odpowiednich pełnomocnictw nie modą wykonywać żadnych czynności w imieniu spółki. Akcjonariusz nie odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli. Komplementariusz odpowiada całym swoim majątkiem. Akcjonariusz odpowiada jednak całym swoim majątkiem, jeśli jego nazwisko lub firma zostanie ujawnione w firmie (nazwie) spółki komandytowo-akcyjnej. Akcjonariusz odpowiada również za zobowiązania spółki powstałe w wyniku wykonania czynności za spółkę, do których nie był uprawniony - ma to miejsce wówczas, gdy działał bez pełnomocnictwa lub przekroczył jego zakres. Formy opodatkowania: Zasady ogólne - księgowość pełna.   Spółka partnerska Spółką partnerską jest spółka osobowa, zawarta na mocy aktu notarialnego, wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania takich zawodów jak: adwokat, architekt, aptekarz, inżynier budownictwa, broker ubezpieczeniowy, doradca podatkowy, księgowy, lekarz, lekarz stomatolog, lekarz weterynarii, notariusz, pielęgniarka, położna, tłumacz przysięgły, radca prawny, rzecznik patentowy, rzeczoznawca majątkowy i biegły rewident. Przed zgłoszeniem spółki partnerskiej do właściwego rejestru należy zawrzeć umowę spisaną w formie aktu notarialnego. Firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie "i partner" albo "i partnerzy" bądź "spółka partnerska" oraz określenie wykonywanego przez nich zawodu, np. Jan Nowak i partnerzy - adwokaci. Do zgłoszenia spółki partnerskiej do sądu rejestrowego należy dołączyć dokumenty potwierdzające uprawnienia każdego partnera do wykonywania wolnego zawodu. Zaletami tej formy są: ograniczenie odpowiedzialności za zobowiązania powstałe w wykonywaniu działalności przez innych partnerów, jednoznaczne określenie profilu spółki w nazwie, brak określonych wymagań kapitałowych. Możliwość ujawnienia w nazwie firmy nazwiska jednego tylko wspólnika (np. Jan Nowak i partnerzy - adwokaci). Wadą jest to, że spółka działa tylko w zakresie wykonywania zawodu partnerów. Formy opodatkowania: zasady ogólne - podatkowa księga przychodów i rozchodów, księgowość pełna lub Ryczałt ewidencjonowany.   Spółka z o.o. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością posiada osobowość prawną i jest spółką kapitałową, stanowiącą związek kapitału, a nie osób. Powstaje na mocy umowy notarialnej i zostaje wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego. W imieniu spółki działa jej zarząd a nie wspólnicy. Wspólnicy zasadniczo nie odpowiadają za zobowiązania spółki. Jeżeli egzekucja przeciwko spółce okazała się bezskuteczna, za jej zobowiązania odpowiadają członkowie zarządu solidarnie całym swoim majątkiem. Członek zarządu może się jednak uwolnić od odpowiedzialności jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że nie zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz nie wszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo nie zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz nie wszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody. Kapitał zakładowy spółki powstaje z udziałów wnoszonych przez jej wspólników (może to być tylko jedna osoba), przy czym wartość kapitału nie może być niższa niż 5.000 zł. Udziałowcy spółki wybierają jej zarząd, który podejmuje decyzje w sprawach bieżącej działalności spółki oraz ponosi odpowiedzialność prawną za podjęte przez spółkę zobowiązania. W spółkach o wyższym kapitale - powyżej 500.000,00 zł. - i większej liczbie udziałowców - powyżej 50 - powołuje się radę nadzorczą i komisję rewizyjną, które nadzorują prace zarządu. Nazwa spółki powinna zawierać oznaczenie "spółka z ograniczoną odpowiedzialnością" lub skrót "sp. z o.o.". Spółka z o.o. jest dobrą formą do prowadzenia działalności zarówno w niewielkim jak i dużym rozmiarze. Spółka może być jednoosobowa, do spółki w razie potrzeby bez przeszkód można przyjąć nowego wspólnika, spółka może uzyskiwać koncesje i zezwolenia. Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością sporządzana jest w formie aktu notarialnego. Zaletami tej formy są: wyłączenie odpowiedzialności wspólnika za zobowiązania spółki, możliwość pozyskania kapitału poprzez pozyskanie nowego wspólnika, możliwość pokrycia udziału w kapitale aportem rzeczowym (maszyny, urządzenia). Za wady można uznać: wysoki minimalny kapitał zakładowy, kosztowna procedura rejestracyjna, brak możliwości zawierania umów o pracę z członkami zarządu będącymi jednocześnie wspólnikami bez powołania pełnomocnika lub rady nadzorczej.Formy opodatkowania: zasady ogólne - pełna księgowość.   Spółka akcyjna Spółka akcyjna jest formą działalności przeznaczoną dla prowadzenia średnich i dużych przedsiębiorstw. Jest to spółka handlowa i zarazem kapitałowa, w której wspólnikami są właściciele akcji, czyli akcjonariusze. Nazwę, siedzibę, zasady działania spółki, jej organy, wysokość kapitału oraz liczbę i wartość akcji określa statut spółki. Najważniejszy organ spółki to walne zgromadzenie akcjonariuszy, które wybiera radę nadzorczą i członków zarządu. Odpowiedzialność prawną za działania i zobowiązania spółki ponosi zarząd, finansową - akcjonariusze do wysokości swych udziałów. Właściciele akcji mają też prawo do dywidendy, czyli części wypracowanego przez spółkę zysku proporcjonalnie do liczby posiadanych akcji, chyba że podejmą wspólną decyzję o przeznaczeniu zysku na inwestycje. Nazwa spółki powinna zawierać oznaczenie "spółka akcyjna" (skrót: S.A.). Do założenia spółki akcyjnej wymagany jest obecnie kapitał wynoszący minimalnie 100.000 zł. Spółka akcyjna jest spółką kapitałową kumulującą kapitały wielu osób lub firm. Spółkę akcyjną może założyć grupa wspólników, ale również jedna osoba lub skarb państwa. Zdarza się tak, że spółki akcyjne powstają w wyniku przekształcenia spółki innego typu np. z ograniczoną odpowiedzialnością, w której udziałowcy pragną uzyskać dodatkowy kapitał, emitując akcje. W jednej spółce akcyjnej mogą być zaangażowane duże kapitały należące do inwestorów wiodących jak i niewielkie kapitały drobnych akcjonariuszy. Spółka akcyjna pozwala realizować przedsięwzięcia przekraczające możliwości finansowe lub organizacyjne jednej osoby lub firmy. Spółka akcyjna ma osobowość prawną, co oznacza, że jest wyodrębnionym organizacyjnie i majątkowo podmiotem prawa. Jest płatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych. Do jej założenia i prowadzenia zatrudnia profesjonalną obsługę księgową i prawną. Zaletami tej formuły są łatwość kumulacji kapitału oraz proste metody pozyskiwania kapitałów w trakcie trwania działalności poprzez emisję akcji, obligacji i innych instrumentów finansowych, brak odpowiedzialności akcjonariuszy za zobowiązania spółki. Wadami są: drogi, skomplikowany i czasochłonny proces rejestracji, duże wymagania formalne dotyczące działalności spółki, konieczność prowadzenia pełnej księgowości, konieczność zatrudniania specjalistycznej obsługi prawnej, finansowej i zarządczej, brak wpływu na działalność spółki przez mniejszych udziałowców, skomplikowany proces likwidacji. Formy opodatkowania: pełna księgowość zgodnie z ustawą o rachunkowości.

---