Modele systemów finansowych na świecie
Zróżnicowana geneza kształtowania systemów finansowych w różnych regionach świata sprawiła, iż szczególnego znaczenia nabrało zróżnicowanie pomiędzy bankami uniwersalnymi a szczególnym rodzajem specjalizacji banków - bankami inwestycyjnymi.
Podstawą powyższego podziału jest wyróżnienie instytucji banku uniwersalnego i banku inwestycyjnego
Bank inwestycyjny - bank zajmujący się bezpośrednim transferem oszczędności na rynek pieniężny i kapitałowy. Banki inwestycyjne zajmują się wszelkimi usługami finansowymi, które wykraczają poza tradycyjną działalność depozytowo-kredytową. Są to głównie usługi związane z operacjami papierami wartościowymi.
Banki inwestycyjne na świecie prowadzą działania w trzech obszarach:
zarządzanie finansami i doradztwo w tym zakresie
tworzą na zlecenie odpowiednie strategie finansowe dla swoich klientów, umożliwiające pozyskanie optymalnych źródeł finansowania
organizują sieć sprzedaży instrumentów kapitałowych dla swoich klientów (akcji, obligacji lub innych instrumentów dłużnych).
podejmują działania związane z restrukturyzacją przedsiębiorstw, ich prywatyzacją, organizowaniem wykupu przedsiębiorstw i ich przejęć (lub połączeń),
sporządzają biznes plany i analizy, dotyczących przedsiębiorstwa, sektora czy całej gospodarki.
działania na rynku papierów wartościowych
Banki inwestycyjne organizują publiczne emisje papierów wartościowych,
gwarantują emisję, prowadzą działania w zakresie tzw. private placement (emisje niepubliczne),
prowadzą działalność brokerską i dealerską,
zarządzają pakietami akcji na zlecenie klienta,
zarządzają funduszami powierniczymi lub towarzystwami inwestycyjnymi
działają na rynku instrumentów pochodnych.
działania na rynku pieniężnym
prowadzą aktywny handel papierami skarbowymi,
obracają pożyczkami na rynku międzybankowym,
obracają certyfikatami depozytowymi,
dokonują transakcji terminowych oraz instrumentami pochodnymi
Bank uniwersalny - dokonuje wszystkich czynności bankowych. Łączy operacje depozytowo - kredytowe z transakcjami w zakresie papierów wartościowych i czynnościami emisyjnymi.
Uwarunkowania historyczne spowodowały polaryzację światowego systemu finansowego pomiędzy model niemiecko-japoński a anglo-amerykański.
Model amerykański oparty jest na wyraźnym oddzieleniu banków depozytowo-kredytowych (nie prowadzą działalności inwestycyjnej na rynku finansowym) od banków inwestycyjnych. Geneza tego stanu sięga roku 1929, gdy po krachu na giełdzie nowojorskiej, po którym zbankrutował szereg banków komercyjnych zaangażowanych na rynku papierów wartościowych, uchwalono w 1933 roku tzw. Glass-Steagall Act. Określił on na długie dziesięciolecia granice angażowania się banków komercyjnych w działalność inwestycyjną. Między innymi na skutek tego do największych amerykańskich banków zalicza się obecnie właśnie banki inwestycyjne: Merrill Lynch, Salomon Brothers, Goldman Sachs, Morgan Stanley i First Boston.
Drugi typ jest powszechnie stosowany w państwach Unii Europejskiej i uprawnia on banki komercyjne do rozwijania aktywności inwestycyjnej aczkolwiek ograniczonej najczęściej wymogami prawnymi. Takie banki nazywa się uniwersalnymi. Również w polskim prawie
bankowym znajdują się limity dopuszczalnego angażowania się banków (uniwersalnych) w działalność inwestycyjną.
Tabela X
Modele systemów finansowych według zaangażowania sektora bankowego
System oparty na funkcjonowaniu rynków papierów wartościowych Model anglo - amerykański |
System bankowo zorientowany
Model niemiecko - japoński |
finansowanie przedsiębiorstw
|
|
|
|
Typy i rola przedsiębiorstw finansowych |
|
|
|
Rynki papierów wartościowych |
|
|
|
Polityka banku centralnego |
|
|
|
Mechanizm płatniczy |
|
|
|
Mówi się ponadto o:
łatwiejszym utrzymywaniu stabilności systemu bankowego w przypadku banków uniwersalnych
możliwości efektywniejszego wykorzystania rynku kapitałowego dzięki dogodniejszemu (gęsta sieć oddziałów) wykorzystaniu źródeł kapitału
łatwiejszej promocji nowych produktów i niższej (jednostkowej ich cenie)
Aktualne trendy:
Konwergencja systemów finansowych - w USA odchodzenie od sztywnego podziału, w Europie specjalizacja banków.