MAD = monarchia + arystokracj

STAROŻYTNOŚĆ

Sofiści starsi

1. Protogoras z Abdery - 480 - pod koniec wieku. Sztuka Erytystyczna, O zapaśnictwie, O naukach, O państwie + dużo innych pism zatytułowanych „O xyz...”. Państwo ma umowny charakter, zwolennik demokracji

2. Gorgiasz 483 pne 375 pne. O niebycie albo o naturze, Pochwała heleny, Obrona Palamedesa, Mowa Olimpijska, Mowa Pytyjska. Bezpośrednio nie mówi o państwie, ale można dojsć do wniosku ze wg niego też ma umownych charakter

3. Prodikos 360/465 - ?. O naturze, O poprawnym mówieniu. Popiera demokrację, pańśtwo powstaje w wyniku umowy.

Sofiści młodsi - Hippiasz z Elidy V/IV w p.n.e., Kalikles, Trazymach - o ich latach życia nic nie wiadomo. Trazymach napisał Wielką Sztukę, O państwie, Obronę Larysejczyków.

Pozostali:

1. Sokrates - 469-399, nie pozostawił dzieł pisanych, ostro krytykuje tyranię i demokrację [można ją reformować przez doskonalenie siebie]

2. Platon [Arystokles] 425-347. Napisał 34 dialogi oraz kilka listów najbardziej znany to obrona Sokratesa, Polityka, Państwo. Odrzuca demokrację, jego poglądy polityczne ewoluowały ale i tak był jej przeciwny. Najlepsze: monarchia i arystokracja. Podlegają one jednak procesowi degradacji, zajmował się formami gorszymi: timokracją, oligarchią, demokracją i tyranią. Państwo powstaje spontanicznie. Ostatecznie stworzył ustruj składający się z org. Centralnych i lokalnych: 37 strrażników praw, zgromadzenia, rady oraz organów wojskowych.

3. Arystoteles 384 - 322. Etyka nikomachejska, Polityka, Ustrój Polityczny Aten. Dobro najwyższe SZCZĘŚCIE EUDAJMONIA!! autarkia - samowystarczalność. Państwo wyłoniło się z rodziny i jest urządzone na jej wzór. Formy właściwie: królestwo, arystorkacja, politea, niewłaściwe: tyrania, demokracja, oligarchia.

Cynicy - Antystenes, Diogenes, Krates

Cyrenaicy - Arystyp z Cyreny

Epikur - Epikurejczycy

Stoicy Starsi - Zenon z Kition, Chryzyp, Kleantes, w Rzymie Marek Aureliusz.

Stoicy okresu średniego:

1. Polibiusz 200-118 pne. Dzieje, Biografia Filopoimena, Taktyka. Koncepcja Cyklicznego rozwoju państw. Monarchia > arystokracja > oligarchia > demokracja > tyrania. Poprawne formy: królestwo, arystokracja, demokracja. Najlepszy ustrój, to ustrój mieszany a jego uosobieniem jest republika Rzymska

2. Marek Tuliusz Cycero 106 - 43. O państwie, O prawach, plus dużo listó o charakterze sądowym, Mowy przeciwko Katylinie. W swoich poglądach na państwo nawiązuje do idei Polibiusza - takie same formy, republika mieszana była przez niego chwalona, chociaż dostrzegałzalet władzy jednoosobowej. Krytykuje demokracje.

CHRZEŚCIJAŃSTWO, początki:

1. Święty Augustyn 345 -430. O obyczajach kościołą katolickiego, O obyczajach manichejczyków, O nieśmiertelności duszy. Podziela def. Państwa Cycerona. Dobre formy to monarchia, panstwo optymatów bądz demokarcja. Złe: tyrania, „spiskująca klicha” [pewnie oligarchia], bądź brak pańśtwa. Był zwolennikiem małych państw.

ŚREDNIOWIECZE

1. Jan z Salisbury - 1120-1180. Policratus - ważne dzieło, wykraczało poza myśl stoicką i patarystyczną jako pierwsze. Powiela def. Państwa Plutarcha. Był zwolennikiem rządów jednoosobowych, ale widział zagrożenia ich przekształcenia w Tyranię.

2. Tomek z Akwinu - 1255 - 1274. Summa Teologiczna, Summa Filozoficzna, Komentarze do „Polityki” Arystotelesa. Opierał się w dużym stopniu na Arystotelesie. Właściwe: Politeja, optymaci, monarchia. Złe: tyrania, oligarchia, demokracja. Najlepsza monarchia.

3. Marsyliusz z Padwy 1275 - 1343. Defensor pacis, defensor minor.

Z ważnych jeszcze Dante Alighieri.

RENESANS

1. Niccolo Machiavelli 1469 - 1527. Rozważania nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Liwiusza, książę. O państwie kontempletuje dużo, jest bliski ideom Polibiusza. Chwali Monarchię, optymatów i demokrację, ale łatwo mogą one przekształcić się w złą tyranię, oligarchię i anarchię. Ostatecznie chwali republikę mieszaną.

Doktryna monarchii absolutnej Jean Bodin - 1530 - 1596. Napisał dzieła o tytułąch po francuski i Sześć ksiąg o Rzeczypospolitej. Suwerenność Państwa. Odrzuca mieszaną formę rządów. Oprócz monarchii absolutnej wyróżniał demokrację i arystokrację, ale i tak monachria absolutna była najlepsza.

UTOPIE RENESANSU

1. Erazm z Rotterdamu: Pochwała Głupoty, Podrecznik rycerza Chrześcijańskiego. Najlepsza republikańska forma rządów.

2. Tomasz More (Morus): Książeczka zaiste złota i niemniej... czyli Utopia.

3. Tomasso Campanella - Państwo Słońca

4. Franciszek Bacon - Nowa Atlantyda

Myśl Polskiego Renesansu:

1. Stanisławe ze Skarbimierza

2. Paweł Włodkowic

3. Jan Ostroróg - chciał gruntownie zreformować państwo, Memoriał o urządzeniu Rzeczypospolitej

4. Kallimach - Rady Kallimachowe, mowa na wojnę z Turkami, również gruntownie reformował państwo, plus chciał wybić szlachtę

5. Sebastian Petrycy z Pilzna

6. A.F Modrzewski - O poprawie Rzeczypospolitej, O karze za mężobójstwo. Wyróżniał Monarchię, Oligarchię i polteję oraz zauważał mieszaną formę rządów.

7. Jakub Przyłuski

8. Stanisław Orzechowski

9. Krzysztof Warszewicki

10. Piotr Skarga

11. Jan Zamoyski

12. Bracia Polscy [Arianie]

XVII wiek i Oświecenie.

1. Grocujsz 1538 - 1645. Dzieje oswobodzenia Holandii, Wolność mórz. Zasadą państwa jest samo zwierzchnictwo.

2. Benedykt Spinoza - Traktar Królewski i inne traktaty. Celem państwa jest zagwarantowanie bezpieczeństwa, stąd celem państwa jest zachowanie wolności.

3. F. Suarez

4. S. Pufendorf

5. Ch. Thomasius

6. Ch. Wolff

Ideologie rewolucji Angielskiej:

1. Harrington - Oceana. popierał system mieszany, elekcyjny. Łączył czynnik monarchiczny [magistratura], arystokracyjny tj. Senat i demokatarycznego czyli Grupy Uprzywilejowanej.

2. Rober Filmer: Odrzuca umowe społeczną i prawa natury.. Nie ma innej formy poza monarchią, monarchia może być tylko patriarchalna, która jest absolutna i arbitralna.

3. Gerrard Winstanley - Nurt Radykalny. Jego ideał ustrojowy to republika komunistyczna drobnych dzierzycieli ziemi, faktycznie i prawnie należącej do ogólłu. Ten idealny ustroj gwarantować miały aparat urzedniczy, zrozumiałe prawa oraz ich przestrzeganie.

4. Tomasz Hobbes - Lewiatan, Behemot, Elementy Filozofii. Wyróżnia dwa rodzaje państwa ze względu na sposób powstania: państwa naturalne [władza ojcowska i despotyczna, powstała przez zdobycie obywateli przez władzcę] oraz państwo polityczne [ustanowienie panowanie jednej osoby lub zgromadzenia woą ludzi, którzy nadają mu moc najwyższą]. Jak państwo powstaje, ludzie traca natualną wolnosc ale zyskują bezpieczeństwo. Był przeciwnikiem ustroju mieszanego. UMOWA SPOŁECZNA - podporządkowanie sowjej indywidualnej woli woli innego człowieka.

5. John Locke - List to toleracncji, Racjonalność Chrześcijaństwa. Liberał. UMOWA SPOŁECZNA, dwuetapowa - 1. porozumienie się ludzi i utworzenie społeczeńsstwa, 2. powstaje władza państwowa. Optował za monarchiąu miarkowaną, w której wladza jest podzielona pomiędzy różne organy.

Liberalizm arystokratyczny, ludowy radykalizm, konserwatyzm

1. Monteskiusz - 1689-1755 - O Duchu praw. Ustrój polityczny powinien odpowiadać warunkom danego kraju, wyróznia: republike, monarchie i despotię. Najlepsza Monarchia.

2. Jan Jakub Rousseau. - umowa społeczna [zarówno dzieło, jak i hipoteza powstania państwa] Umowa ta zostałą zawarta przez wszystkich na jednakowych prawach, zgodnie z zasada pełnego egalitaryzm, zakłądała powszechną równość wszystkich ludzi. Forma państwa nie jest istotna, ponieważ rządzacy i tak sprawują władzę pod kontrolą suwenera.

3. Edmund Burke - konserwatysta, przeciwny egalitaryzmowi. Odrzucał koncepcję umowy społecznej a zakładał ewolucyjny charatker państwa.

Polscy konserwatyści XIXw-1918:

1. Aleksander Wielopolski

2. Andrzej Zamoyski

3. Włodzimierz Spasowicz

Utopie Oświecenia:

1. Jean Meslier - Testament. Mimo ze był księdzem, w tej ksiazce przedstawiał dowody na fałszywość religi. Państwo jako federacja małych wspólnot.

2. Morelly - Bazyliada, Kodeks Natury, czyli prawdziwy duch jej praw. Zniesie włąsnosci, kazdy rząd funkcjonuje we własnym interesie.

3. Mably - zniesienie własnosci, przeciwnik monarchii absolutnej i rep. Arystokratycznej, zwolennik podziału władzy.

Doktryny polityczno prawne polskiego oświecenia.)

-Stanisław Dunin- Karwicki

1. Stanisław Leszczyński - Głos wolny wolność ubezpieczający, utowia pt. Rozmowa Europejczyka z wyspiarzem z królestwa Dumocala. Reforma kraju

2. Stanisław Konarski O skutecznym rad sposobie,

3. Hugo Kołłątaj - Listy Anonima, Prawo polityczne narodu polskiego, ostatnia przestroga dla Polski, o sukcesji tronu.. Monarchia konstytucyjna z ograniczoną władzą panującego, zwolennik podziału władzy

4. Franciszek Salezy Jezierski. Kupa utworów o długich tytułach. Krytykował monarchie i republikę.

5. Stanisław Staszic - Uwagi nad zyciem Jana Zamoyskiego, Przstrogi dla Polski, Ród ludzki. UMOWA SPOŁECZNA.

6. Wojciech Gutkowski - utopia Kalopea.

XIX wiek:

Idealizm niemiecki:

1. Immanuel Kant - Krytyka czystego rozumu, Krytyka praktycznego rozumu. Nie rozwinął jakoś mocno teori państwa i prawa. Państwo powstaje w celu zapewnienia wolnosci, popiera monarchię parlamentarną

2. G.W.F Hegel Fenomenologia ducha, nauka logiki. Państwo rozumie jako etyczną całość, przeciwnik trójpodziału władzy, suwerenem jest monarcha.

3. Fichte

Szkoła historyczna

1. Gustaw von Hugo - jakieś po niemiecku

2. Fryderyk von Savigny (1779-1861) - O powołaniu naszych czasów do ustawodawsta i nauki prawa i inne po niemiecku

3. Grzegorz Puchta (1798 - 1846) - Prawo zwyczajowe, Kurs instytucji i znowu po niemiecku

Liberalizm XIX wieku

1. Aleis de Tocqueville (1805-1859). O demokracji w Ameryce, Wspomnienia, Dawny ustrój i rewolucja. Wyrózniał wolnosc demokratyczna i arystokratyczna. Prowadził badania nad demokracja, jej podstawą była suwereność ludu. Demokracji zagraża centralizacja i egalitaryzacja, większość w demokracji może zaczac naduzywac swojej władzy.

2. Herbert Spencer. Właściwa sfera działalnośći rzadu, wiele artykułów Statystyka społeczna, Zasady psychologii, Zasady Socjologi. Krytykował liberalizm jemu współczesny. Obawiał się despotyzmu parlamentarnej większośći.

3. Beniamin Constant. Napisał wiele traktatów np.: O działalności terrorystycznej, O reakcji, O monarchii konstytucyjnej i rekojmiach publicznych, Zasady polityki, coś o wolnosci w społczesnych w porównaniu do starożytnych.. Suwerenność ludu to podstawa wszelkich rządów. Zafascynowany praktyką ustrojową Anglii

4. Jeremy Bentham. Wprowadzenie do zasad moralnosci prawodawstwa. Zwolennik doktryny utylitaryzmu

5. John Stuart Mill. Utylitaryzm, O wolnosci, o rzadzie reprezentacyjnym, Zasady ekonomii politycznej. Wskazuje tradycyjne formu oceny formy panstwa: porządek, postęp, stałość. Najlepsza forma rzadow to jedna z odmian tzw. rządu reprezantayjnego. Dopuszca wiele rezimów politycznych, generalnie jednak odrzuca władze despotyczną.

6. Robert von Mohl. Nauka policji zgodnie z zasadami panstwa prawnego, system sprawiedliwosci prewencyjnej albo policji prawnej, historia i literatura nauk politynczynch. Tworzy idee panstwa prawnego zwiazanego scisle z mysla liberalną. Panstwo dla niego = pańśtwo konstytucyjne takie jak USA czy rewolucyjna Francja. Panstwo prawne przeciwstawia panstwu despotycznemu. Uwaza demokracje za forme przenikająca cały system społeczny. Właściwośći państwa prawnego to nadrzednosc konstytucji, przestrzeganie ustaw, podporządkowanie kościołą pańśtwu, jawność procesu, obiektywna sprawiedliwosc jako cel procesu.. Analizuej trzy formy panstwa: ludowładzwo, arystokracje, jednowładztwo.

Pozytywizm

1. John Austin.

2. Rodolf Ihering - prawo rzymskie na różnych etapach swojego rozwoju, żart i powaga w jurysprudencji

3. Jerzy Jelinek - Ogólna nauka o państwie, Deklaracja praw człowieka i obywatela, Prawo mniejszości. Władza panstwowa to taki rodzaj władzy który nie dopuszcza wobec niej jakiekolwiek sprzeciwu. Na panstwo skłąda się ludność, terytorium, zwierzchna władza. Tylko w panstwie człowiek realizuje się zarazem jako jednosta i członek owej społeczności związkowej. Wyróżniał typy panstwa: starowschodni, grecki, rzymski, sredniowieczny, wspołczesny. Jeśli chodzi o typy panstwa to monarchia [monarchia z wyboru i dziedziczna jeśli chodzi o kryterium obsadzania tronu, monarchie o władzy nieograniczonej i ograniczonej jeżeli chodzi o zakres uprawnien monarchy] i republika [ rep w której panujaca jest korporacja, arytokracja, oligarchia, i rep. demokratyczna].

Anarchizm:

1. Piotr Proudhon - Co to jest własnosc, Teoria własności

2. Michał Bakunin - Federalizm, socjalizm, antyteologizm, Imperium knuto-germanskie a rewolucja społeczna, Państwowość a anarchia, Reakcja w Niemczech, Historia mojego Życia. Chciałzlikwidowac panstwo, kosciół, armie, policje, banki, uniwersytety. Nie ma panstwa = jest wolnosc.

3. Piotr Kropotkin- Nauka wspołczesna i anarchizm, Państwo i jego rola historyczna, Zdobycie Chleba, Spólnictwo a socjalizm wolnosciowy, pomoc wzajemna jako czynnik rozowuj, Etyka, Wielka Rewolucja Francuska, Wspomnienia Rewolucjonisty

Socjalizm utopijny

1. Claude Saint-Simon

2. Charles Fourier

Socjalizm Naukowy:

1. Marks - Przyczynek do krytyki heglowskiej filozofii prawa, Rekopisy ekonomiczno-filozoficzne, Nędza filozfii, Manifest komunistyczny, Kapitał

2. Engels - Połozenie klasy robotniczej w Anglii, rozwój socjalizmu od utopii do nauki, Pochodzenie rodziny, własnosci prywatnej i panstwa, Manifest komunistyczny.

Obaj formułuja poglad o klasowym charakterze panstwa i postepowym charakterze walki klasowej. Zadaja pytanie: jaka klasa panuje?

XX wiek

Lewica:

1. Lenin

2. Stalin

3. Trocki

4. Machajski - Rewolucja robotnicza,

5. Zieliński

6. Wróblewski

7. Abramowski Pogadanki o rzeczach pozytwecznych, Pogadanki z gospodarstwa społecznego, Czego chcą socjalisci, Społeczeństwo rodowe, Feudalizm, Kapitalizm, i dużo innych str 434. Funkcje panstwa to zapewnienie bezpieczenstwa wewnetrznego i zewnetrznego, administrowanie i zarzadzeni dobrami, prognozowanie i realizowanie planów rozwoju. Ujecie panstwa ma charatker wielopłaszczyznowy. Tworzy idee państwa kooperatywnego

---