ĆWICZENIA FONACYJNE
Zadaniem ćwiczeń fonacyjnych jest zmniejszenie napięcia mięśni krtani, ustawienie prawidłowej emisji głosu, nauczenie dziecka właściwego posługiwania się głosem, nauka mówienia na wydechu oraz stosowanie w trakcie mówienia przerw na nabranie powietrza w odpowiednich miejscach. Prowadzenie ćwiczeń fonacyjnych pozwala na zlikwidowanie u dzieci głosów zbyt piskliwych, krzykliwych, takich, które utrudniają odbiór mowy.
Przykłady ćwiczeń fonacyjnych:
ćwiczenie długiej wymowy samogłosek - każdej oddzielnie („a”, „e”, „o”, „u”, „i”, „y”),
„Echo”- dzieci wołają poszczególne samogłoski, powtarzają je za rodzicem ciszej, np.: „a” (głośno) - „a” (cicho), „e” (głośno)- "e"(cicho), „oo”, „uu”, „ii”, „yy” (głośno - cicho),
dzieci mruczą przez nos - przedłużają wymowę głosek: „m”, „n”, czemu zawsze towarzyszy drganie skrzydełek nosa i warg (sprawdzenie przez dotyk palcem),
łączenie wymowy samogłosek ze spółgłoskami „m”, „n”: „ma”, „mo”, „mu”, „mi”, „my”, „na”, „ne”, „no”, „ni”, „ny”,
do przedłużonej głoski „mmmmmmm” dodajemy na końcu samogłoski:
mmma, mmme, mmmo, mmmu, mmmi, mmmy, albo też zaczynamy od samogłoski:
ammm..., emmm..., ommm..., ummm..., immm..., ymmm...,
„Psss...”- naśladowanie syczenia ulatniającego się powietrza na jednym wydechu, jak najdłużej,
wypowiedzi szeptem, naśladowanie głosów z otoczenia, naśladowanie instrumentów muzycznych,
na jednym wydechu z taką samą siłą wymawianie trzech samogłosek: [aou], a następnie [eyi],
wymawianie krótkiego zdania szeptem, półgłosem, głosem pełnym i krzycząc,
zabawa „Wiosna i misie” - dziecko - miś siedzi skulone na podłodze i mocno śpi. Logopeda - wiosna podchodzi do misia i dotyka pałeczką do jego ramienia. Wówczas miś budzi się ze snu, przeciąga się i cicho mruczy (przedłużona wymowa głoski m), przeciągając jednocześnie palcami po wargach i skrzydełkach nosa, wyczuwając ich drgania. Po chwili wiosna odchodzi, miś znów zapada w głęboki sen. Ćwiczenie powtarzamy kilkakrotnie,
zabawa „Śpij laleczko” - dziecko kołysze laleczkę, śpiewając jej: aaa. Prowadząca mówi, że laleczka nie chce spać. Wówczas dziecko naśladuje płacz lalki: uuu. Nauczyciel podpowiada, że trzeba dalej usypiać laleczkę, co dziecko wyraża głosem: aaa.
N. - Lale dalej płaczą Dz. - aaa
- Przyszedł pajacyk, który dziwi się, że lalki płaczą - zdziwione: ooo
- Lalki na chwilę milkną, potem znów płaczą - uuuu
- Dziecko je kołysze - aaa
- Płacz lalek usłyszał koziołek, który przyszedł i śpiewa im - eee
swoją kołysankę
- Ale lale płaczą dalej - uuu
- Zaś dziecko śpiewa im - aaa
- W odwiedziny do lalek przyszła myszka, która stara się je uciszyć - iii
- Lalki płaczą w dalszym ciągu - uuu
- Dziecko śpiewa kołysankę - aaa
- Ostatnim gościem laleczek jest małpka, która martwi się, dlaczego - yyy
lale płaczą
- Lalki płaczą jeszcze chwilę - uuu
- Dziecko kołysze je - aaa
- I w końcu lalki zasypiają.
dziecko mruczy cicho i lekko mmmm... tak, by wyczuć drgania na wargach, skrzydełkach nos i czubku głowy. Powtarza 3- 5 razy,
dziecko wykonuje wdech, zatrzymuje na sekundę wciągnięte powietrze, po czym rozpoczyna wydech z jednoczesnym wymawianiem (lekko i długo) samogłoski aaaa....(eee…, iii…, ooo…, uuu…, yyy…), nie zmieniając natężenia i wysokości głosu,
dziecko wykonuje wdech, zatrzymuje na sekundę wciągnięte powietrze, po czym rozpoczyna wydech z jednoczesnym wymawianiem (lekko i długo) samogłoski aaaa...(eee…,iii…, ooo…, uuu…, yyy…), przerywając ją 3 -5 razy (aaaaaa.....aaaaaa......aaaaaa....aaaaa......),
dziecko płynnie i lekko na długim wydechu wypowiada połączenia samogłosek:
aou: aaaaaooooouuuu
eiu: eeeeeiiiiiiiuuuuuu
iou: iiiiiioooouuuuu
iea: iiiiiieeeeeaaaa
oui: ooooouuuuiiiiii
uia: uuuuuuuiiiiiiiiaaaaa
uoa: uuuuuuuooooooaaaaa
ueo: uuuuuueeeeeooooo
uiy: uuuuuuuiiiiiiiiyyyyyyy
Opracowanie Agnieszka Sowa na podstawie źródeł z Internetu:
http://www.easyvoice.pl/fonacja/cwiczenia-fonacyjne-cz-1/strona-2.html
1