Układ rozrodczy człowieka.

Typy rozmnażania:

• Bezpłciowe - powstające osobniki są identyczne z osobnikami rodzicielskimi, gdyż materiał genetyczny osobników potomnych pochodzi od jednego osobnika.

Sposoby rozmnażania bezpłciowego:

• Podział komórek

• Spory

• Pączkowanie

• Fragmentację

• Wegetatywne u roślin

• Płciowe - wiąże się z tworzeniem gamet - komórek jajowych i plemników, ten typ rozmnażania warunkuje zmienność osobniczą.

Sposoby rozmnażania płciowego:

• Hermafrodytyzm (obojnactwo)

• Partenogeneza (dzieworództwo)

• Rozdzielnopłciowość

Budowa układu rozrodczego człowieka:

Narządy płciowe męskie:

• Wewnętrzne

• Jądra - wytwarzają plemniki, produkują hormon testosteron

• Najądrza - magazynują plemniki

• Gruczoł krokowy - produkuje wydzielinę wchodzącą w skład spermy

• Pęcherzyki nasienne - są gruczołami pomocniczymi, wytwarzają wydzielinę odżywczą i pobudzają plemniki do ruchu

• Nasieniowody - transportują plemniki

• Gruczoły opuszkowo - cewkowe - wytwarzają lepką wydzielinę, która bierze udział w oczyszczaniu cewki moczowej i przygotowuje do przejścia plemników

• Zewnętrzne

• Prącie - narząd kopulacyjny, służy do wprowadzania nasienia do dróg rodnych kobiety

• Moszna - powstaje przez uwypuklenie przedniej części jamy brzusznej, chroni jądra i stwarza im właściwe warunki, utrzymuje temperaturę od 2,5 do 4,0 ⁰C niższą niż w jamie brzusznej, co umożliwia produkcję plemników

• Cewka moczowa - zaczyna się w pęcherzu a kończy w prąciu

Spermatogeneza - jest to proces powstania plemników z pierwotnych komórek rozrodczych męskich. U człowieka i większości zwierząt proces spermatogenezy zachodzi ciągle, a jeden pełny cykl trwa około 3 tygodni. Podczas tego procesu komórki rozrodcze ulegają podziało mitotycznym i mejotycznym. Powstałe plemniki przechodzą z kanalika do najądrzy gdzie dojrzewają i są magazynowane.

Narządy płciowe żeńskie:

• Wewnętrzne

• Jajniki - wytwarzają komórki jajowe, produkują hormony płciowe estrogen i progesteron. Jajnik zbudowany jest z dwóch warstw: zewnętrznej (pęcherzykowej) i wewnętrznej (rdzennej).

• Jajowody - są to długie kanaliki prowadzące komórki jajowe do macicy

• Macica - silnie umięśniony narząd, w którym w czasie ciąży rozwija się płód

• Pochwa - narząd kopulacyjny umożliwiający wprowadzenie nasienia do dróg rodnych

• Zewnętrzne (srom)

• Wzgórek łonowy

• Wargi sromowe mniejsze i większe

• Łechtaczka

Cykl menstruacyjny:

• Jajeczkowanie (owulacja) - dojrzewający pęcherzyk jajnikowy wydziela hormon - estrogen, który wpływa na rozwój błony śluzowej wyścielającej jamę macicy. Co miesiąc w jajniku dojrzewa tylko jeden pęcherzyk. Gdy osiągnie on dojrzałość tzn. około 14 dnia cyklu pęcherzyk pęka i uwalnia komórkę jajową.

• Pod wpływem hormonu przysadki mózgowej - hormonu lutenizującego, pęcherzyk przekształca się w ciałko żółte. Ciałko to produkuje hormon zwany progesteronem, pod wpływem, którego ściana macicy grubieje i staje się mocno ukrwiona. Progesteron zwany jest hormonem ciąży i przygotowuje on błonę śluzową macicy na zapłodnienie.

• Menstruacja - jeżeli nie dojdzie do zapłodnienia to ciałko żółte ulega zanikowi a błona śluzowa macicy złuszcza się ponieważ pękają naczynia krwionośne. Następnie dochodzi do wydalenia błony śluzowej i niezapłodnionej komórki jajowej.

Rozwój prenatalny człowieka:

• Faza jaja płodowego

• Bruzdkująca zygota przemieszcza się w kierunku macicy, bruzdkowanie trwa około 10 dni

• Zarodek przechodzi przez stadium moruli a następnie blastocysty

• Dojrzałe jajo zagnieżdża się w błonie śluzowej macicy (implantacja)

• W czasie implantacji komórki dzielą się intensywnie, a w 12 dniu rozpoczyna się gastrulacja i tworzą się trzy listki zarodkowe i błony płodowe.

• Listki zarodkowe:

• Ektoderma (zewnętrzna) - z której rozwinie się układ nerwowy, narządy wzroku i słuchu, naskórek, włosy, paznokcie, gruczoły skórne, przysadka mózgowa, szkliwo zębów

• Mezoderma (środkowa) - z niej powstają kości, mięśnie, tkanka łączna, krew, narządy moczowe, narządy płciowe

• Entoderma (wewnętrzna) - z niej powstaje przewód pokarmowy, wątroba, trzustka, płuca

• Błony płodowe:

• Owodnia - przestrzeń, która otacza bezpośrednio zarodek, wypełniona jest wodami płodowymi

• Omocznia - powstaje między owodnią a kosmówką

• Kosmówka - jest najbardziej zewnętrzną błoną, wytwarza na powierzchni stykającej się z błoną śluzową macicy wyrostki zwane kosmkami, które tworzą następnie łożysko

• Okres rozwoju zarodkowego (4 - 8 tygodnia):

• Od 4 tygodnia ustala się symetria ciała oraz wytwarzanie zawiązków kończyn, głowy, oczu, uszu, gruczołów układu pokarmowego

• 18 - 28 dniem to stadium neuruli, wtedy rozwija się układ nerwowy, powstają mięśnie

• W 22 dniu powstają nerki

• W 24 dniu zaczyna pracować serce

• W 40 dniu funkcjonuje już mózg i układ nerwowy

• Faza rozwoju płodowego (8 tygodnia - 9 miesiąca):

• Intensywny wzrost płodu

• Wykształcenie narządów

• Około 16 tygodnia odczuwalne są ruch płodów

• W 4 miesiącu płód ma zarysy twarzy

• W 9 miesiącu pojawiają się skurcze macicy

Poród dzieli się na 3 etapy:

• Rozwarcie szyjki macicy tak, aby dziecko mogło przejść przez drogi rodne

• Poród

• Wydalenie z dróg rodnych łożyska z błonami płodowymi

Rozwój postnatalny:

• Wiek niemowlęcy (0-1 roku)

• Dzieciństwo (1 - 3 lat)

• Wiek przedszkolny (3 - 6 lat)

• Wiek szkolny (6 - 16 lat)

• Okres młodzieńczy (16 - 18 lat)

• Okres dojrzałości

• Starzenie się

• Starość

• Śmierć