W.C. Mills - „Elita władzy”
Zmiany w amerykańskiej strukturze władzy następowały na ogół w wyniku przesunięć instytucjonalnych, które polegały na zmianie względnego znaczenia systemu politycznego, gospodarczego i wojskowego. Amerykańska elita władzy przeszła przez cztery fazy , a teraz znajduje się w piątej fazie.
FAZY ELITY:
pierwsza faza - (rewolucja do okresu adm. Johna Adamsa (1791 - 1801) ):
istotną cechą tego okresu był fakt, że życie towarzyskie, instytucje gosp., system wojskowy i system polityczny pokrywały się ze sobą
„stare rodziny” wykazywały się wykształceniem od szeregu pokoleń oraz zajmowały wysokie pozycje w społeczeństwie legitymowały się przodkami
w roli przywódców występowali ludzie, którzy pozycja społeczna nie opierała się na wyłącznie stanowisku politycznym, jakkolwiek ich działalność polityczna miała poważne znaczenie, a prestiż polityków był bardzo duży
do elity należeli politycy z wykształceniem i doświadczeniem administracyjnym, wykazujący „pewną rozległość horyzontów i godność charakteru” (Lord Bryce)
druga faza - (wczesny okres XIX - rozłam na Północ i Południe):
„elitę” stanowiły liczne i niespoiste grupy na szczycie. Zachodziły one jedna na drugą, ale bardzo luźno. rewolucja jacksonowska dotyczyła pozycji społecznej w znacznym stopniu, niż ekonomicznej czy politycznej „grupa czterystu rodzin”
obok tej grupy istnieli elita polityczna, która przejęła zwierzchnictwo nad nowym systemem partyjnym
rozszerzenie systemu ekonomicznego o własność indywidualna
powstają luźne kliki, które staja na czele instytucji
trzecia faza - (wybory do Kongresu w 1866):
ośrodek inicjatywy przesunął się od rządu do korporacji
władza państwowa i władza stanów była rozproszona i niezorganizowana, natomiast władza korporacji przemysłowych i finansowych skoncentrowana i zwarta
elita ekonomiczna usuwała w cień elitę polityczną
system ekonomiczny system polityczny system wojskowy
epoka łupieskich wypraw elity ekonomicznej przeciwko rządowi, epoka korupcji, kiedy przekupywano senatorów i sędziów
czwarta faza - (Nowy Ład):
era Postępowców, prezydentów-twórców, „wyciągaczy brudów”
powstanie korporacyjnych ośrodków władzy, które rzuciły wyzwanie władzy dyrektorów korporacji
elita ekonomiczna, która wpierw zwalcza wzrost roli „rządu” podjęła teraz próbę powiązania się z rządem na wyższych szczeblach
rozgorzała ponownie walka miedzy drobną i wielką własnością w dziedzinie politycznej
ustawodawstwo socjalne i problemy klas niższych stały się ważnymi zagadnieniami ruchu reform
pojawienie się zorganizowanych związków zawodowych
Nowy Ład jako system władzy polegał głównie na równoważeniu różnych grup naciski i bloków interesów
w miejsce państwa dobrobytu wytworzyło się państwo komisarzy korporacji
wzrost roli władz politycznych - elita ekonomiczna, która w okresie poprzednim zwalczała wzrost roli „rządu”, podjęła z pewnym opóźnieniem próbę powiązania się z rządem na wyższych szczeblach. Zetknęła się wówczas z innymi grupami, lecz szybko poddała je własnej kontroli i wykorzystała do własnych celów instytucje Nowego Ładu
lata 30' - dziesięciolecie polityczne- władza kapitału nie została zastąpiona przez inną, ale została zakwestionowana i uzupełniona; stała się ona jednym z potężniejszych członów w ogólnej strukturze władzy, którą sprawowali głównie politycy
piąta faza:
Po II WŚ wzmogło się dzianie długofalowych trendów rozwojowych struktury władzy, a ponadto pojawiły się pewne trendy rozwojowe, dotyczące głównych instytucji i stosunków miedzy nimi, które również wpłynęły na postać elity władzy i nadały tej fazie specyfikę historyczną
CZYNNIK STRUKTURALNY decydujący o postaci elity władzy SYSTEM POLITYCZNY (trend: zmierzch polityki):
politykę pojmuje się jako szczerą i publiczną dyskusję nad alternatywnymi decyzjami raczej formalna demokracja polityczna
długofalowa tendencja polegająca na tym, że gospodarka i państwo łączą się ze sobą coraz ściślej i głębiej
„rozrośnięcie się państwa” jako autonomicznej biurokracji + wzrost znaczenia ludzi ze świata korporacji, którzy zajęli wysokie stanowiska w świecie polityki
wkroczenie dyrektorów ze świata korporacji do kierownictwa polit. przyspieszyło długofalową tendencję spychania zawodowych polityków na środkowe szczeble władzy
CZYNNIK STRUKTURALNY ROZBUDOWANE I ZMILITARYZOWANE PAŃSTWO: (trend: znaczny wzrost roli wojska):
wszelkie poczynania polityczne i ekonomiczne są rozpatrywane pod katem widzenia potrzeb wojskowych
zainteresowanie elity przeniosło się na problemy międzynarodowe (aparat państwowy nie miał żadnych narzędzi)
CZYNNIK STRUKTURALNY SYSTEM EKONOMICZNY: (trend: gospodarka jest jednocześnie gosp. permanentnie wojenną oraz gosp. prywatnych korporacji):
kapitalizm militarny
zbieżność interesów wojskowych i potrzeb korporacji
to nie politycy lecz dyrektorzy korporacji zasiadają wspólnie z wojskowymi i planują organizację produkcji wojennej
O postaci elity władzy w fazie 5-tej decyduje:
zbieżność interesów tych, którzy kontrolują główne środki produkcji, oraz tych, którzy kontrolują środki przemocy
zmierzch zawodowych polityków i przechwycenie wyraźnie politycznych dyspozycji przez szefów korporacji i zawodowych przywódców wojskowych pod względem personalnym jak i ideologicznym
brak jakiejkolwiek prawdziwej, fachowej i uczciwej państwowej służby cywilnej, niezależnej od wszelkich prywatnych grup interesów
Elita władzy składa się z trzech kręgów: wojskowych, ludzi ze świata korporacji i zawodowych polityków biorą udział w podejmowaniu wszystkich decyzji, wszystko zależy od „zadań danego okresu”, zadania te określa elita. Za podstawową cechę obecnej jedności i postaci elity władzy trzeba uznać dominującą rolę wojskowych.
Marks kapitaliści
Liberałowie wielcy działacze polityczni
Inni wyżsi wojskowi
„waszyngtońska klika wojskowa” nie składa się jedynie z wojskowych i nie znajduje się wyłącznie w Waszyngtonie; członkowie są rozsiani po całym kraju
Elita władzy stanowi połączenie władzy ekonomicznej, wojskowej i politycznej.
CHARAKTERTYSTYKA ELITY:
zgodność wchodzących w grę hierarchii instytucjonalnych
zbieżność pod wieloma względami ich zmiennych interesów
podobieństwo jej członków „pokrewieństwo społeczne i psychologiczne”
nie jest arystokracją, której podstawą było dziedziczenie szlachectwa szlachectwo stanowi jedną z możliwych podstaw wspólnego pochodzenia
wywodzenie się z klas wyższych lokalnych sfer towarzyskich oraz „400 rodzin” metropolii
większość wywodzi się z górnej części piramidy dochodów i zajęć zawodowych
są to Amerykanie urodzeni w Ameryce, z rodziców również urodzonych w Ameryce
pochodzą głównie z okręgów miejskich wschodnia część kraju
przeważnie protestanci: anglikanie i prezbiterianie
stosowne wychowanie, ujednolicone dla wszystkich członków „elity”
wspólne normy i kryteria
wewnętrzna dyscyplina i wspólnota interesów
KOGO, WZGLĘDNIE CO REPREZENTUJĄ CI LUDZIE NA SAMYM SZCZYCIE?:
jeśli pochodzą z wyboru - tych, których ich wybrali
jeśli są mianowani - reprezentują pośrednio tych, którzy wybrali ich mocodawców
ABSTRAKCJA - wszyscy ludzie władzy niemal we wszystkich systemach rządów usprawiedliwiają dziś swą władzę i możność podejmowania decyzji w ten właśnie wątpliwy sposób.
pochodzenie socjalne i kariera członków elity władzy nie determinują w całości interesów klasowych i kierunków polityki DLACZEGO?:
osoby wysokiego pochodzenia mogą być ideologicznie reprezentantami biednych i maluczkich
osoby niskiego pochodzenia, zawdzięczający karierę głównie sobie, mogą energicznie służyć interesom najbardziej prywatnym i dziedzicznym
nie wszyscy ludzie, którzy efektywnie reprezentują interesy jakiejś warstwy, muszą należeć do niej lub osobiście ciągnąć z polityki korzyści, która służy jej interesom
wśród osób podejmujących doniosłe decyzje znajdujemy ludzi, których wybrano na te stanowiska z racji ich „wiedzy fachowej”
Trzeba analizować nie tylko skład socjalny lecz i psychikę polityczną oraz faktyczne decyzje kierownictwa politycznego należy sprawdzać wszelkie wnioski, jakie wyciągamy z faktów pochodzenia i kariery głównych aktorów na scenie politycznej, należy poznać warunki instytucjonalne, w jakich działają.
Trzeba opierać się na podstawie: mechanizmu działania instytucji, które prowadza do powstania elity władzy oraz na faktach dotyczących pochodzenia i kariery jej członków.
Fazy rozwoju elity władzy znajdują swe odzwierciedlenie w sferze pozycji społecznych i w świecie prestiżu (organizacje: kościół, stowarzyszenie, kluby)
Świadomość klasowa jako fakt psychologiczny poszczególni członkowie klasy uznają za swoich tylko tych, których przyjął ich krąg jako ludzi odpowiadających wyobrażeniom, jakie mają o sobie.
jesteśmy przekonani o ich honorze HONOR - postępowanie zgodne z kodeksem uważanym przez daną osobę za honorowy, a za takowy uważa się kodeks kręgu, do którego dana osoba należy
niemożność przystosowania się (przynajmniej w ciągu niewielu lat), czyli wzniesienia się ponad normy postępowania, do których przyzwyczaili się w toku swej pracy i doświadczeń
ich patriotyzm:
uczucia patriotyczne i poglądy na to, co jest korzystne dla całego narodu, nie są ostatecznie i nieodwracalnie ustalone
uczucia patriotyzmu mają swe korzenie w tym, czym się człowiek stał w wyniku przebywania w danym środowisku i do tego też środowiska zależą
nie można uważać ich za ludzi wypełniających li tylko swój własny obowiązek - są oni zarówno „biurokratami”, jak i rządzą owymi
członkowie elity nie stanowią klubu o stałym składzie członków i o określonych i formalnych granicach - wewnętrzne przetasowania
przechodzenie z jednej instytucji do drugiej:
podobieństwo trzech hierarchii
wpływ decyzji podejmowanych w każdej z tych hierarchii na inną
zbieżność interesów
istnienie próżni w cywilnym zarządzaniu państwowym przy jednoczesnym wzroście jego zadań
powinowactwo psychiczne
istnienie „niewidzialnej elity” - doradcy i łącznicy stanowiący trzon elity. Oni najbardziej aktywnie zespalają ze sobą najważniejsze koła strukturalne władzy i utrzymują ją
zewnętrzne koła elity - składają się z ludzi, „których bierze się w rachubę”, chociaż mogą nie należeć do kół podejmujących ważkie decyzje i nie odbywali swej kariery wędrując pomiędzy hierarchiami. grupy nacisku, regionalne, stanowe i lokalne grupy interesów
istnienie łączników - gdy elita władzy stwierdza, iż w celu załatwienia pewnych spraw musi sięgnąć poniżej swego królestwa, musi o na sama wywrzeć pewnie nacisk, poprzez „łączników” ”działalność łącznikowa”
elita władzy wykorzystuje istniejące organizacje i działa wewnątrz nich i pomiędzy nimi, a nie zakłada jawnych organizacji, w których udział byłby ściśle ograniczony do jej własnych członków
często działa tajnie, tłumacząc owo permanentną gospodarką wojenną, gdzie dla bezpieczeństwa wszystko winno być ściśle tajne. Ale w działalności elity nie ma nic z konspiracji, jakkolwiek jej decyzje są często nie znane społeczeństwu i działa ona raczej przy pomocy manipulacji niż jawnie
wymagane jest kształcenie nowego „narybku” elity, sprzyjające koordynacji decyzji ekonomicznych, polit. i wojskowych
szerokie rozgałęzienie się skutków decyzji podejmowanych na najwyższym szczeblu, tak że decyzje są w skutkach totalne
amerykańska elita władzy również planuje i spiskuje
powszechne myślenie, że ktoś musi rządzić, a ktoś inny słuchać przepaść miedzy elita a masami
POZYTYWNA KONCEPCJA ELITY WŁADZY:
podstawowe trendy instytucjonalne zbieżność interesów politycznych, ekonomicznych i wojskowych
podobieństwo społeczne i powinowactwo psychiczne ludzi wymienialność stanowisk
rozgałęzienie się skutków decyzji podejmowanych na najwyższym szczeblu skutki totalne; dojście do władzy tych grup ludzi, którzy dzięki przeszkoleniu nie znają hamulców, jakie daje przeszkolenie demokratyczne
NEGATYWNA KONCEPCJA ELITY WŁADZY:
zepchnięcie zawodowych polityków partyjnych na środkowe szczeble władzy
na wpół zorganizowany impas, w jaki popadła funkcja ustawodawcza w starciu grup interesów w suwerennych okręgach lokalnych
niemal całkowity brak służby cywilnej, która by stanowiła polit. neutralny, ale jednocześnie posiadający doniosłe polityczne znaczenie
zespół wykształconych ludzi i zdolnych kierowników
powołanie się w większej mierze na tajemnicę urzędową, pod której osłoną podejmowane są wszelkie decyzje już nie tylko bez dyskusji publicznej, lecz nawet debaty
A co się dzieje na dole? powstanie elity władzy opiera się na i stanowi część procesu przekształcenia społeczeństwa publiczności w społeczeństwo mas.