Rodzaje polityki monetarnej: procesowa i ustrojowa, taniego i drogiego pieniądza,
ekspansywna, restrykcyjna i neutralna, krótko-, średnio- i długookresowa. Źródła
finansowania interwencji walutowych pochodzą z: rezerwy walutowe, swap walutowy,
kredyty zagraniczne. Instr. polityki monetarnej dzielimy na: Bezpośrednie - ilościowe
i jakościowe, Pośrednie- ilościowe i jakościowe BEZPOŚR.: ilościowe - limity kredytu,
kontrola kredytu, kontrola emisji pien. kredytowego i pułapy emisji, kontrola dewizowa,
ograniczenia w obrocie pieniądzem i kapitałem zagranicą, obligatoryjny zakup p.wart
jakościowe- stała stopa%, max lub min stopa%, marża%, wyznaczenie selektywnej
stopy oprocentowania, indeksacja stopy procentowej, warunki udzielenia kredytu.
POŚREDNIE: ilościowe- rezerwa obowiązkowa/stopa rezerwy obowiązkowej, depozyt
gotówkowy, kontyngenty redyskonta i lombardu, wyznaczanie wolumenu swap, OOR,
ograniczanie w zaciąganiu kredytów, jakościowe - stopa dyskont. i lombardowa, OOR,
polityka kursu walutowego, ograniczanie w oprocentowaniu wkładów np. dewizowych.
Drugi podział: wg sposobu oddziaływania BC: o instrumenty oddziaływania bezpośr.,
instrumenty oddziaływania pośredniego, wg pozycji przyjmowania przez BC wobec
banków komercyjnych: środki oddziaływania administracyjnego, środki oddziaływania
rynkowego. wg typu instrumentów: instr. kontroli ilościowej, instr. kontroli jakościowej,
wg obszaru oddziaływania intranetów: środki o zasięgu ogólnym, środki o zasięgu
selektywnym. Kryteria traktatu z Maastricht: Deficyt sektora publicz. nie przekracza
3% PKB, Poziom długu pub. nie przekracza 60% PKB, Inflacja nie przekracza o więcej
niż 1,5 pkt % poziomu z 3 krajów UE o najniższej inflacji, Dochód z obligacji - stopa od
długoterminowych obligacji rządowych nie przekracza o więcej niż 2 pkt % poziomu z 3
krajów UE o najniższej inflacji, Przestrzeganie co najmniej przez dwa lata przedziału
wahań kursowych dozwolonych przez Mechanizm Kursów Walutowych. Cele polityki
monetarnej ze względu na skalę oddziaływania: Makroekonom. - wzrost gospodarczy,
inflacja, stabilność cen itp. Mikroekon. - kształtowanie stóp %, podaż pieniądza kredytow.
Ze względu na przedmiot i podmiot polityki pieniężnej: Cele pieniężne - stopa %,
inflacja, Cele gospodarcze: zatrudnienie, wzrost PKB, Cele własne BC, Cele systemu
finansowego, Cele sektora bankowego.Ze względu na horyzont czasowy: Krótko-,
Długookresowe, Wieloletnie. Ze względu na sposób określenia i realizacji: cele finalne-
określane przez BC: To cele ostateczne, gospodarcze, makroekonomiczne, Niska inflacja,
zatrudnienie, przyrost PKB, stabilność finans., cele pośrednie- oddziaływanie na: Podaż
pieniądza, Kurs walutowy, Stopy %, cele operacyjne:Płynne rezerwy banków, Interwencje
walutowe, Stopy % rynku międzybankowego. Strategie polityki monetarnej w ujęciu
wieloparametrycznym dzielą się na: Strategia eklektyczna, Strategia bezpośredniego
celu inflacyjnego. Zakres przedmiotowy OOR: p.wart., transakcje swapowe, waluty i
dewizy, inne instrumenty finans. Cele strategii eklektycznej polityki monetarnej:
maksymal. zatrudnienia, stabilizacja cen utrzymanie długoterminowych stóp %. Operacje
depozytowo-kredytowe: operacje depozytowe - umożliwia bankom złożenie depozytu-
jednodniowej lokaty terminowej w BC, operacje kredytowe - umożliwia zaciągnięcie
kredytu, zazwyczaj jednodniowego, w BC pod zastaw p.wart. na określonych warunkach i
po najwyższym koszcie na rynku, inicjatorem są b. komercyjne, Cele pośrednie polityki
monetarnej BC: Cele pośrednie - oddziaływanie na: podaż pieniądza, kurs walutowy,
stopy%. Cele finalne - określane przez BC: cele ostateczne, gospodarcze, makroekon.,
Niska inflacja, zatrudnienie, przyrost PKB, stabilność finans. Cele operacyjne: Płynne
rezerwy banków, Interwencje walutowe, Stopy % rynku międzybankow. Organy NBP:
prezes NBP (Marek Belka), Rada Polityki Pieniężnej, zarząd NBP. Zadania BC:
utrzymywanie stabilnego poziomu cen, prowadzenie polityki pieniężnej, prowadzenie
działalności operacyj., rozwój systemu płatniczego, zarządzanie rezerwami dewizowymi
Polski, obsługa skarbu państwa, działalność informacyjna. Wymienić systemy kursowe:
brak własnej waluty, Izba walutowa, kurs sztywny, kurs płynny w paśmie wahań, kurs
pełzający, kurs pełzający w paśmie wahań, kurs płynny kierowany, kurs płynny, system
współpracy. Struktura koszyka rezerw walutowych: waluty wymienialne, których
wybór jest skierowany na obsługę operacji zagranicznych w gospodarce krajowej, płynne
aktywa finans., którymi dysponuje władza monetarna kraju w celu regulacji długu: waluty
wymienialne, pozycje rezerwowe krajów członkowskich w MFW, Specjalne Prawa
Ciągnienia, złoto monetarne. BC wpływa na podaż pieniądza poprzez: stopę rezerw
obow., manipulowanie podażą, ceną i dostępnością instrumentów służących bankom do
przechowywania rezerw, OOR skierowane na zmiany struktury zasobów banków, rezerwy
walutowe. Rezerwa walutowa jest utrzymywana przez BC dla celów: interwencyjnych,
zagranicznych (obsługi długów zagranicznych), gospodarczych, transakcyjnych.
Przyczyny kryzysów w nowym ujęciu teoretycznym: naśladowanie poczynań innych
inwestorów, różnice w podejściu właściciela a pracownika najemnego, kryzysy
samospełniające się, manipulacje dużych spekulantów, manipulacje dużych rządów,
działalność nielegalna instytucji kredytowych. Zakres przedmiotowy OOR: p.wart.,
Transakcje swapowe, Waluty i dewizy, Inne instrumenty finansowe (formy depozytów
od instytucji publicznych i gosp.dom.) EBC zajmuje się: realizacją polityki monetarnej
strefy euro, tworzeniem prawa strefy euro, wydawaniem aktów prawnych: rozporządzeń,
zaleceń, opinii, wykorzystywaniem instrum. prawnych, wskazówek i instrukcji. Poziom
rezerw BC uzależniają od: obowiązującego w kraju systemu kursowego, stopnia
powiązań gospod. z zagranicą ograniczeń prawa dewizowego dot. handlu zagranicznego,
obrotów pienięż. i kapitałow., kosztów utrzymania rezerw, ryzyka trudności płatniczych w
kraju, niebezpieczeństwa utraty wiarygodności, poziomu dochodu narodowego w kraju.
Niezależność funkcjonalna BC: (polityki monetarnej)- Możliwości prowadzenia
niezależnej polityki stopy %, podaży pieniądza i kursu walutowego. Ukierunkowania
instrument. polityki pien. na realizację jej celu. Niezależność personalna - określana jest
przez specjalne procedery doboru i dymisji członków organów decyzyjnych, określenie
ich kompetencji, okresów kadencji, Niezależność finans.-zapewnia sposób finansowania
bc, źródła kapitału i osiągniętych dochodów. Kapitał EBC pochodzi z krajowych BC a
dochody z operacji polityki pieniężnej. Niezależność instytucjonalna- polega na zakazie
przyjmowania wytycznych, instrukcji, sugestii od osób trzecich przy wykonywaniu zadań
nałożonych na banki przepisami konstytucji, prawa bankowego czy wspólnotowego.
Strategia eklektyczna polityki monetarnej: (just do it) bc nie ogłasza celów pośrednich,
natomiast często realizuje kilka celów finalnych. Brak identyfikacji bezpośred. Celu, co
nie gwarantuje przejrzystości, rynki mogą reagować negatywnie, decyzje podejmowane
w warunkach podwyższonego ryzyka. strategia bezpośredniego celu inflacyjnego - BC
określa średniookres. cel polityki pien. w postaci dopuszczalnego rocznego wzrostu cen
konsumpcyjnych, który podawany jest do publicznej wiadomości. Polega na odrzuceniu
wszelkich celów pośrednich i skoncentrowaniu się na inflacji. Cel regulacji systemu
pieniężnego to wiarygodny i stabilny pieniądz, zapewniający podmiotom krajowym i
zagranicznym wysoką sprawność i bezpieczeństwo prowadzonej działalności gospod.
Podaż pieniądza w gospodarce- ilość pieniądza w obiegu. Pojęcie obejmuje zarówno
gotówkę, wkłady a'vista i niektóre p.wart (aktywa finansowe). Kontrola podaży pieniądza
jest jednym z elementów polityki pien. prowadzonej przez BC - mają one możliwość
wpływania na podaż w celu jej zwiększenia bądź zmniejszenia. Kredyt lombardowy:
określa cenę, po której BC udziela b.komercyjnym pożyczek pod zastaw p.wart. Kwota
kredytu nie może przekroczyć równowartości 85% p.wart. obciążonych zastawem. Stopa
redyskontowa- określa cenę, po której bc skupuje od b. komercyjnych weksle, które
wcześniej zostały przez nie nabyte od swoich klientów. Stopa depozytowa- stopa po
której b. komercyjne mogą złożyć jednodniowy depozyt w BC dysponując wolnymi
środkami. Stopa referencyjna (interwencyjna)- określa minimalną cenę, po jakiej BC
organizuje OOR na rynku międzybankowym. Polityka taniego pieniądza to rodzaj
polityki pieniężnej, w której BC oddziałuje na podaż pieniądza przez obniżanie stóp% w
celu pobudzenia akcji kredytowej-kredyt jest łatwo dostępny po niskim koszcie. Polityka
drogiego pieniądza- w gospodarce gdy za dużo wykreowanego pieniądza BC podwyższa
stopy%, przez co podwyższa się koszt kredytu bankowego; BC chce zahamować procesy
inflacyjne, gospodarcze; wywołuje to ograniczenie akcji kredytowej. Strategie polityki
monetarnej to: Sposób postępowania BC w osiąganiu celów polityki monetarnej poprzez
dobór i zastosowanie dostępnych instrumentów. Strategie polityki pieniężnej: tradycyjne
(triada celów), pośrednie (strategia kontroli podaży pieniądza, kontroli kursu walutowego,
kontroli stóp procentowych), wieloparametryczne (strategia bezpośr. celu inflacyjnego,
strategia eklektyczna). Derogacja- wyłączenie (bezterminowe) państwa członkowskiego
UE z obowiązku wypełniania części zobowiązań płynących ze stosowania prawa Unii.
Skuteczność polityki monetarnej: oznacza zapewnienie przez BC stabilności cen przez
oddziaływanie na podaż pien. i kursy walutowe. Strategia monetarystyczna dąży do
poprawienia alokacji zasobów dzięki zdaniu się na mechanizmy rynkowe oraz wskazówki,
które on daje, jej głównym polem zainteresowania są zagadnienia mikroek., ogromną rolę
przypisuje sektorowi prywatnemu, Nacisk kładziony jest na politykę pien. i budżetową
oraz na reformy finansowe. Jej cele to: stabilizacja gospodarki, poprawa alokacji zasobów,
dobre funkcjonowanie rynków, sprzyjanie wysokiemu poziomowi oszczędzania,
zapewnienie efektywniejszego wykorzystania kapitału. Strategia gospodarki otwartej-
uwagę skupia na rynkowej alokacji zasobów, oraz na sektorze prywatnym. Najważniejsze
znaczenie przypisuje eksportowi. Opowiada się za aktywną rolą państwa. Strategia
industrializacji - nacisk kładzie na ekspansję sektora przetwórczego. Jej celem jest
podwyższenie stopy wzrostu gospod., co można osiągnąć przez: rozwój produkcji dóbr
przetwórczych, rozwijanie przemysłu dóbr kapitałowych oraz proeksportową orientację
sektora przetwórczego. Opowiada się za interwencją władz publicznych. Strat. rozwoju
rolniczego- dąży do osiągnięcia wzrostu produkcji rolnej. Kluczem do jej osiągnięcia jest
postęp techniczny, co wiąże się z wprowadzaniem wysoko wydajnych kultur rolnych. Jest
ona głównie stosowana w krajach 3Świata. Strategia redystrybucji- celem jest poprawa
podziału dochodu i bogactwa. Zaleca ona tworzenie miejsc pracy, redystrybucję części
wzrostu dochodu narodowego na rzecz najuboższych, zwracanie uwagi na potrzeby
podstawowe. m0 rośnie wolniej niż m2: depozyty na rzadanie oraz depozyty w bankach
komercyjnych o terminie zwrotu do 2 lat włącznie rosną szybciej, dlatego cały agregat M2
rośnie szybciej. Stabilność finansowa: stan, w którym system finansowy pełni swoje
funkcje w sposób ciągły i efektywny, nawet w przypadku wystąpienia nieoczekiwanych i
niekorzystnych zaburzeń o znacznej skali. M0 rośnie wolej niż M1: Prawdopodobnie
depozyty na żądanie, które zaliczają się do M1, ale nie są częścią M0 wzrastają szybciej i
to one powodują tę różnicę. Kanał kredytowy: dzięki polityce pien. prowadzonej przez
BC zmniejszeniu ulega nie tylko popyt na kredyt, ale również podaż kredytu oferowanego
przez banki, niedoskonałość rynku (asymetria inform. w relacjach bank-kredytobiorca)
sprawia, że w procesie transmisji dużą rolę odgrywają również banki zarządzające podażą
kredytu. Niezależność personalna - przejawia się w trybie powoływania i odwoływania
organów BC, zagwarantowania kadencyjności i nieodwoływalności organów decyzyjnych
banku, a także wyeliminowaniu możliwości ubiegania się o reelekcję. Polityka
dyskrecjonalna umożliwia rządowi wywieranie wpływu na sytuację gospod. państwa za
pomocą aktywnej polityki fiskalnej, budżetowej lub monetarnej. Działania podejmowane
w ramach polityki dyskrec. mają umożliwić rządowi osiągnięcie krótkoterm.celów, często
jednak wymuszają naruszenie obowiązujących zasad. Stabilność finans.- cel polityki
pien.: Podstawowym celem działalności NBP jest utrzymanie stabilnego poziomu cen,
przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospod. rządu, jeśli nie ogranicza to podstawow.
celu NBP. Współcześnie BC przez stabilność cen rozumieją inflację na tyle niską, aby nie
wywierała negatywnego wpływu na decyzje uczestników życia gospod., w tym dotyczące
inwestycji i oszczędzania. Stabilności cen jest podstaw. sposobem, w jaki BC przyczynia
się do osiągania wysokiego i trwałego wzrostu gospod. Realizując zadanie utrzymania
stabilności cen BC reagują zarówno na zagrożenia inflacyjne, jak i deflacyjne. M0 rośnie
wolniej niż M3- wartość depozytów na żądanie w złotych i walutach obcych w bankach
komercyjnych, wszystkie depozyty w b.komercyjnych o terminie zwrotu do 2 lat włącznie,
bankowe papiery dłużne o terminie zwrotu nieprzekraczającym 2 lat oraz zobowiązania
banków z tytułu operacji z przyrzeczeniem odkupu rosną szybciej niż agregat M0, dlatego
cały agregat M3 rośnie szybciej. Szok finansowy: krótkookresowe, asymetryczne i
intensywne zmiany popytu i podaży na walutę. Mogą być wewnętrzne i zewnętrzne, oraz
popytowe i podażowe. W transakcji sell-buy-back w dniu nabycia sprzedający przenosi
na kupującego własność zbywanych p.wart., a kupujący dokonuje na rzecz sprzedającego
płatności kwoty nabycia będącej sumą kwoty stanowiącej iloczyn ceny nabycia i łącznej
wartości nominalnej zbywanych p.wart. i kwoty stanowiącej narosłe pożytki obliczone na
dzień nabycia od zbywanych p.wart. Natomiast w dniu odkupu kupujący przenosi na
sprzedającego własność równoważnych p.wart. a sprzedający dokonuje na rzecz
kupującego płatności kwoty odkupu będącej sumą kwoty stanowiącej iloczyn ceny
odkupu i łącznej wartości nominalnej równoważnych p.wart. i kwoty stanowiącej narosłe
pożytki obliczone na dzień odkupu od równoważnych papierów wartościowych. Strona
kupująca, nabywająca p.wart. na czas trwania transakcji, zawiera transakcje buy-sell-back,
natomiast strona sprzedająca p.wart na czas trwania transakcji dokonuje transakcji
sell-buy-back. Mnożnik bazy monetarnej jest ważnym parametrem makroekonom.,
przyjmuje wartości większe od 1 (rezerwa równa 100 % - mnożnik 1). Poziom mnożnika
zależy od: o poziomu rezerw banków komercyjnych w banku centralnym, o preferencji
podmiotów gospodarczych w kwestii wyboru formy rozliczeń Rezerwa obowiązkowa:
oznacza dla b.komercyjnych obowiązek odprowadzenia na rachunek w BC środków pien,
stanowiących określony % zgromadzonych przez nie depozytów (wkłady terminowe oraz
depozyty a vista). BC może określić rodzaj wkładów podlegających obowiązkowi
tworzenia rezerwy oraz różnicować stopę rezerw w zależności od terminu zobowiązań.
Cel rezerwy obowiązkowej: kształtowanie potencjału kredytowego b.komercyjnych i tym
samym regulowanie ilości pieniądza w obiegu. Kanał stóp %: pokazuje w jaki sposób
rynkowa stopa % oddziałuje na inwestycje i koniunkturę, poziom rynkowy stopy %
określa relację podaży kredytów do popytu na nie, a rozmiary kredytów są kształtowane
przez podaż pieniądza. Jak podaż pieniądza rośnie to rynkowa stopa % maleje, inwestycje
i PKB rośnie. Klauzula opt-out -klauzula dająca członkowi UE możliwość wyjścia z
danego układu. Państwo członkowskie Wspólnot Europejskich, które z jakichś powodów
nie chce uczestniczyć w działaniach objętych uregulowaniami traktatowymi może to
zgłosić jako opcję -opt-out. W Polsce obowiązuje rezerwa obowiązkowa -Tak, Jest ona
instrumentem polityki pien. i oznacza dla b.komercyjnych obowiązek odprowadzania na
rachunek w BC środków pieniężnych, stanowiących określony % zgromadzonych przez
nie depozytów (3,5% depozytów). Rezerwa obowiązkowa ma na celu łagodzenie wpływu
bieżących zmian płynności sektora bankowego na stopy % rynku międzybankowego.
Służy również ograniczaniu nadpłynności banków.