Apicomplexa-sporowce
Organizmy pasożytnicze. Wyróżniają się obecnością tzw. kompleksu apikalnego ułatwiającego im wnikanie do komórek żywiciela. Nie są zdolne do fagocytozy. Posiadają charakterystyczny podział komórki tzw. schizogonia, polegający na podziale jądra komórkowego, a dopiero później na podziale cytoplazmy, wynikiem czego jest powstanie wielu komórek.
Są haploidalne (faza diploidalna krótka, w stadium zygoty, po nim następuje mitoza i mejoza i powstaje haploidalna forma inwazyjna).
Kompleks apikalny leży w przedniej części komórki, ma złożoną budowę, zawiera enzymy ułatwiające apikomplexom wnikanie do komórek.
Plasmodium-zarodźce
Jednokomórkowe pasożyty, wywołują malarię u ptaków, ssaków i gadów. Wszytkie gatunki przenoszone są przez komary.
*Malaria występuje w 89 krajach, minimalna temperatura do rozwoju wiciowca to 16 stopni Celcjusa.
Inwazyjna postać zarodźca (sporozoit) rozpoczyna cykl życiowy w śliniankach komara. Gdy komar ugryzie żywiciela zarodźca (np. człowieka), sporozoit przedostaje się do jego układu krwionośnego. Następnie wędruje do wątroby i śledziony, gdzie rozmnaża się bezpłciowo, tworząc kryptozoity, które dostają się do erytrocytów. Tam namnażają się i rosną, aż erytrocyt się rozerwie. Uwolnione w ten sposób merozoity atakują kolejne krwinki. Temu etapowi malarii towarzyszy gorączka i dreszcze. Z części merozoitów tworzą się gametocyty, które po ugryzieniu żywiciela przez komara przedostają się do przewodu pokarmowego tego ostatniego. Tam gametocyty przekształcają się w gamety i następuje rozmnażanie płciowe. Powstałe zygoty przenikają przez ścianę jelita i tworzą sporozoity, które przedostają się do ślinianek komara.
Plazmodium falciparum - zarodziec sierpowy
Jest przenoszony poprzez ślinę komara widliszka kiedy pobiera on krew. Występuje głównie w Czarnej Afryce.
Ma gametocyty o charakterystycznym kształcie półksiężyca, występuje mnogie zakażenie krwinek. Ma niezsynchronizowany cykl.
Zarodziec sierpowy wywołuje najcięższą postać malarii u ludzi, w przebiegu której najczęściej dochodzi do powikłań i zgonów. Powoduje 15% zakażeń malarią i 95% zgonów w wyniku tej choroby
Plazmodium vivax - zarodziec ruchliwy
Schizogonia - 48h. Najbardziej rozpowszechniony gatunek.
c)Plazmodium malariae - zarodziec malaryczny
Schizogonia - 72h. Pasożytuje w erytrocytach.
Gregarina
Pasożyt jelita, niespotykany u człowieka.
Ciliata-orzęski
Bardzo charakterystyczne szeregi rzęsek wzdłuż ciała, pelikula o bardzo złożonej strukturze.
Orzęski mają więc "komórkowy otwór gębowy" (cytostom) i "komórkowy odbyt" (cytopyge). Są to obszary błony komórkowej, gdzie nie występują rzęski.
Wiele spośród orzęsków ma wyróżniony przód i tył ciała, wiele także strony brzuszną i grzbietową.
Rzęski służą do przemieszczania się lub napędzania pokarmu. U niektórych gatunków pęki ciasno ułożonych rzęsek tworzą silne i ruchome szczecinki, na których kroczą, np. małżynek, czyli stylonychia.
W organizmie orzęsków obecne makronucleus (zawiera wiele kopii niektórych genów i jest transkrypcyjnie czynny) i mikronucleus (diploidalne, zwykle kuliste-odpowiednik jądra u innych. Zawiera DNA, ale nie zachodzi w nim transkrypcja).
Orzęski rozmnażają się wyłącznie bezpłciowo, przez poprzeczny podział komórkowy. Podczas podziału mikronukleus ulega mitozie, a makronukleus przewęża się i jest dzielony pomiędzy komórki potomne, mniej więcej po połowie. Ich odrębność od innych protistów polega na tym że one jako jedyne przeprowadzają proces koniugacji z udziałem aparatu jądrowego.
U orzęsków występuje proces wymiany materiału genetycznego, zwany koniugacją, przy czym brak podziału organizmów na męskie i żeńskie. Przebieg koniugacji orzęsków:
Pozostałe jądra haploidalne ulegają mitozie.
Każda komórka przekazuje drugiej jedno ze świeżo powstałych, haploidalnych jąder.
Następują zapłodnienia i powstają dwa mikronukleusy.
Orzęski się rozdzielają.
W każdym z nich zachodzi mitoza mikronukleusa i degeneracja makronukleusa.
Paramecium - pantofelek
Pokryty rzędami rzęsek i otoczony przez trychocysty. Brak sciany komórkowej, osłonięty pelikulą. Posiada makronucleus - podziałm przez amitozę i mikronucleus- przez mitozę. Przeprowadza proces płciowy, zwany koniugacją. Obecny we wsyztkich słodkowodnych zbiornikach na kuli ziemskiej.
Entodinium - orzęsek ten należy do żwaczowych, czyli żyje w symbiozie ze zwierzętami żwaczowymi. Trawi celulozę i występuje w żwaczu i czepcu bydła. Komórka entodinium ma kształt zaokrąglonego kwadratu z małym wyrostkiem cytoplazmatycznym w jednym z rogów, w okolicach którego znajduje się cytopyge. Perystom z cytostomem znajdują się naprzeciwko wyrostka po drugiej stronie komórki. Komórka posiada duży makronukleus ciągnący się przez całą jej długość.