FILOZOFIA
Jak można określić przedmiot filozofii?
Filozofia- z gr. „umiłowanie mądrości”. Filozofię można określić ze względu na jej przedmiot-początek filozofii określają 3 słowa klucze, które określają również jej przedmiot. Jest to całość, porządek i początek. Przedmiot filozofii można również określić na podstawie jej głównych działów, jakie powstały: *fizyka-nauka o świecie, *etyka-nauka o ludzkim działaniu *logika- narzędzie, dzięki któremu filozof dochodzi do wniosków. Przedmiotem filozofii jest: świat, człowiek i Bóg.
Jakie są rozgraniczenia między filozofią i naukami szczegółowymi?
*Zakres badań: filozofia zajmuje się badaniem świata jako całości bądź dużego jej fragmentu, zaś nauki szczegółowe- poszczególnych jej elementów.
*Pełnienie funkcji: nauki szczegółowe za główne swoje zadanie uważają opis i wyjaśnienie badanej rzeczywistości, zaś filozofia stara się najczęściej badaną rzeczywistość ocenić w kategoriach ideowo-moralnych i politycznych.
*Rodzaj podejmowanych problemów: nauki szczegółowe podejmują głównie takie problemy, które można rozwiązać w drodze precyzyjnego badania danego fragmentu rzeczywistości, zaś filozofia-takie, których rozwiązanie wymaga wiedzy o wielu jej fragmentach i nawet o wszystkich, których istnienie sobie uświadamiamy.
Jakie podstawowe problemy filozofii są ujęte w trójkącie Platońskim?
Platon jako podstawowe problemy filozofii wymienił Prawdę, Dobro i Piękno. Filozofia bytu, ducha i problemu.
Podział filozofii.
*ontologia-filozofia bytu
*metafizyka
*filozofia przyrody
*antropologia-nauka o człowieku
*teologia filozoficzna
*filozofia religii
*filozofia społeczna (prawo, polityka)
*epistemologia (poznanie)
*gnoseologia
*logika
*filologia praktyczna
*etyka (moralność)
*poetyka (estetyka, technika, twórczość)
Czym zajmuje się ontologia?
Ontologia (metafizyka) stara się odpowiadać na pytania o to, z czego składa się wszechświat i na jakich zasadach funkcjonuje w sensie jak najbardziej ogólnym. Zajmuje się problematyką związaną z pojęciami bytu, istoty, istnienia i jego sposobów, przedmiotu i jego własności, przyczynowości, czasu, przestrzeni, konieczności i możliwości.
Zagadnienie jedności i wielości filozofii przed sokratycznej.
Jedność to cecha lub zespół cech danego bytu takich jak jego wewnętrzna niesprzeczność, niepodzielność, zwartość, koherencja. Zasada wyższości jedności nad wielością: żadna wielość nie może istnieć bez jakiejś jedności stojącej u jej podstaw.
Zasady dialektyki Heraklita.
Świat składa się z samych przeciwieństw. Które przechodzą jedno w drugie. Filozofia Heraklita głosi, że ciągłe stawanie się i przemijanie jest najważniejszą cechą bytu, zaś stawanie się i przemijanie jest wynikiem nieprzerwanego ścieranie się przeciwieństw (dialektyka).
Zasada Parmenidesa.
Zasada tożsamości i niesprzeczności: nie może istnieć jednocześnie byt i niebyt. Oznacza to w praktyce tyle, że nie może istnieć przemiana z bytu w niebyt lub z niebytu w byt. Byt trwa, był i zawsze będzie. Byt nie jest tym, co widzimy, lecz tym, o czym możemy pomyśleć.
Jak określał byt Demokryt?
Byt jest niezmienny i zbudowany z atomów - niepodzielnych, poruszających się w przestrzeni najmniejszych drobin.
Czego dotyczyły aporie Zenona z Elei?
Dychotomia-odcinek jest nieskończenie podzielny, ale na mniejsze odcinki, a nie na punkty.
Paradoks Achillesa-odcinek jest nieskończenie podzielny, ale nieskończony podział nie daje się wykonać w skończonym czasie, więc nie ma wpływu na ruch - sam ruch może wyznaczyć podział odcinka na nieskończoną ilość odcinków.
Paradoks strzały-odcinek jest zbiorem punktów (tor strzały jest zbiorem chwilowych położeń, a czas lotu - zbiorem „teraz”, momentów).
Paradoks wyścigu rydwanów na stadionie-odcinek nie jest nieskończenie podzielny, a składa się ze skończonej, bardzo dużej ilości niepodzielnych atomów.
Jak można interpretować alegorię jaskini Platona?
Jaskinia- to świat, w którym żyją zwyczajni ludzie, świat złudzeń.
Świat poza jaskinią- to świat realny, prawdziwy, do którego mają dostęp wybrane jednostki, którym udało się wyrwać ze świata cieni przebywając długą drogę kształcenia i odkrywania prawdy.
Ludzie przykuci w jaskini-to zwyczajni, niewykształceni filozoficznie ludzie, którzy nie znają prawdy i dlatego biorą pozór (cienie) za rzeczywistość. Filozofia jest tutaj rozumiana jako umiłowanie mądrości i poszukiwanie prawdy.
Przedmioty rzucające cień-posiadają wyraźny kształt, ciężar, kolor, można ich dotknąć.
Cienie rzeczy-to zmysłowe pozory rzeczy (wytworów), tak jak są one odbierane przez ludzkie zmysły. Cienie są szare, rozmyte, migotliwe, nie można ich dotknąć.
Murek-to ostra granica oddzielająca świat cieni, pozorów, który widzą więźniowie od świata rzeczywistego, znajdującego się poza jaskinią.
Kto wyznaczył matematykę jako model wiedzy pewnej?
Platon. W jego mniemaniu wartości matematyczne są wieczne i niezmienne, mieszczą się, zatem w świecie idei, natomiast zapisy matematyczne są już tylko pochodną tych idei.
Czego dotyczy teoria hylemorfizmu Arystotelesa?
Struktura obiektu A musi zawierać w sobie B. Materia to tworzywo posiadające cechy indywidualne i posiadające potencję, możliwość. Forma to kształt posiadający cechy ogólne, własną aktywność. Tak pojmowana substancja jest elementem fizyki zajmującej się ruchem.
Jakie są główne problemy metafizyki Arystotelesa?
*zagadnienie istnienia i natury Pana Boga
*istnienie świata zewnętrznego
*uzasadnienie przyrody w oparciu o jej strukturę
*byt jako byt
Co przysługuje substancji w koncepcji Arystotelesa?
Substancja to każde konkretne indywiduum, każdy przedmiot, któremu przysługuje autonomiczne istnienie, to samo co substrat, czyli wspólne podłoże dla wielu właściwości.
Czy poznanie substancji jest nam dane bezpośrednio?
Nie jest nam dane bezpośrednio. Nikt nigdy substancji nie badał, w przeciwieństwie do materii, nie uzyskując w zamian żadnej odpowiedzi. Wciąż nie wiemy, bez czego może istnieć substancja. Lecz w żaden sposób nie da się jej zniszczyć.
O jakie pojęcia św. Tomasz rozszerzył arystotelesowską materię i formę?
O pojęcie istoty i istnienia.
Jakie transcendentalia przysługują bytowi?
*transcendentalia relatywne: odrębność, dobro, prawda
*transcendentalia absolutne: rzecz i jedność
Wymień główne problemy filozofii przyrody.
*materialność, przestrzenność, czasowość, zmienność i przygodność bytu fizycznego
*czym właściwie jest materia?
*czy świat ożywiony ewoluuje w jakimś konkretnym kierunku?
*początek i koniec wszechświata, jego pochodzenie i przeznaczenie
*pytanie o możliwość ostatecznego poznania Wszechświata
Czego dotyczy teoria ewolucji?
Ewolucja to przechodzenie do form bardziej złożonych lub doskonalszych. Ewolucja opiera się na zasadach:
*wszystkie gatunki przekształciły się w epokach geologicznych
*powstały inne odgałęzienia
*rozwój od prostych form do złożonych
*człowiek wywodzi się od zwierzęcego przodka
*istoty żyjące wywodzą się z przyrody nieożywionej
*zjawiska psychiczne rozwijały się razem z narządami zmysłowymi i nerwami
Co oznacza pojęcie „creatio ex nihilo”?
Powstanie świata z nicości. (wg św. Augustyna z Hippony)
Czy czas i przestrzeń istniały przed stworzeniem (wg św. Augustyna)?
Przed stworzeniem nie istniał ani czas ani przestrzeń.
Jakie są założenia filozoficzne dotyczące czasu i przestrzeni w systemie fizyki Newtona?
Według Newtona wszystkie procesy fizyczne dzieją się w czasie, ale ani czas nie ma wpływu na ich przebieg, ani one nie wpływają na bieg czasu. Przestrzeń natomiast to „nieskończony pojemnik bez ścian”, w którym dzieją się wszystkie procesy fizyczne, ale który od tych procesów jest zupełnie niezależny. Może istnieć czas i przestrzeń, w których nic nie istnieje i nic się nie dzieje.
Dlaczego Kartezjusz nazywany jest twórca filozofii nowożytnej? Jakie nowe problemy wprowadził do filozofii?
Kartezjusz został pierwszym twórcą nowożytnego systemu filozoficznego poprzez nadanie percepcji znaczenia drugorzędnego w porównaniu z rozumem w procesie formowania się wiedzy prawomocnej o świecie. Jako pierwszy uczynił człowieka rzeczywistym podmiotem, a całość rzeczywistości sprowadził do jego przedstawień- wskazał w ten sposób drogę nauce nowożytnej.
Podkreślając odrębność substancji duchowych i cielesnych zakwestionował wcześniej bezkrytycznie przyjmowaną tezę o tożsamości bytu i myślenia. Wprowadził w centrum zainteresowania filozofii nie byt, lecz wiedzę. Rekonstruując porządek bytu korzystając z boskiej gwarancji, wraca do tradycyjnego przeświadczenia, że świat jest zbiorem istniejących obiektywnie substancji.
Co to jest racjonalizm genetyczny?
Pogląd w teorii poznania, przyjmujący tezę, że umysł ludzki posiada wiedzę wrodzoną, wcześniejszą od doświadczenia zmysłowego.
Czego dotyczył dualizm Kartezjusza?
Istnieją zarówno substancje duchowe, jak i substancje cielesne do siebie nawzajem niesprowadzalne. Przeciwstawienie duszy i ciała. Z jednej strony człowiek jest umysłem, który sam w sobie odnajduje podstawę swej wiedzy, mając wolność uznawania czegoś za pewne lub nie. Z drugiej strony okazuje się tylko doznającym ciałem uwikłanym w porządek przyczyn i podlegającym różnym koniecznością.
Jakie są założenia empiryzmu genetycznego?
Człowiek rodzi się pozbawiony jakiejkolwiek wiedzy (tabula rasa) i dopiero nabywa jej w miarę zmysłowego kontaktu ze światem. Niemniej poznanie zmysłowe nie jest ani jedynym ani najważniejszym sposobem poznawania, ponieważ nie daje nam wiedzy ogólnej. Postrzeganie zmysłowe stanowi zaledwie wstępny etap zdobywania wiedzy, dostarczając informacji opracowywanych następnie przez rozum.
Na czym polega metoda indukcji? Kto ją stosował w filozofii nowożytnej?
Metoda indukcji polega na dokonywaniu obserwacji i eksperymentów, wyprowadzaniu na tej podstawie uogólnień oraz formułowaniu hipotez i ich weryfikacji. Francis Bacon stosował ją w filozofii nowożytnej.
Co było przedmiotem badań w filozofii Kanta?
Rola oraz miejsce człowieka w świecie.
Na czym polega aprioryczność warunków doświadczania i rozumowania?
Nie należy opierać się na doświadczeniu, lecz polegać na czystej teorii, rozumowanie takie może być syntetyczne - rozszerzające nasza wiedzę.
Na czym polegał „przewrót kopernikański” Kanta?
Pojęcia umożliwiają doświadczenie. Przeniesienie punktu ciężkości dociekań filozoficznych na badanie poznania rzeczy. Zwrócenie się ku analizie mechanizmów poznawczych.
Z jakich elementów składa się byt w koncepcji Kanta?
Byt składa się z fizycznych elementów prostych, pozostających w specjalnej więzi z nośnikami siły żywej.
Kto jest autorem stwierdzenia, że rodzimy się „tabula rasa”?
Wspomina już o tym Arystoteles. Jon Lock jedynie rozpowszechnił to stwierdzenie.
Co jest przedmiotem refleksji egzystencjalistów?
Sens ludzkiego istnienia.
Kto wywarł decydujący wpływ na egzystencjalistów XIX i XX wieku?
Martin Heidegger.
Jaką funkcje pełni nicość w myśli Sartre'a?
Człowiek stanowi nicość, jest wolnością i ponosi pełna odpowiedzialność za swoją wolność.
Jak Sartre rozumie wolność?
Wolność jest nicością. Doświadczamy jej gdy stajemy się świadomi, czym nie jesteśmy, jesteśmy gdy dzięki temu możemy wybrać, czym będziemy w przyszłości. Ponieważ wolność jest nicością, nie dokonujemy wyborów na podstawie rzeczy, Są one wyborami wartości i znaczeń.
Czego doświadcza człowiek w tzw. „granicznym doświadczeniu” Heideggera?
Życie człowieka jest zawsze „egzystencją ku śmierci”. Człowiek doświadcza odkrycia źródłowej strefy doświadczenia.
Wg Heideggera „człowiek jest bytem bytującym do …..”?
…. Śmierci.
Jaką relacje opisuje filozofia M.Bubera?
Jego filozofia ma wymiar optymistyczny- przez prostotę, pokorę, radość, zaangażowanie jesteśmy w stanie "zbliżyć" Boga do naszego świata. Buber krytykuje zarówno kolektywizm, jak i skrajny indywidualizm, należy bowiem być zarówno dla siebie, jak i dla drugiego człowieka. Wszelkie prawdziwe życie jest spotkaniem, nasze "ja" jest zawsze zwrócone ku czemuś. Kryzys relacji jest kryzysem człowieka. Człowiek jest osobą- duchem i podmiotem. Wchodzi z rzeczywistością w relację monologową- "ja-ono", oraz dialogową- "ja-Ty". W relacji "ja-ono" brak jest dialogu, ale jest ona nieodzowna dla ludzkiego życia, ważne jest także poznanie naukowej istoty. Nie można jednak sprowadzić do relacji "ja-ono" każdego człowieka. Trzeba wejść z kimś w relację "ja-Ty". Zakłada ona: świadomą osobę, potencjalność człowieka, realizację dobra, uznanie partnera dialogu, świadomość obcowania z drugim człowiekiem- dziełem Stwórcy. Problem polega na tym, że ludzie zamiast wchodzić w dialog- monologują. Czynią tak, gdyż boją się odsłonić, niekiedy stwarzają pozory dialogu. Buber stoi na stanowisku, iż- generalnie- w dialog "ja-Ty" można wejść z tylko jedną osobą. Kosztuje on bowiem wiele wysiłku i energii.
Jakiego rodzaju odniesienia międzyosobowe są przedmiotem refleksji filozofii dialogu?
Ja-Ty, Ja-Inni
Jaka jest różnica między religią a religijnością w filozofii Rosenzweiga?
Religia dla Rosenzweiga, to nie forma, instytucja, tradycja, kultura ale doświadczenie fundamentalnych pytań egzystencjalnych: co będzie ze mną po śmierci, czy możliwe jest zbawienie, skąd jestem, dokąd idę. Myślenie o fundamencie religijnym ma mieć charakter czynny, to znaczy uczestniczyć w ludzkiej wielości: ludzi, spotkań, poglądów, myśli i być zanurzonym w świecie, w którym żyjemy. Dialog międzyludzki jest podstawową formą aktywności człowieka - "czynem". Jestem "ja" i jest ten "inny". "Ja" z jego perspektywy jestem też "innym". Nasze poznanie wzajemne może nastąpić tylko i wyłącznie na drodze dialogicznego doświadczenia, spotkania bezpośredniego mojego "ja" i drugiego "ja", które jest tym "innym".
Śladem jakiego wymiaru jest analiza fenomenu twarzy Levinasa?
Twarz posiada charakter absolutny i pasywny. Twarz jest śladem Nieskończonego - śladem Boga.
Jaki charakter ma świadomość w filozofii Hegla?
Świadomość, czyli duch, który wyobcowuje się i ponownie jedna się ze sobą. Poprzez filozofię duch poznaje samego siebie jako podmiot i jako substancję.
„Innobytem” czego jest przyroda w filozofii Hegla?
Przyroda jest innobytem idei.
Co opisują prawa dialektyki w filozofii Hegla?
Wszystkie byty istnieją, bo są zbiorem sprzeczności (byt to coś, co istnieje lub istnieć może). Podstawowa reguła dialektyki heglowskiej jest następująca: "Każda teza zawiera już w sobie antytezę, obydwie zaś zostają zniesione w syntezie".
Jakie są źródła filozofii Marksa?
*heglowska teza, że historia przejawia się w dialektyce - ścieraniu się przeciwstawnych sił
*materialistyczne idee Ludwika Feuerbacha
*dzieło Engelsa „Położenie klasy robotniczej w Anglii w 1844 roku”
Jakie konflikty opisuje materializm historyczny Marksa?
Konflikty klasowe. Burżuazji z proletariatem.
Co warunkuje świadomość w poglądach Marksa?
Marks wypowiedział się w sprawie genezy świadomości, rozstrzygając, iż świadomość, której istotę stanowi zdolność do symbolicznego odzwierciedlania doświadczenia, jest funkcją wysoko zorganizowanej materii, a jej powstanie jest związane z wykształceniem się mowy (systemu językowej reprezentacji świata) w następstwie rozwoju społecznych form działalności człowieka (praca zespołowa).
Karol Marks do przedmiotów rozważań klasycznej filozofii dodawał analizy ekonomiczne, socjologiczne, politologiczne, historyczne, np. tradycyjny spór o pojmowanie świadomości rozstrzygał poprzez wskazanie na jej zakorzenienie w bycie materialnym, w charakteryzujących ów byt właściwościach, cechach. Jeżeli bytem materialnym świadomości grupowej jest życiowa działalność, zwłaszcza działalność produkcyjna, to forma i treść tej świadomości odzwierciedlać będą stosunki panujące w owej grupie społecznej. Zmiana stosunków w grupie pociąga za sobą zmianę świadomości, ale Marks mówił też o procesie odwrotnym: świadomość (np. filozofia, nauka, religia) jest też „siłą materialną” dysponującą możliwością oddziaływania na byt materialny, na stosunki społeczne.
Do czego odnosił się profetyzm Marksa?
Profetyzm Marksa polegał na wierze, iż xxxx historycznych procesów jest uchwytnych tylko, gdy minioną historię interpretuje się w świetle historii przyszłej, to znaczy, że można zrozumieć to, co było i jest wtedy, gdy się ma wiedzę o tym, czego nie ma jeszcze.
Myśl, że można nie tylko przewidywania takie „naukowo” czynić, ale że nadto od wyników tych przewidywań zależy cała nasza interpretacja minionych dziejów ( a właśnie to się zakłada w całej marksistowskiej teorii „formacji społecznych”) jest jedną z racji, dla której ta doktryna jest urojeniem, a także nadaje jej polityczną skuteczność; rozległość wpływu, jaki marksizm zdobył, nie tylko nie jest wynikiem ( ani dowodem ) jego naukowych walorów, ale przeciwnie, zależy niemal całkowicie od jego stron profetycznych, fantazyjnych, irracjonalnych. Marksizm jest dostarczycielem ślepej ufności co do wspaniałego świata wszechzapokojenia, który oczekuje ludzkość tuż za rogiem.
Na czym polega panteizm (np. Plotyna)?
Panteizm - poglądy teologiczne i filozoficzne lub przekonania religijne utożsamiające Boga ze światem, często rozumianym jako przyroda. Panteizm często łączył się z ideami rozumnego rozwoju wszechświata, jedności, wieczności oraz żywości świata materialnego. Neguje istnienie Boga jako istoty rozumnej, głosi zaś przenikanie Boga we wszystkie substancje ziemskie.
Do czyjej filozofii nawiązuje pozytywizm w pojmowaniu nauki?
Do filozofii Comte'a.
Scharakteryzuj główne zasady pozytywizmu.
Scjentyzm- rezygnacja z metafizyki, czyli kalkulacji myślowych oderwanych od rzeczywistości na rzecz wiedzy zdobywanej droga nauki
Ewolucjonizm- stopniowe przekształcanie się wszelkich form życia w coraz wyższe i doskonalsze
Utylitaryzm- propagujący przekonanie, że każdy człowiek powinien pracować w dostępnym mu zakresie i według swoich możliwości na korzyść społeczeństwa
Jakie zadanie dla filozofii wyznaczył w swoich pracach Wittgenstein?
Zadaniem i funkcją filozofii jest rozjaśnianie, oczyszczanie z zabobonów, przesądów.
N.Chomsky, twórca gramatyk uniwersalnych, odkrył nowe uwarunkowania naszego języka. Jakie?
Głównym założeniem teorii Chomskyego jest natywizm, czyli przekonanie o wrodzonym charakterze zdolności językowych. „Uniwersalna Gramatyka” - według Chomskyego jest to „wrodzona wiedza umożliwiająca nabycie dowolnego języka”. Wiedza ta dotyczy ogólnych cech struktur gramatycznych wspólnych wszystkim językom.
Syntezą czego była filozofia św. Tomasza z Akwinu?
Św. Tomasz problemów Akwinu stworzył rozwiązania problemów przez syntezę wiary i nauki. Istnienie Boga nie jest oczywiste, oczywiste jest dla tych, którzy przyjmują objawienie jako jedyne źródło prawdy (dowód); istota Boga = jego istnienie (ontologia egzystencjalna). Złożoność bytów i istnienie nie wynika z jej istoty, przyczyna dla istnienia struktury jest zewnętrzna dla tego bytu. Sens przyrody musi być zwieńczony istnieniem Boga.
Jakie są kosmologiczne dowody na istnienie Boga i kto jest ich autorem?
Św. Tomasz z Akwinu jest twórcą 5-ciu kosmologicznych dowodów na istnienie Boga:
1.Z ISTNIENIA RUCHU wnosi, że istnieje pierwsza przyczyna ruchu,
2.Z NIESAMOISTNOŚCI ŚWIATA wnosi, że istnieje istota samoistna, będąca przyczyną świata.
3.Z PRZYPADKOWOŚCI RZECZY wnosi, że istnieje poza nimi istota konieczna,
4.Z FAKTU, ŻE ISTNIEJĄ ISTOTY RÓŻNEJ DOSKONAŁOŚCI wnosi, że istnieje istota najdoskonalsza,
5.Z POWSZECHNEJ CELOWOŚCI PRZYRODY wnosi, że istnieje istota najwyższa, rządząca przyrodą, a działająca celowo.
Św. Tomasz uznawał, iż na podstawie powyższych argumentów możemy dowieść, że PIERWSZĄ PRZYCZYNĄ JEST BÓG.
Kto sformułował tzw. „dowód ontologiczny” na istnienie Boga?
Św. Anzelm z Canterbury.
Do czego odnosi się pojęcie resentymentu w filozofii F. Nietzschego?
Nietzsche mówi, że to rodzaj duchowego samozatrucia zrodzonego z mariażu urazy i bezsilności, które sycą się zawiścią. Resentyment przekształca wartości, wywracając je na opak. Wsparta na resentymencie "moralność niewolników" - jak pisał Nietzsche - "z góry neguje wszystko, co jest poza nią, co jest inne, co nią nie jest - i na tej negacji polega jej twórczy czyn". Resentyment polega na odwróceniu - "przewrocie" - porządku wartości. Wartości wyższe zostają uznane za wartości niższe, a niższe za wyższe.
Czyje poglądy krytykuje F. Nietzsche w swoim „przewrocie wszystkich wartości”?
Którzy myśliciele mieli wielki wpływ na powstanie filozofii Nietzschego?
Arthur Schopenhauer, Arystoteles,
Jak inaczej określa „nadczłowieka” F. Nietzsche?
Co jest przedmiotem etyki?
Etyka opisowa- moralność rozpatruje się tu z punktu widzenia psychologicznego, socjologicznego, filozoficznego.
Etyka normatywna- odpowiada na pyt.: jaka powinna być moralność? Jakich czynów należy się wystrzegać, jako złych? Jaki jest cel naszego życia?
Przedmiotem etyki nowożytnej jest dziedzina powinności moralnej ludzkiego działania i aksjologiczny wymiar czynu.
Jakie są główne stanowiska w rozumieniu dobra?
*rozumienie dobra jako czegoś, co ma moc nagle porywać nas i pociągać ku sobie
*dobro jako kreatywna wola człowieka
*relatywistyczna koncepcja dobra
*emanacyjna -||-
*teologiczna -||-
*realistyczna -||-
Scharakteryzuj trzy typy uprawiania etyki.
Etyka filozoficzna - sięga ona do pierwszych i elementarnych składników moralności, które nie dadzą się wyjaśnić przez inne wcześniejsze od siebie, natomiast same służą jako racje do wyjaśnienia wszystkich pozostałych.
Etyka teologiczna (religijna) - element części doktrynalnej każdej religii pozostający ścisłym związki z jej pozostałymi elementami w szczególności teorii absolutu. Praktyka moralna ma jedynie wartość środka osiągnięcia zbawienia w jedności z absolutem. Sakralny charakter treści moralnych. Brak kwestii ostatecznego uzasadnienia powinności.
Etyka humanistyczna (etologia) - nauka o obyczajach badająca warunki kształtowania się charakteru obyczajów i zwyczajów jednostek lub grup społecznych.
Czym zajmuje się agatologia?
Agatologia dotyczy dobra, które jest poza bytem i niebytem. Agatologia to myślenie o horyzoncie dobra.
Co jest przedmiotem estetyki?
Nauka zajmująca się sytuacja estetyczną (artysta, proces twórczy, dzieło sztuki, odbiorca, proces percepcji sztuki oraz wartości estetyczne).
Jak starożytni rozumieli piękno?
W starożytnej Grecji pojęcie piękna było znacznie szersze niż w latach późniejszych. Wiązano je przede wszystkim z ideą dobra, duchowością, moralnością, myślą i rozumem; utożsamiano je wtedy z doskonałością jako warunkiem piękna i sztuki na najwyższym poziomie. Twierdzono, że piękno wynika głównie z zachowania proporcji i odpowiedniego układu. Pogląd ten przez wieki uważany był za najtrafniejszy. Wyznawali go m.in. pitagorejczycy, twierdząc, że piękno polega na doskonałej strukturze, wynikającej właśnie z proporcji części, harmonijnego ich układu. Dowodzili, że jest cechą obiektywną. W rozumieniu Arystotelesa pięknem jest wszystko, co wywołuje pozytywne emocje, zaś Platon uważał, że prawdziwe piękno jest ponadzmysłowe i jest dobrem tak wielkim jak prawda.
W V wieku p.n.e. sofiści zanegowali obiektywizm postrzegania tej wartości i ograniczyli jej pojęcie do tego co odbiera się jako przyjemne przez zmysł wzroku i słuchu.
Czy we współczesnej myśli estetycznej przeważa stanowisko pluralizmu, czy monizmu wartości?
Monizm- zwolennicy tego stanowiska uważają, że istnieje jedne byt w naturze duchowej. Natomiast rzeczywistość materialną traktują jako cos pozornego, ułudnego, czemu właściwie nie przysługuje faktyczne istnienie.
Pluralizm- zwolennicy tego rzadkiego stanowiska sądzą, że rzeczywistość nie da się sprowadzić ani do jednego bytu ani do dwóch rodzajów bytu. Twierdzą oni, że istnieje wiele bytów, z których każdy charakteryzuje się odrębnością samodzielnością i niesprowadzalnością do innych sfer bytowych.
Wymień wartości realizowane przez twórców współczesnej sztuki.
*sztuka wyzwolona
*szukają odpowiedzi na pytania epistemologiczne
*brak ograniczenia estetycznego