RZEŹBA ARCHITEKTONICZNA POŁUDNIOWEJ FRANCJI

• Dość płaska,

• Wielkoformatowa

• Symbolika Bram Raju w portalach i na kapitelach

• Portale jako odrębna część fasady

• Na kapitelach często program moralizatorski soterologiczny (?)

LANGWEDOCJA

• Stolica Tuluza (położona na trasie do Composteli) promieniuje na Moissac i Souillac

• Trzy fazy rozwoju rzeźby architektonicznej

TULUZA, ST - SERNIN, PORTE DES COMPTES ok. 1060

• Portal Książęcy, konsekrowany przez Urbana II

• I faza

• Wzory w Hiszpanii (portal bliźni)

• Surowe archiwolty, zwieńczenie gzymsem, zoomorficznym fryzem i płutkim dachem

• Motyw dwóch lwów, jakby doklejone do muru

• Ornamentalnie potraktowane kapitele z motywami figuralnymi: demonami (uwięziona postać ludzka) i dwa z przypowieścią o Łazarzu, bogaczu - jawna symbolika przejścia do nieba

TULUZA, ST - SERNIN, PORTE MIEGEVILLE 1118

• Elewacja południowa

• III faza rozwoju rzeźby we Francji

• Typ uskokowy portalu, dość głęboki

• Fryz kroksztynowy występuje przed lico muru

• Dwuczłonowy tympanon

• W narożach płaskorzeźby z aniołami

• TYMPANON Z WNIEBOWSTĄPIENIEM - Jezus z aniołami, niżej w nadprożu apostołowie, ruchliwość, regularna wertykalna kompozycja, izokefalizm (głowy na tej samej wysokości), duże gładkie powierzchnie, kuliste głowy o wydłużonych twarzach, skręt ciał przebijających przez szaty

• W kroksztynie tympanonu - muzykujący król Dawid, charakterystyczne ułożenie nóg - kolana na zewnątrz, stopy do środka, jakby skrzyżowane

MOISSAC, ST - PIERRE, portal południowy

• Głęboki, otwarta i obudowana kruchta z gzymsem

• W ościeżach przedstawienia figuralne, pole tympanonu wypełnione płaskorzeźbami

• Ornamentalne łuki archiwolty

• Nadproże z rozetami

• Portal główny - TYMPANON Z ADORACJĄ TRONUJACEGO CHRYSTUSA 1110 - 25: wizja apokaliptyczna, triumf Chrystusa w otoczeniu starców apokaliptycznych, trzy strefy z apokaliptycznymi symbolami oddzielone nieregularnym gzymsem, gesty i linie prowadzone tak, żeby skupić uwagę na Chrystusie, który jako jedyny jest nieporuszony, hieratyczny, symbole bestii, relief niemal się odrywa, charakterystycznie skrzyżowane nogi, w filarze środkowym splecione figury lwów (trumeau)

• płynne fałdy, blokowość, ostre cięcie, szczegóły wykończone bordiurą i imitacją kaboszonów, rysy twarzy zbliżone do tuluzańskich

SOUILLAC, SAINTE-MARIE 1120 - 35

• portal z paradiżem bez tympanonu, ale łuki z reliefami nad wejściem

• filar dźwigający łuk paradiżu z dekoracją zoomorficzną, w węgarach płyty z przedstawieniami proroków

• narastanie ekspresji

PROWANSJA

• odrębność kulturowa

• wierniejszy stosunek do antyku, można nawet powiedzieć, że proto-renesans prowansalski

• portal prowansalski - osobny typ portalu

SAINT GILLES DU GARD, fasada zachodnia

• zachodnia fasada

• przypomina rzymskie bramy miejskie lub łuki triumfalne

• rozwinięta, szczegółowa rzeźba portalowa

• portyk kolumnowy, za kolumnami rzeźby figuralne

• ażurowość ościeży, ściana jakby dwuwarstwowa

• fryz figuralny łączy całość portalu

• płaskorzeźby jakby odrywają się od tła, statua togata (?), figury nawiązują do przedstawień z sarkofagów wczesnochrześcijańskich, ale czysto średniowieczna forma

ARLES, SAINT TROPHIME, portal główny 2 tercja XII w.

• Portal wysunięty przed lico muru, jak jednoprzelotowy łuk triumfalny

• Fryz figuralny łączący całość

• Program triumfalny - Maiestas Domini w tympanonie, w nadprożu siedzące postaci apostołów, nawiązania do statua togata

BERRY

BOURGES, SAINT URSIN, Tympanon Girauldusa ok. 1110

• Nie ma przedstawienie religijnego - sceny polowania, 3 strefy świeckich przedstawień

• Wić palmetowa

• Płytki relief, jak w sarkofagach

POITOU

SAINT SAVIN SUR GERTEMPE

POITIERS, NOTRE DAME LA GRANDE, fasada zachodnia 1130-45

• Rozczłonkowane boczne ściany, portal trój przelotowy - 3 archiwolty

• Plastyczne rzeźby zespolone z architekturą

• Na górze Chrystus w mandorli, dalej strefa arkad, nizej strefa portalowa, dominacja osi pionewej

• Całość polichromowana

VIENNE

CHAVIGNY, SAINT PIERRE 2 poł XII

AUTUN, SAINT LAZARE, portal główny 1120-45

• Tympanon mistrza Gislebertusa - Chrystus z bestiami apokaliptycznymi, w archiwolcie znaki zodiaku

• Przesycenie dekoracją, ornamentalna dekoracja

• Otwarta kruchta (?)

• W rzeźbie horror vacui

VAZELAY, SAINTE MADELAINE, portal głóny 1096

• Portal trzy wejściowy

• Archiwolta

• W polu tympanonu dodatkowe kwatery imitują archiwoltę

• Ościeże uskokowe

• Połączenie kilku wątków - rozesłanie apostołów, wniebowstąpienie

• Ostro rzeźbione, dekoracyjność, draperie

CHARENTE MARITIME

ANGOULEME, SAINT PIERRE 1120-30

• Fasada jest polem dla rzeźby, portal podzielony na 3 strefy

• Rozrześbiona bryła, najbardziej w górnej partii

• Jedno wejście, najszerszy łuk, 5 archiwolt na całej szerokości - iluzja wielu wejść

• W górze medaliom z Chrystusem otoczonym bestiami apokaliptycznymi, aniołowie, środek - apostołowie

• Rygorystyczność, surowość, amor vacui

AULNAY, SAINT PIERRE DE LA TOUR po 1130

• Niska, przysadzista, trzy łuki, środkowy - wejście, lizenoszkarpy wyznaczają podział wnętrza

• Rozrzeźbnienie jedynie w archiwoltach - 3 łuki arkadowe (2 slepe)

• Brak tympanonu nad wejściem!

• Boczne - ostrołuki z tympanonami

RZEŹBA ARCHITEKTONICZNA ITALII

• Płaskie reliefy o charakterze ornamentacyjnym

• Wczesnochrześcijańska symbolika\

• Często pojawiają się sygnatury artystów

• Inspiracja antykiemm

COMO, SANT ABBONDIO 1017-95

• Surowość, brak dekoracji rzeźbiarskiej

• Nieznaczna dekoracja architektoniczna - lizeny dzielą dostosowując do wnetrza

• Piętrzenie

• Fryz arkadkowy pod okapem

• Corrente comasca

PAWIA, SAN MICHELLE MAGGIORE po 1117

• Typ ekranowy

• Nie odpowiada podziałam wnętrza, wspólny szczyt

• Trzy wejścia, rozczłonowanie półfilarami wiązkowymi

• Oszczędność dekoracji ronamentalnej

• Corrente comasca

• Oszczędne tympanony

POMPOSA, SANTA MARIA IX - XI w

• Jakby dobudowany narteks z trójprzelotową bramą

• Różnobarwne cegły

• Inspiracje biznatyjskie

• Dbałość o elementy dekoracyjne

• Ponad arkadami głównego wejścia krzyż z marmuru

TOrCELLO, SANTA MARIA pocz. 1008

• W portalu archiwolty na cienkich i lekkich kolumnach

• Półwałki archiwolt z plecionki

• Ościeża - pokryte twardym systemem kamieniarskim

MEDIOLAN, SAN AMBROGGIO

• Fasada w dole trzy arkadowa u góry powtorzony podizał - 5 arkad pod szczytem dwupłaszczysznowym

• Poprzedzone atrium

MODENA, SAN GIMIGNANO

• Portal typu portiro z loggią wyżej

WERONA, SAN ZAENO MAGGIORE 1123-38

• Portal jak wyżej

• Dekoracja mikołaja z Ferrary

• Tympanon - figuralny, cykl hagiograficzny św. Zenona, kosesponduje z ikonografią drzwi

• Kolumny podtrzymywane na grzbietach lwów

FERRAFA, SAN GIORGIO

• Typ portalu - portiro

• Nieznacznie wysunięty przed lico muru, dość głęboki

• Tymopanon figuralny, dekorowane archiwolty

PARMA, SANTA MARIA ASSUNTA 1106

• Portal typu kolumnowo - uskokowego

• Tympanon z sedes sapientie