Antropometria - dział antropologii, obejmujący metody określania budowy ciała ludzkiego za pomocą pomiaru odległości między stałymi jego punktami (tzw. punktami antropometrycznymi) i porównania ich z odpowiednimi wskaźnikami. Przedmiotem badań może być żywy człowiek lub szkielet. Badaniami czaszki zajmuje się kraniometria, pozostałymi kośćmi - osteometria.
Choroby zawodowe - grupa chorób spowodowanych działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy lub sposobem wykonywania pracy. Powstają wskutek stałego przebywania ciała w niedogodnej pozycji, systematycznego wykonywania forsownych czynności lub regularnego przebywania w otoczeniu zawierającym czynniki szkodliwe dla zdrowia (hałas, nieodpowiednie oświetlenie, zapylenie, promieniowanie, związki chemiczne, zwiększone obciążenie psychiczne i fizyczne itp.).
Choroby zawodowe występują po dłuższym okresie przebywania w niesprzyjających warunkach, a ich przebieg i leczenie jest równie długotrwałe. Są zazwyczaj chroniczne lub przewlekłe i często prowadzą do trwałej utraty zdrowia. Chorobami zawodowymi mogą być zarówno takie, które dotykają w różnym stopniu całość populacji, jak również choroby charakterystyczne - występujące tylko (lub głównie) w wybranych grupach zawodowych.
Zgodnie z art. 4 Ustawy z 30 października 2002 o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, w polskim prawie za choroby zawodowe uważa się jedynie choroby określone w wykazie chorób zawodowych określonym rozporządzeniem Rady Ministrów.
Do chorób zawodowych zalicza się m.in.:
choroba mikrofalowa
gorączka metaliczna
ołowica
pylica
rozedma płuc
zespół cieśni nadgarstka
Hałasem nazywamy każdy niepożądany, nieprzyjemny, dokuczliwy, a nawet szkodliwy dźwięk. Można więc powiedzieć, że praktycznie towarzyszy każdej działalności człowieka. Uciążliwe oddziaływanie hałasu obserwuje się wszędzie: w pracy, miejscu zamieszkania i wypoczynku. Człowiek narażony jest także na hałasy wewnątrz mieszkaniowe oraz hałasy sąsiedzkie.
Ze względu na przyczynę powstawania hałasu rozróżnia się następujące rodzaje hałasu:
hałas aerodynamiczny - powstający w wyniku przepływu powietrza lub innego gazu,
hałas mechaniczny - powstający wskutek tarcia i zderzeń ciał stałych
Ze względu na zakres zmian dynamicznych poziomu rozróżniamy:
hałas ustalony - poziom dźwięku A w określonym miejscu zmienia się w czasie nie więcej niż o 5 dB,
hałas nieustalony - poziom dźwięku A w określonym miejscu zmienia się w czasie więcej niż o 5 dB,
hałas impulsowy - składający się z jednego lub wielu zdarzeń dźwiękowych, każde o czasie trwania <1 sek.
Ze względu na charakter oddziaływania wyróżnia się:
hałas uciążliwy nie wywołujący trwałych skutków w organizmie,
hałas szkodliwy wywołujący trwałe skutki lub powodujący określone skutki lub ryzyko ich wystąpienia.
Ergonomia jest nauką o dostosowaniu stanowiska pracy, maszyn, narzędzi i wyposażenia do fizycznych i psychicznych możliwości człowieka;
Oświetlenie jest to stosowanie światła (promieniowania widzialnego) w celu uwidocznienia miejsc, obiektów lub ich otoczenia. Oświetlenie decyduje nie tylko o tym, jak widzimy otoczenie, ale również jak się w nim czujemy. Celem oświetlenia jest stworzenie takiego środowiska świetlnego, aby znajdujący się w nim człowiek mógł wykonywać prace wzrokową w sposób bezpieczny i efektywny przy jednoczesnym występowaniu wygody widzenia.
Ze względu na rodzaj zainstalowanych opraw oświetleniowych wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje oświetlenia:
oświetlenie ogólne - równomierne oświetlenie pewnego obszaru bez uwzględnienia szczególnych wymagań dotyczących oświetlenia niektórych jego części;
oświetlenie miejscowe - dodatkowe oświetlenie przedmiotu pracy wzrokowej, z uwzględnieniem szczególnych potrzeb oświetleniowych - stosowane w celu zwiększenia natężenia oświetlenia, uwidocznienia szczegółów itp., załączane niezależnie od oświetlenia ogólnego;
oświetlenie złożone - oświetlenie składające się z oświetlenia ogólnego oraz oświetlenia miejscowego.
Olśnieniem nazywa się pewien przebieg (stan) procesu widzenia, przy którym występuje odczucie niewygody lub zmniejszenie zdolności rozpoznawania przedmiotów, lub jedno i drugie, w wyniku niewłaściwego rozkładu luminancji* lub niewłaściwego zakresu luminancji albo nadmiernych kontrastów w przestrzeni lub w czasie.
*luminacja jest miarą, która opisuje ilość światła, które przechodzi lub jest emitowane przez określoną powierzchnię i mieści się w zadanym kącie bryłowym. Jest to miara wrażenia wzrokowego, które odbiera oko ze świecącej powierzchni.
Z punktu widzenia warunków powstawania rozróżnia się następujące rodzaje olśnienia:
olśnienie bezpośrednie - spowodowane przez jaskrawy przedmiot występujący w tym samym lub prawie tym samym kierunku co przedmiot obserwowany,
olśnienie pośrednie - spowodowane przez jaskrawy przedmiot występujący w innym kierunku niż przedmiot obserwowany,
olśnienie odbiciowe - spowodowane przez kierunkowe odbicia jaskrawych przedmiotów.
Z punktu widzenia występujących skutków wyróżnia się następujące rodzaje olśnienia:
przeszkadzające - zmniejszające zdolność widzenia na bardzo krótki ale zauważalny czas bez wywoływania uczucia przykrości. Nadmierna ilość światła docierająca do oka ulega rozproszeniu w ośrodkach optycznych oka co powoduje nakładanie się tzw. luminancji zamglenia na prawidłowo zogniskowany obraz przedmiotu obserwowanego,
przykre - wywołujące uczucie przykrości, niewygody, rozdrażnienia oraz wpływające na brak koncentracji bez zmniejszenia zdolności widzenia. Natychmiast po usunięciu przyczyny olśnienia ustępuje niewygoda. Olśnienie to zależy od: luminancji poszczególnych źródeł olśniewających, luminancji tła na którym znajdują się źródła, wielkości kątowych tych źródeł, ich położenia względem obserwatora oraz ich liczby w polu widzenia,
oślepiające - olśnienie tak silne, że przez pewien zauważalny czas żaden przedmiot nie może być spostrzeżony. Jest to skrajny przypadek olśnienia przeszkadzającego.
Fizjologia pracy zajmuje się podstawowymi procesami fizjologicznymi, które zachodzą w organizmie człowieka podczas wysiłku i oceną czynników kształtujących zdolność organizmu do pracy.
Wydolność fizyczna to zdolność do wykonywania aktywności fizycznej, którą jest każda aktywność ruchowa ciała z udziałem mięśni szkieletowych powodująca wydatek energetyczny wyższy niż w spoczynku.
Wydolność fizyczna oznacza zdolność do wykonywania ciężkich lub długotrwałych wysiłków fizycznych bez szybko narastającego zmęczenia. Rzeczywistą miarą wydolności fizycznej jest czas wykonywania wysiłków o określonej stałej lub zwiększającej się intensywności jak jazda na cykloergometrze lub chód na bieżni, do całkowitego wyczerpania. Wydolność fizyczną określają różne czynniki , w tym: wydolność krążeniowo-oddechowa , siła i wytrzymałość mięśniowa, skład ciała i inne. Miarą wydolności fizycznej jest wielkość maksymalnego pochłaniania tlenu ( VO2 max) , czyli pułap tlenowy. Innym wskaźnikiem jest PWC 170. PWC 170 jest to obciążenie, przy którym częstość skurczów serca stabilizuje się na poziomie 170/min.
Praca statyczna - wysiłek, podczas którego występuje wzrost napięcia mięśnia bez zmian jego długości.
Wysiłek statyczny cechują:
• izometryczne skurcze mięśni (wzrost napięcia bez zmiany długości mięśnia),
• zahamowanie swobodnego przepływu krwi przez kurczące się mięśnie,
• zakwaszenie komórek mięśniowych (bóle mięśni) wskutek gromadzenia się produktów przemiany materii (kwasu mlekowego).
Ze względu na charakterystykę skurczów mięśni podczas wysiłków statycznych, szczególnie zaburzenia w przepływie krwi, nie mogą one być wykonywane przez długi czas. Stopień ciężkości wysiłku statycznego wyraża się w procentach maksymalnej siły skurczu konkretnych mięśni (%MVC).
W praktyce podczas aktywności fizycznej człowieka wysiłki statyczne występują równocześnie z wysiłkami dynamicznymi.
Praca dynamiczna - wysiłek, podczas którego jest wykonywana praca zewnętrzna w wyniku zmian długości mięśnia.
Wysiłek dynamiczny ma miejsce wówczas, gdy:
• występują skurcze izotoniczne mięśni (zmiana długości mięśnia, bez zmiany napięcia),
• na przemian występuje skurcz i rozkurcz mięśnia.
Podczas wysiłku dynamicznego nie dochodzi do upośledzenia przepływu krwi przez mięśnie. Są one dobrze ukrwione, a więc zaopatrzone w tlen i substancje energetyczne. Wysiłki dynamiczne, jeśli nie są zbyt ciężkie, mogą być wykonywane długo. Stopień ciężkości wysiłku dynamicznego wyraża się miarą % VO2max , gdzie VO2max jest parametrem określającym pobieranie tlenu podczas maksymalnego wysiłku (tzw. wydolność fizyczna).
Wykonanie jakiejkolwiek pracy możliwe jest również dzięki mechanizmom adaptacyjnym innych układów organizmu człowieka, głównie krążenia, oddychania i wydzielania wewnętrznego oraz hormonalnego.
Praca monotypowa (jednostajna) - wysiłek, który wymaga udziału tylko pewnych grup mięśni, co powoduje ich szybkie zmęczenie. Dotyczy to prac silnie zmechanizowanych, np. przy taśmie produkcyjnej, obsłudze automatów, malowaniu. Skutkiem jest wrażenie uciążliwości pracy.
Do oceny monotypowości ruchów roboczych wykorzystuje się metodę szacunkową, uwzględniającą:
Stopień ograniczenia ruchowego,
Liczbę powtórzeń,
Wielkość koniecznego wysiłku mięśni
Ocena jest obrazowana na trzystopniowej skali, a stopień dyskomfortu zwiększa się o jedną klasę, kiedy:
Więcej niż 75% wysiłku przeznaczone jest na czynności o wydatku energetycznym (WE) > 5kcal/min
Więcej niż 50% wysiłku przeznaczone jest na czynności, które wymagają WE > 8kcal/min
Temperatura efektywna TE > 30°
Homeostaza - zdolność organizmu do utrzymania stałości środowiska wewnętrznego, np. stałej temperatury, stałego ciśnienia osmotycznego, możliwa dzięki mechanizmom dostosowawczym (głównie związanym z czynnością układy nerwowego i gruczołów dokrewnych), działającym na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego;
Rodzaje skurczów mięśniowych:
- pojedyncze - pojedyncze pobudzenie komórki,
- tężcowy zupełny - jeśli kolejny impuls pobudza komórkę przed rozpoczęciem fazy rozkurczu,
- tężcowy niezupełny - do pobudzenia dochodzi przy częściowym skurczu mięśnia