Gips CaSO4 * 2 H2O
Układ: jednoskoœny
o Pokrój(lub/i wykształcenie): selenit - przezroczyste kryształy; kryształy tabliczkowe lub słupkowe, częste bliŸniaki - jaskółcze ogony; skupienia włókniste
o Łupliwoœć: doskonała wg (010), wyraŸna wg (111)
o Połysk: szklisty, perłowy, jedwabisty
o Barwa: bezbarwny (może być zabarwiony - np Cu daje zabarwienie zielone; często zabarwiony brunatnawo)
o Rysa: biała
o Twardoœć: 1,5 - 2
o Gęstoœć: 2,32
o Występowanie( i parageneza): ewaporaty; strefa wietrzenia siarczków w skałach osadowych; utwory hydrotermalne niskich temperatur; ekshalacje wulkaniczne.
o łagodny, cienkie blaszki są nieco giętkie
o Wykorzystanie: materiał rzeŸbiarski - alabaster.
Ałunit AAl3(SO4)2(OH)6 [A: K+, Na+, NH4+, Ca2+]
Układ: trygonalny
o Pokrój(lub/i wykształcenie): zbite skupienia
o Łupliwoœć: wyraŸna wg (0001); przełam muszlowy
o Połysk: szklisty, perłowy
o Barwa: biały (często zabarwiony na żółtawo, brunatnawo, czerwonawo)
o Rysa: biała
o Twardoœć: 3,5 - 4
o Gęstoœć: 2,6 - 2,9
o Występowanie( i parageneza): produkt oddziaływania siarczanowych wód hydrotermalnych na skały magmowe zawierające skalenie potasowe (ałunityzacja); skały osadowe; strefa wietrzenia; ewaporaty morskie
o kruchy; piroelektryczny
o Wykorzystanie:
Jarosyt AFe3(SO4)2(OH)6 [A: K+, Na+, NH4+, Pb2+, Ag+, H3O+]
Układ: trygonalny
o Pokrój(lub/i wykształcenie): proszkowe skupienia, nerkowate, naloty, naskorupienia "żółta ziemia"
o Łupliwoœć: wyraŸna wg (0001); przełam muszlowy, nierówny
o Połysk: szklisty, żywiczny, ziemisty
o Barwa: ochrowy, żółty brunatny
o Rysa: jasnożółta
o Twardoœć: 2,5 - 3,5
o Gęstoœć: 2,91 - 3,26
o Występowanie( i parageneza): hipergeniczny (wietrzenie pirytu)
o kruchy; piroelektryczny
o Wykorzystanie:
Ałun A+ B3+ (SO4)2 * 12 H2O [A: K+, Na+, NH4+], [B: Al3+, Fe3+]
Układ: regularny
o Pokrój(lub/i wykształcenie): skupienia ziarniste, zbite, naciekowe, powłoki i naskorupienia
o Łupliwoœć: przełam muszlowy
o Połysk: szklisty
o Barwa: bezbarwny, białawy
o Rysa: biała
o Twardoœć: 2 -2,5
o Gęstoœć: 1,76
o Występowanie( i parageneza): utlenianie pirytu w skałach ilastych i węglach; fumarole; produkt działania roztworów siarczanowych na skały magmowe zasobne w skalenie i skaleniowce
o kruchy
o Wykorzystanie:
Kieseryt MgSO4 * H2O
Układ: jednoskoœny
o Pokrój(lub/i wykształcenie): skupienia ziarniste
o Łupliwoœć: dokładna wg (110) i (111)
o Połysk: szklisty
o Barwa: bezbarwny, szarawy lub żółtawy
o Rysa:
o Twardoœć: 3,5
o Gęstoœć: 2,57
o Występowanie( i parageneza): ewaporaty
o kruchy; higroskopijny; ostro-słony smak (tego nie jestem pewna)
o Wykorzystanie:
Kainit KMgSO4Cl * 3H2O
Układ: jednoskoœny
o Pokrój(lub/i wykształcenie): skupienia ziarniste; kryształy tabliczkowe
o Łupliwoœć: dokładna wg (001); przełam zadziorowy
o Połysk: szklisty
o Barwa: bezbarwny, szarawy, żółtawy, fioletowawy
o Rysa:
o Twardoœć: 2,5 - 3
o Gęstoœć: 2,15
o Występowanie( i parageneza): ewaporaty; w cechsztyńskich solach występuje z sylwinem, halitem, polihalitem i anhydrytem
o kruchy; smak słonawo-gorzki
o Wykorzystanie:
Epsomit MgSO4 * 7H2O
Układ: rombowy
o Pokrój(lub/i wykształcenie): skupienia ziarniste, włókniste, naskorupienia igiełkowate, stalaktyty
o Łupliwoœć: doskonała wg (001); przełam muszlowy
o Połysk: szklisty, jedwabisty, ziemisty
o Barwa: bezbarwny
o Rysa:
o Twardoœć: 2 - 2,5
o Gęstoœć: 1,68
o Występowanie( i parageneza): strefa utleniania złóż kruszców
o gorzki
o Wykorzystanie:
Heksahydryt M2+SO4 * 6H2O [M: Mg, Fe (dużo rzadziej Ni, Co)]
Układ: jednoskoœny
o Pokrój(lub/i wykształcenie): włókniste naskorupienia i wykwity
o Łupliwoœć: wg (100); przełam muszlowy
o Połysk: szklisty, perłowy
o Barwa: bezbarwny, białawy, zielonawy
o Rysa:
o Twardoœć: 2
o Gęstoœć: 1,7 - 2,1
o Występowanie( i parageneza): produkt dehydratacji epsomitu
o
o Wykorzystanie:
Polihalit K2MgCa2(SO4)4 * 2H2O
Układ: trójskoœny
o Pokrój(lub/i wykształcenie): kryształy tabliczkowe, bliŸniki wg (010); skupienia włókniste lub tabliczkowe lekko różowej barwy
o Łupliwoœć: dokładna wg (10-1)
o Połysk: szklisty, żywiczny
o Barwa: bezbarwny, różowawy, szarawy
o Rysa:
o Twardoœć: 3,5
o Gęstoœć: 2,78
o Występowanie( i parageneza): ewaporaty; ekshalacje wulkaniczne
o
o Wykorzystanie:
Chalkantyt CuSO4 * 5H2O
Układ: trójskoœny
o Pokrój(lub/i wykształcenie): naskorupienia, nacieki, stalaktyty; kryształy tabliczkowe
o Łupliwoœć: wg (110), przełam muszlowy
o Połysk: szklisty
o Barwa: niebieski, niekiedy zielonawy
o Rysa: biała
o Twardoœć: 2,5
o Gęstoœć: 2,29
o Występowanie( i parageneza): strefa utleniania kruszców miedzi
o kruchy
o Wykorzystanie:
Melanteryt FeSO4 *7H2O
Układ: jednoskoœny
o Pokrój(lub/i wykształcenie): skupienia naciekowe, przoszkowe, naskorupienia; kryształy słupkowe
o Łupliwoœć: dokładna wg (001); przełam muszlowy
o Połysk: szklisty
o Barwa: zielony w różnych odcieniach (domieszka Cu powoduje niebieskie zabarwienie)
o Rysa: biała
o Twardoœć: 2
o Gęstoœć: 1,9
o Występowanie( i parageneza): strefa utleniania złóż kruszców i skał zawierających siarczki (w wilgotnym otoczeniu!)
o kruchy
o Wykorzystanie:
Krokoit PbCrO4
Układ: jednoskoœny
o Pokrój(lub/i wykształcenie): skupienia ziarniste, pręcikowe, powłoki na kruszcach
o Łupliwoœć: wyraŸna wg (110); przełam muszlowy, nierówny
o Połysk: diamentowy z odcieniem tłustym
o Barwa: swoiœcie czerwony. jasnopomarańczowy
o Rysa:
o Twardoœć: 2,5 - 3
o Gęstoœć: 5,99
o Występowanie( i parageneza): strefa utleniania kruszców Pb w sąsiedztwie skał zasadowych (Ÿródło Cr) z cerusytem i piromorfitem
o łagodny
o Wykorzystanie:
Wulfenit PbMoO4
Układ: tetragonalny
o Pokrój(lub/i wykształcenie): kryształy cienkie tabliczkowe; skupienia ziarniste, zbite, naskorupienia; szczotki na galenie, pseudomorfozy po niej
o Łupliwoœć: wyraŸna wg (011); przełam muszlowy, nierówny
o Połysk: diamentowy, żywiczny
o Barwa: woskowo-, miodowożółty, rzadziej szary, brunatny, pomarańczowy
o Rysa: biała, biaława
o Twardoœć: ~3
o Gęstoœć: 6,8 -7
o Występowanie( i parageneza): strefa utleniania złóż kruszców Pb z galeną i cerusytem
o kruchy
o Wykorzystanie:
Scheelit CaWO4
Układ: tetragonalny
o Pokrój(lub/i wykształcenie): skup ziarniste i zbite; kryształy bipiramidalne
o Łupliwoœć: wyraŸna wg (101); przełam nierówny
o Połysk: szklisty
o Barwa: bladożółty do pomarańczowego
o Rysa: biała
o Twardoœć: 4,5 - 5
o Gęstoœć: 6,1
o Występowanie( i parageneza): grejzeny z muskowitem, fluorytem ??
o kruchy; silna fluorescencja; odporny na wietrzenie
o Wykorzystanie:
Hübneryt MnWO4, Ferberyt FeWO4, Wolframit (Fe, Mn)WO4 (ciągły szereg izomorficzny)
Układ: jednoskoœny
o Pokrój(lub/i wykształcenie): skupienia ziarniste
o Łupliwoœć: dokładna wg (010); przełam nierówny
o Połysk: półmetaliczny
o Barwa: ferberyt - czarny; hübneryt - brunatny
o Rysa: ferberyt - czarna; hübneryt - brunatna
o Twardoœć: 4 - 4,5
o Gęstoœć: 7,12 - 7,51
o Występowanie( i parageneza): utwory pneumatolityczne z kasyterytem, kwarcem, muskowitem; pegmatyty skał kwaœnych; odporne na wietrzenie - przechodzą do aluwiów
o kruchy; odmiany zasobne w Fe są słabo magnetyczne
o Wykorzystanie:
Monacyt CePO4 [za Ce podstawia się La, Nd, Th, Y]
Układ: jednoskoœny
o Pokrój(lub/i wykształcenie): kryształy tabliczkowe; skupienia zbite
o Łupliwoœć: wyraŸna wg (100); przełam muszlowy, nierówny
o Połysk: woskowy, żywiczny
o Barwa: brunatny, żółty, czerwonobrunatny
o Rysa: biała
o Twardoœć: 5 - 5,5
o Gęstoœć: 4,6 - 5,4
o Występowanie( i parageneza): pegmatyty granitoidowe, gnejsy; odporny na wietrzenie - przechodzi na aluwiów
o kruchy; domieszka Th - kryształy promieniotwórcze i zmetamiktyzowane
o Wykorzystanie:
Wiwianit Fe32+(PO4)2 * 8H2O
Układ: jednoskoœny
o Pokrój(lub/i wykształcenie): skupienia naciekowe, ziemiste, konkrecje, naskorupienia; kryształy blaszkowe, słupkowe
o Łupliwoœć: dokładna wg (010)
o Połysk: szklisty, perłowy; ziemisty dla odmian proszkowych
o Barwa: bezbarwny, bardzo szybko się utlenia i zmienia kolor na niebieski aż do czarnego
o Rysa:
o Twardoœć: 1,5 - 2 - kryształy
o Gęstoœć: 2,68
o Występowanie( i parageneza): wietrzenie pirytu; skały osadowe bogate w fosforany; rudy darniowe (niebieskie)
o
o Wykorzystanie:
Waryscyt AlPO4 * 2H2O
Układ: rombowy
o Pokrój(lub/i wykształcenie): skupienia sferolityczne (zielonkawe małe kulki)
o Łupliwoœć: wyraŸna wg (010); przełam zadziorowaty
o Połysk: szklisty
o Barwa: biały, zielony, niebieskawy
o Rysa: biała
o Twardoœć: ~3,5
o Gęstoœć:~2,6
o Występowanie( i parageneza): hipergeniczny w kwarcytach; hydrotermalny niskich temperatur; parageneza z wavellitem, crandallitem i innymi fosforanami
o
o Wykorzystanie:
Wavellit Al3[(OH)3|(PO4)2] * 5H2O
Układ: rombowy
o Pokrój(lub/i wykształcenie): skupienia włókniste, promieniste (perłowate, białe słoneczka), naskorupienia, nacieki
o Łupliwoœć: dokładna wg (110), wyraŸna wg (101); przełam nierówny
o Połysk: szklisty, perłowy, jedwabisty
o Barwa: zielonawobiały, zielony, żółty, brunatnawy, niekiedy bezbarwny
o Rysa: biała
o Twardoœć: 3,5 - 4
o Gęstoœć: 2,36
o Występowanie( i parageneza): hydrotermalny niskich temperatur; w strefie hipergenicznej
o kruchy
o Wykorzystanie:
Apatyty Ca5(PO4, CO3, SO4, SiO4)3(F, OH, Cl) (fluoroapatyt, hydroksylapatyt, chloroapatyt)
Układ: heksagonalny
o Pokrój(lub/i wykształcenie): kryształy słupkowe; skupienia ziarniste, zbite, naskorupienia, nacieki, skupienia sferolityczne, ziemiste; fosforyty - zbite konkrecje mocno zanieczyszczone; w zbitych skupieniach cukrowaty
o Łupliwoœć: wyrażna wg (0001); przełam nierówny, muszlowy
o Połysk: szklisty
o Barwa: białe, zielonawe, niebieskawe, szarawe, niekiedy fioletowawe lub czerwonawe
o Rysa:
o Twardoœć: 5
o Gęstoœć: 2,9 - 3,2
o Występowanie( i parageneza): pegmatyty granitoidowe; składnik akcesoryczny skał magmowych; grejzeny; skały osadowe - fosforyty
o kruche; często okazują fluorescencję w UV
o Wykorzystanie:
Piromorfit Pb5(PO4)3Cl i Mimetesyt (mimetyt) Pb5(AsO4)3Cl (ciągły szereg izomorficzny)
Układ: heksagonalny
o Pokrój(lub/i wykształcenie): kryształy słupkowe, beczułkowate; skupienia ziarniste, pręcikowe, nerkowate
o Łupliwoœć: nie okazuje; przełam muszlowy, nierówny
o Połysk: diamentowy, tłusty
o Barwa: zielony, żółty, brunatnawy w różnych odcieniach (może być czerwony od Cr)
o Rysa: biała
o Twardoœć: 3,5 - 4
o Gęstoœć: 6,7 - 7,1
o Występowanie( i parageneza): hipergeniczny - wietrzenie galeny przy obecnoœci jonów fosforanowych, pseudomorfozy po galenie i cerusycie; rzadko hydrotermalny niskich temperatur
o kruchy
o Wykorzystanie:
Wanadynit Pb5(VO4)3Cl
Układ: heksagonalny
o Pokrój(lub/i wykształcenie): skupienia nerkowe o budowie promienistej lub włóknistej; kryształy tabliczkowe
o Łupliwoœć: brak; przełam nierówny, muszlowy
o Połysk: diamentowy
o Barwa: żółty, czerwony, brunatny
o Rysa:
o Twardoœć: 3
o Gęstoœć: 6,88
o Występowanie( i parageneza): strefa utleniania kruszców Pb z piromorfitem, wulfenitem, cerusytem, goethytem
o kruchy
o Wykorzystanie:
Pseudomalachit Cu5(PO4)2(OH)4
Układ: jednoskoœny
o Pokrój(lub/i wykształcenie): skupienia naciekowe, zbite, włókniste, naskorupienia, naloty; kryształy słupkowe
o Łupliwoœć: wyraŸna wg (010); przełam zadziorowaty
o Połysk: szklisty
o Barwa: zielony, ciemniejszy od malachitu
o Rysa: nieco jaœniejsza
o Twardoœć: 4,5 - 5
o Gęstoœć: 4,35
o Występowanie( i parageneza): strefa utleniania kruszców Cu
o nie burzy z kwasem, nie tworzy igiełek
o Wykorzystanie:
Turkus CuAl6[(OH)2|PO4]4 * 4H2O
Układ: trójskoœny ??
o Pokrój(lub/i wykształcenie): skupienia zbite, skrytokrystaliczne, naskorupienia, nacieki, konkrecje
o Łupliwoœć: dokładna wg (001), wyraŸna wg (010); przełam muszlowy
o Połysk: szklisty, woskowy
o Barwa: niebieska
o Rysa: biała
o Twardoœć: 5 - 6
o Gęstoœć: 2,6
o Występowanie( i parageneza): strefa wietrzenia z goethytem, chalcedonem, kaolinitem
o
o Wykorzystanie:
Skorodyt FeAsO4 * 2H2O
Układ: jednoskoœny
o Pokrój(lub/i wykształcenie): groniaste skupienia
o Łupliwoœć:
o Połysk:
o Barwa: zielonkawo - żółty
o Rysa:
o Twardoœć:
o Gęstoœć:
o Występowanie( i parageneza): hipergeniczny - wietrzenie arsenopirytu
o czosnkowaty zapach; "popękany klej"
o Wykorzystanie:
Annabergit Ni3(AsO4)2 * 8H2O
Układ: jednoskoœny
o Pokrój(lub/i wykształcenie): wykwity, naskorupienia ziemiste, proszkowe; kryształy włoskowe
o Łupliwoœć: dokładna wg (010)
o Połysk: szklisty
o Barwa: jabłkowozielony lub ciemnozielony
o Rysa: zielonawa
o Twardoœć: 2,5 - 3
o Gęstoœć: ~3
o Występowanie( i parageneza): utlenianie arsenowych kruszców Ni
o "kwiat niklowy"
o Wykorzystanie:
Erytryn Co3(AsO4)2 * 8H2O
Układ: jednoskoœny
o Pokrój(lub/i wykształcenie): skupienia sferolityczne, pręcikowe, włókniste, wukwity, skupienia zieniste i proszkowe
o Łupliwoœć: doskonała wg (010)
o Połysk: szklisty; matowy - skupienia ziemiste
o Barwa: swoiœcie różowoczerwona z odcieniem fioletowym
o Rysa:
o Twardoœć: 1,5 - 2,5
o Gęstoœć: 3,06
o Występowanie( i parageneza): strefa utleniania arsenowych kruszców Co, pseudomorfozy po smaltynie
o wskaŸnik złóżkobaltu "kwiat kobaltowy"
o Wykorzystanie:
jeszcze sole uranylu, ale chrzanię! są po prostu oczojebnie żółte... jest 4:23 i idę spać