Pojęcie i rodzaje postaw
Większość psychologów uważa że postawa jest to trwałą oceną - pozytywną lub negatywną- ludzi, obiektów i idei.
. Spencer uważa że postawa jest gotowością umysłu do słuchania i wyciągania prawidłowych wniosków z dyskusji, jakim się przysłuchujemy.
D. Krech, R.S. Crutchfield,M.B Schmith,M.J. Rosenberg C.I. Hovland, S. Nowak, M. Marody, T. Modrzycki, S. Mika przez postawę rozumieli pewną organizację procesów (poznawczych, behawioralnych i emocjonalnych lub dyspozycji do pojawienia się takiej organizacji).
J. Reykowski(1973) przyjął trój komponentową definicję postawy, ale dodał że postawa jest strukturą latentną (dyspozycyjną), natomiast mierzone bezpośrednio elementy( emocjonalne, poznawcze, behawioralne) będą aktem ustosunkowania się wobec przedmiotu postawy a zarazem pewnym jej przejawem.
Według S. Nowaka postawa wobec przedmiotu jest ogółem względnie trwałych dyspozycji do oceniania tegoż przedmiotu i emocjonalnego reagowania wobec niego i względnie trwałych przekonań o przedmiocie a także względnie trwałych dyspozycji do zachowania się wobec tego przedmiotu.
W. Soborski za postawę uważa abstrakcyjną, hipotetyczną kategorię psychologiczną, która nie daje się obserwować, a odzwierciedla uwewnętrzniony stosunek do przedmiotu, jakiemu jednostka przypisuje określoną wartość.
Wg encyklopedii popularnej PWN postawy są składnikami osobowości wyrażającymi się w skłonnościach do zachowywania się w określony sposób, stereotypowy sposób wobec określonych przedmiotów ( osób, grup społecznych, problemów itp.), oraz w specyficznej ocenie tych przedmiotów i określonym do nich stosunku emocjonalnym.
Wyróżnia się następujące rodzaje postaw: postawę opartą na poznaniu, opartą na emocjach, opartą na komponencie behawioralnym.
„Postawa oparta na poznaniu: jest ona oparta przeważnie na przekonaniach ludzi na temat właściwości obiektu postawy. Funkcją tej postawy jest ocena obiektu czyli, klasyfikowanie obiektów wedle nagród i kar, których nam one dostarczają czyli klasyfikowanie plusów i minusów obiektu, tak że możemy szybko powiedzieć, czy opłaca się go posiadać.
Postawa oparta na emocjach -oparta bardziej na uczuciach i wartościach ludzi niż na przekonaniach o naturze obiektu postawy Ma ona różne źródła. Po pierwsze może to być wyznawane przez ludzi wartości, takie jak ich zasadnicze przekonania religijne i moralne. Jej funkcja polega nie na dostarczeniu adekwatnego obrazu świata, ale raczej wyrażenie i potwierdzanie posiadanego systemu wartości.
Pozostałe postawy oparte na emocjach mogą być wynikiem reakcji sensorycznych np. smakowanie czekolady, lub reakcji sensorycznych, takich jak podziw dla obrazu lub sylwetki i koloru samochodu. Inne natomiast mogą być skutkiem warunkowania
Postawa oparta na zachowaniu: postawa oparta na obserwacji, czyli na tym jak zachowujemy się wobec obiektu postawy
Rodzaje postaw wg T. Mądrzyckiego
Ze względu na miejsce postawy w systemie:
- postawy centralne- dotyczą przedmiotów stanowiących dużą wartość subiektywną dla podmiotu
- obwodowe przedmiotów znajdujących się na peryferiach systemu wartości
Postawy centralne charakteryzują się dużą odpornością na zmianę i silnie wpływają na zmianę zachowania.
Ze względu na wyróżnił: postawy dodatnie ( pozytywne) i ujemne ( negatywne).
Ze względu na złożoność postawy wyodrębnił : postawy pełne i niepełne.
W pełnych wszystkie komponenty są względnie zrównoważone, zaś niepełnych dominuje tylko jeden z komponentów.
Nowak biorąc pod uwagę funkcje wyróżnia postawy:
„instrumentalne-czyli takie w których ustosunkowujemy się pozytywnie ( lub negatywnie) do przedmiotu postawy ze względu na oceniane korzyści ( następstwa) które wynikają z przyjętej postawy,
właściwe- w których to ocena przedmiotu jest niezależna od jego funkcji czy konsekwencji istnienia, czyli dokonujemy oceny przedmiotu jako takiego
identyfikacyjne- w których następuje rozszerzenie się osobowości na przedmiot oceny, a także utożsamienie naszych potrzeb ( postaw) z potrzebami (postawami) bliskich nam osób.