Antybiotyki laktamowe

1. Penicyliny

2. Cefalosporyny

3. Monobaktamy

4. Karbapeny

5. Inhibitory -laktamaz

Mechanizm działania antybiotyków -laktamowych:

Działają bakteriobójczo hamując aktywność enzymów uczestniczących w biosyntezie muraminy, będącej głównym składnikiem ściany komórki bakteryjnej. Muramina stanowi połączenie N-acetyloglukozaminy (NAG) i N-acetylomuraminy (NAM), związane wiązaniem -1,4-glikozydowym. Muramina buduje strukturę podłużna ściany komórkowej. Strukturę ściany wzmacniają mostki poprzeczne. Tworzą się w reakcji tworzenie wiązania peptydowego pomiędzy dekapeptydem połączonym z jednym łańcuchem muraminy(gly), a dekapeptydem drugiego łańcucha muraminy (D-ala. W tworzeniu mostka poprzecznego uczestniczy enzym transpeptydaza. Antybiotyki laktamowe to inhibitory trans peptydazy. Punktem uchwytu dla trans peptydazy jest fragment D-alanylo-D-alaninowy (D-ala-D-ala) (dwa ostatnie aminokwasy).

Antybiotyki -laktamowe wykazują znaczne podobieństwo do fragmentu D-ala-D-ala, co umożliwia im łączenie się z transpeptydazą i inhibicję jej działania. Efektem zahamowania transpeptydazy jest brak mostków poprzecznych w ścianie komórki bakteryjnej. We wnętrzu We wnętrzu bakterii gromadzą się zacetylowane pochodne muraminy oraz wzrasta aktywność enzymów litycznych - efektem jest rozpad komórki bakteryjnej i jej śmierć.

Białka PBP - białka wiążące penicyliny. Stanowią rodzaj receptorów dla antybiotyków laktamowych. Są to wszystkie białka komórki bakteryjnej warunkujące prawidłową strukturę ściany(trans peptydazy, karboksypeptydazy)

1. Penicyliny

Pierwszym przedstawicielem: benzylopenicylina

I - pierścień b;laktamowy

II - pierścień tiazolidowy

R1 - benzyl

R2 - wodór H

Odkryta przez Flaminga, co zapoczątkowało syntezę nowych preparatów stanowiących acylowe pochodne kwasu 6-aminopenicylanowego. Cechą wspólną wszystkich penicylin jest ten sam mechanizm działania, mała toksyczność i podobne wskazania.

Penicyliny naturalne

Beznylopenicylina (benzylopenicylinum kalium)

Wykazuje dużą skuteczność, ale jest bardzo wrażliwa na rozkład przez HCl w żołądku oraz -laktamazy. Jest szczególnie aktywna wobec:

• Paciorkowców tlenowych

• Gronkowców niewytwarzających penicylazy

• Dwoinka zapalenia płuc

• Dwoinka zapalenia opon mózgowych

• Kiła rzeżączka

Wskazania:

• Zakażenia paciorkowcami ropotwórczymi

• Zakażenia płuc, oskrzeli, migdałków, gardła

• Róża

• Płonica

• Posocznica

• Kiła

• Rzeżączka

• Lek podajemy pozajelitowo.

• Ma krotki czas  ½

• Podaje się co 4 - 6 godzin

• W celu przedłużenia działania benzylopenicyliny stosuje się ją w formie połączeń jako:

• Penicylinę prokainową (penicylinum procainicum) - przedłuża działanie do 24 godzin

• Penicylinę benzatynową ( Debecylina)- przedłuża działanie 2 - 4 tygodni.

Fenoksymetylopenicylina -Ospen

Nie wrażliwa na działanie HCl i może być podawana doustnie.

Ma podobny zakres działania i wskazania do benzylopenicyliny.

Penicyliny półsyntetyczne

I generacja

• Antybiotyki o wąskim zakresie działania

• Penicyliny przeciwgronkowcowe (izoksazolowe)

• Mogą być podawane doustnie

• Cloksacylina (syntarpen)

• Dicloksacylina

• Flicloksacylina

II generacja

• Antybiotyki o szerokim zakresie działania

• Jest to grupa najpowszechniej stosowanych antybiotyków

• Dzielimy na 4 grupy

• Aminopenicyliny

• Karboksypenicyliny

• Amidynopenicyliny

• Ureidopenicyliny

Aminopenicyliny

Ampicylina

(wyrejestrowana z powodu oporności)

Amoksycylina

• Amoxycilin,

• Duomox,

• Hicnocil,

• Ospamox,

• Novamox,

• Apo-amoxi

Działa bakteriobójczo na bakterie g(+) i g(-) 10 razy słabiej od benzylopenicyliny.

Obecnie istnieje dużo szczepów opornych na jej działanie

Jest stosowana w łagodnych infekcjach dróg oddechowych, żółciowych, moczowych, w zwalczaniu nosicielstwa durów oraz w infekcjach helicobacter pylori.

Amoksycylina + inhibitor -laktamaz (kwas klawulanowy (acidum clavulonicum))

• Augmentin

• Amoksiklav

• Ramoclav

• Tormentin

• Curam

• Forcid

Karboksypenicyliny

• Bardzo skuteczne wobec bakterii g(-), zwłaszcza wobec:

• Pałeczki ropy błękitnej - pseudomonas aeruginosa

• Pałeczki odmieńca - proteus morgani

• Są mniej skuteczne os amino penicyliny w działaniu na bakterie g(+)

Karbenicylina - carbenicilin

Ticarcilina + kwas klawulonowy - Timentin

Amidynopenicyliny

Obecnie są wycofywane z powodu rozwoju odporności

Mecylinam

Bakmecylinam

Pifmecylinam

Ureidopenicyliny

• Aktywne wobec g(+) i g(-)

• Działają na bakterie tlenowe i beztlenowe w tym na pseudomonas aeruginosa

Wskazania:

• Ciężkie zakażenia dróg moczowych

• Oddechowych

• Kości

• Tkanek miękkich wywołane przez bakterie g(-)

• Zakażenia mieszaną florą bakteryjną

Preparaty:

Azlocylina - semropen

Mezlocylina - Bypen

Piperacylina - Pipril

Działanie niepożądane

(do wszystkich, głownie Beznylopenicylina potasowa)

• Odczyny alergiczne (5-10%) mające postać pokrzywek, rumieni, odczynów skórnych. Najgroźniejszym jest wstrząs anafilaktyczny (stan zagrożenia życia), w którym śmiertelność wynosi 10% (1 zgon na 7,5 mln. podań penicyliny). W celu zapobiegania wstrząsowi wykonujemy próbę uczuleniową u osób z astmą oskrzelową, z katarem siennym, lub u osób uczulonych na jakąkolwiek substancje. Próbę wykonuje się podając śródskórnie 10 jednostek benzylopenicyliny lub preparat testarpen (penicylino - lizyna)

• Odczyn Heizheimera

• Zespół Hoigne - występuje po przypadkowym podaniu dożylnym benzylopenicyliny kokainowej - powstają mikrokatory w tętnicach płuc i mózgu, dochodzi do omamów, zaburzeń widzenia, zaburzeń słuchu. Występuje lęk przed śmiercią. Objawy te ustępują po ok. 1,5 godziny

2. Cefalosporyny

Zaliczamy również ich pochodne:

• Oks - Cefalosporyny

• Cefamycyny

• Karbacefemy

Cefalosporyny stanowią acylowe pochodne kwasu 7-aminocefalosporowego

I - pierścień laktamowy

II - pierścień dihydrotiazynowy

Cefalosporyny dzielimy na 4 generacje:

• Działają silniej na g(+) niż na g(-)

• Nie działają na proteus, pseudomonas oraz beztlenowce

• Są lekami z wybory w zakażeniach płuc wywołanych przez pałeczki

• Stosowane są w infekcjach dróg oddechowych, żółciowych, moczowych, w których nie można stosować penicylin (nadwrażliwość lub rozkład przez -laktamazy)

Cefadroxilum - Biodroxil, Duracef

Cefelexinum - keflex

Cefazolinum - Kefzol

Cefradinum - Sefril

• Działają silniej na g(-) niż na g(+)

• Są oporne na działanie -laktamaz

• Stosowane w infekcjach dróg oddechowych, moczowych, żółciowych bakteriami g(-) opornymi na penicylinę

Cefaclorum - Apo-cefaclor, Cector MR, Cer, Vercef

Cefuroxinum - Zinnat, Xorimax, Zinacef, Xorim, Plixym, Biofuroksym]]

Cefamandolum

• Działają na g(+), g(-) oraz beztlenowce

• Są oporne na -laktamazy

• Dobrze przenikają płyn mózgowo - rdzeniowy

• Wskazaniem są zakażenia szpitalne

• ciężkie zakażenia układu oddechowego, moczowego , kości

• rzeżączka

Ceftriazonum - Biodrakson, Rocephin

Ceftibutenum - cedax

Ceftazidinum - Biotum, Fortum

Cefotaksinum - Biotaksym, Tarcefoksym

Cefepinum

• Podawany w bardzo ciężkich infekcjach pseudomonas aeruginosa, Haemophilus influenza,

• W ciężkich postaciach rzeżączki.

Działania niepożądane:

• Dobrze tolerowane

• Rzadziej niż penicyliny wywołują objawy uczulenia

• Jeszcze rzadziej dają wstrząs

• Niektóre Cefalosporyny dają reakcje disulfiramopodobną (ostra nietolerancja alkoholu) np. cefamandol.

3. Monobaktamy

Aztreonam

Karumonam

Tigemonam

• Działają silnie na g(-)

• Nie działają na g(+)i beztlenowce

• Stosowane w ciężkich zakażeniach układu moczowego, oddechowego, opornej rzeżączce.

4. Karbapeny

Imipenem

Meropenem

Ertapenem

• Leki te posiadają najszerszy zakres działania przeciwbakteryjnego za wszystkich znanych antybiotyków (działają na g(+), g(-), beztlenowce, tlenowce)

• Istnieją nieliczne szczepy gronkowców oporne na ich działanie

• Leki te powinny być stosowane w wyjątkowych przypadkach przy braku innej możliwości leczenia.

• Wskazaniami są bardzo ciężkie infekcje układu oddechowego, moczowego, dróg żółciowych

• Imipenen jest rozkładany przez dehydropeptydazę kanalików nerkowych i dlatego lek podaje się łączne z inhibitorem tego enzymu - Cilastatyna

• Pozostałe pochodne są oporne na rozkład przez dehydropeptydazę i mogą być stosowane samodzielnie

Imipenem + Cilastatyna - Tienam

---