lektury, 40 prac badawczych OK, Hock R


Hock R.Roger , 40 prac badawczych, które zmieniły oblicze psychologii.

Rozdział 3. Uczenie się i warunkowanie

a) „Nie tylko o śliniących się psach”

Iwan Piotrowicz Pawłow i warunkowanie klasyczne, 1927

Stanowisko teoretyczne:

Odruchy bezwarunkowe - wrodzone, automatyczne, nie wymagające uczenia, takie same wszystkich przedstawicieli gatunku

Odruchy warunkowe - nabywane przez uczenie się, mogą być różne u poszczególnych przedstawicieli gatunku

Cel badania: udowodnienie tych tez poprzez proces przemiany bodźca neutralnego (nie wywołującego reakcji) w bodziec warunkowy, wywołujący reakcję

Metoda i wyniki:

W dźwiękoszczelnym laboratorium odbyły się badania na psach.

Bodziec bezwarunkowy UCS: pokarm

Reakcja UCR: wydzielanie śliny

Bodziec neutralny NS: dźwięk metronomu, zapach wanilii, wirujący przedmiot itp.

Podczas kilku prób warunkowania, pies otrzymywał pożywienie zaraz po NS, potem sam NS wystarczył, aby psu wydzielała się ślina, czyli powstała reakcja warunkowa (CR)

Schematycznie:

1.UCSUCR

2.NS+UCSUCR

3. kilkakrotne powtórzenie etapu 2.

4.CS(w który zmienił się NS) CR (w który zmienił się UCR)

! do warunkowania nie dochodzi, gdy NS zostanie zaprezentowany po wysłaniu UCS.

Znaczenie wyników:

Teorię wykorzystuje się do wyjaśniania fobii, oddziaływania reklamy itp.

Warunkowanie klasyczne koncentruje się na odruchach

Pokrewne badania i najnowsza literatura

b) „Emocje małego Alberta”

J. Watson, R. Raynor, warunkowanie reakcji emocjonalnych (behawioryzm). 1920

Stanowisko teoretyczne:

Jeżeli jakiś bodziec automatycznie wywołuje w nas emocję, to gdy skojarzymy go z innym, neutralnym bodźcem poprzez uwarunkowanie, ten drugi także będzie wywoływał reakcję.

Cel badania:

Uwarunkowanie dziecka tak, by reagowało strachem na bodziec neutralny (białego szczura)

Metoda i wyniki:

1. Niemowlę, sierotę ze szpitala, Alberta B. zetknięto z białym szczurem, królikiem, psem itp. nie wystąpiła reakcja (więc to bodźce neutralne)

2. Zaprezentowano Albertowi hałas nastąpiła reakcja, płacz (bodziec bezwarunkowy)

3. Połączono obydwa bodźce

4. Dziecko reagowało na szczura płaczem (bodziec został uwarunkowany)

5. Dziecko reagowało płaczem na inne białe przedmioty (nastąpiła generalizacja)

6. Po miesiącu ponowiono eksperyment reakcja warunkowa utrzymała się

7. Nie nastąpiło odwarunkowanie Alberta!

Omówienie i znaczenie wyników badań:

Wykazanie, że zaburzenia emocjonalne nie zawsze można przypisać seksualnym urazom doświadczonym w dzieciństwie (złożone, osobiste emocje także podlegają warunkowaniu)

Wątpliwości i krytyka:

Badania te nie były etyczne !

Nie odwarunkowano dziecka!

Najnowsza literatura:

c) „Odpukać w niemalowane drewno!”

B.F. Skinner, uwarunkowanie przesądów, 1948

Stanowisko teoretyczne:

Z każdego zachowania wynikają konsekwencje. Niektóre z nich sprawiają, że zachowanie to zostanie powtórzone (bodźce wzmacniające), inne zmniejszą jego prawdopodobieństwo (karanie). To dwa procesy biorące udział w warunkowaniu sprawczym

schemat:

sytuacjazachowanekonsekwencje wzmocnienie= uczenie się

karanie= nieuczenie się

Przesądy powstają poprzez wzmocnienie sprawcze przypadkowe

Cel badania:

Uwarunkowanie gołębi tak, by były przesądne i uzależniały otrzymanie pokarmu od swojego zachowania

Metoda i wyniki:

Do skrzynki Skinnera (klatki z płytką do dziobania) wkładano gołębia. Co 15s dostarczany był pokarm, niezależnie od zachowania gołębia.

Ptaki uwarunkowały się w rozmaity sposób (tańczyły, dziobały, wykrzywiały głowy), myśląc, że od ich zachowania zależy dostarczanie pokarmu

stały się przesądne

Omówienie:

Przesąd trudno jest wygasić, gdyż, nawet w dużych odstępach czasowych, występują przypadkowe wzmocnienia

Kolejne badania Brunet najnowsza literatura:

Wnioski:

Przesądy są wszędzie, odkrywają pożyteczną rolę w życiu człowieka w trudnej sytuacji dają poczucie siły i kontroli (np. najbardziej przesądni są ludzie wykonujący niebezpieczne zawody)

d) „Agresja - patrz i ucz się!”

A.Bandura, D. Ross, S.Ross, 1961, uczenie się agresji

Stanowisko teoretyczne:

Zbadania, w jaki sposób dzieci uczą się być agresywne

Hipoteza, że to teoria społecznego uczenia się, niezależna od kar i nagród

(-dzieci będą naśladować agresję dorosłych

- dzieci mające kontakt z nieagresywnymi dorosłymi, będą najmniej agresywne

-dzieci będą naśladować bardziej modela swojej płci

-chłopcy będą bardziej skłonni do naśladowania agresji)

Cel badania:

Zetknięcie dzieci z dorosłymi modelami, prezentującymi zachowanie agresywne i nieagresywne, a potem testy bez modela w celu sprawdzenia, w jakim stopniu dziecko będzie naśladować dorosłego

Metody i wyniki:

1. Dzieci w wieku 3-6 miało bawić się, w rogu pokoju bawić miał się model (lalka Bobo, młotek, zestaw do budowania).

2. Agresywny model zachowywał po chwili agresywnie, nieagresywny nie.

3. Po 10 min prowadzono dzieci do innego pomieszczenia z zabawkami, gdzie odbierano im najlepsze zabawki (wzbudzenie frustracji)

4. Prowadzono dzieci do pomieszczenia, gdzie były nieagresywne zabawki i te, którymi bawił się model.

dzieci mające kontakt z modelem agresywnym naśladowały jego zachowania

na agresje chłopców większy wpływ miała agresja męskich modeli

chłopcy byli bardziej agresywni

nie stwierdzono mniejszej agresji u tych dzieci, które zetknęły się z modelem nieagresywnym

Omówienie:

Można nauczyć się pewnych zachować, kiedy nie otrzymuję się wzmocnienia.

Dzieci szybko uczą się od dorosłych

Agresja jest bardziej typowa dla mężczyzn w naszej kulturze

Kolejne badania i najnowsza literatura:

Rozdział 4: Inteligencja, poznanie, pamięć

a) „Dostajesz to, czego oczekujesz”

R. Rosenthal, L. Jacobson, 1966, efekt Pillgrama - teoria oczekiwań interpersonalnych

Stanowisko teoretyczne:

Hipoteza: Nauczyciel szkoły, otrzymując informację o IQ dziecka, ma wobec niego pewna oczekiwania, które ułatwiają lub utrudniają mu sukces

Cel badania:

Stwierdzenie, czy w szkole podstawowej Oak School uprzedzeni nauczyciele osiągną z dziećmi wyniki, jakich oczekują.

Metoda i wyniki badań:

  1. poddanie dzieci testowi Toga, niezależnemu od umiejętności szkolnych

  2. poinformowanie nauczycieli, że dzieci przeszły Harwardzki Test Uczenia się i podanie im fałszywych wyników 20% najlepszych, którzy w rzeczywistości zostali wybrani losowo

  3. poddanie dzieci temu samemu testowi pod koniec roku szkolnego

u dzieci, wobec których nauczyciele mieli wyższe oczekiwania, zaobserwowano wzrost ilorazu inteligencji

największy wzrost zaobserwowano u dzieci najmłodszych (klasy 1-2)

Omówienie:

Efekt oczekiwań występują również w warunkach naturalnych, w sytuacjach życiowych, częściej w klasach młodszych

młodsze dzieci są bardziej podatne na wpływy(a jeśli nie, to nauczyciele w to i tak wierzą)

nie mają jeszcze ustalonej reputacji

nauczyciele klas młodszych różnią się od tych klas starszych

Kolejne badania i najnowsza literatura:

w efekcie tych badań wycofano w USA testy IQ w szkołach

b) „Wywierać dobre wrażenie”

S. Asch, formułowanie sądów o innych, „ciepło - zimno”, 1946

Stanowisko teoretyczne:

Hipoteza: Bardzo łatwo formułujemy sądy o innych, za pomocą wypadkowej interakcji między znanymi cechami. Istnieją cechy główne i poboczne, o nierównych wartościach.

Cel badania:

Sprawdzenie, w jaki sposób łączymy cechy ludzkie przy udziale 10studentów

Metoda i wyniki badań:

  1. Przeczytanie dwóm studentom listy 10 cech, różniącej się jedną (ciepły-zimny)

  2. Poproszenie o napisanie krótkiego szkicu nt. opisanej osoby i wybranie określeń z 18 przeciwstawnych par

  3. Powtórzenie eksperymentu ze zmiennymi cechami (zamiast ciepły-zimny uprzejmy-obcesowy)

Badani z grupy „ciepły” lepiej scharakteryzowali osobę.(główne)

Cechy „uprzejmy” „obcesowy” nie miały takiego wpływu na ocenę (poboczne)

Omówienie:

-zmiana jednego słowa w czyimś opisie może zmienić całość oceny

- niektóre przymiotniki są relatywnie słabe, inne mocne znaczeniowo

cechy oddziałują na siebie podczas procesów myślowych

istnieją cechy główne i poboczne

Kolejne badania i najnowsza literatura:

c)”Mapy w twoim umyśle”

E. Dolman, mapy poznawcze, utajone uczenie się, 1948

charakteru uczenia nie można zrozumieć tylko na podstawie schematu bodziecreakcja

na podstawie obserwacji zachowań można wyciągnąć obiektywne wnioski nt. procesów poznawczych

Stanowisko teoretyczne:

Człowiek tworzy w mózgu mapy poznawcze - reprezentacje umysłową, zawierającą więcej, niż tylko drogę bodziec-reakcja

Metody i wyniki badań:

I. Eksperyment nt. utajonego uczenia się - szczury podzielona na 3 grupy, przepuszczano je przez labirynt. Te bez nagrody nigdy nie uczyły się dobrze drogi, te z nagrodą uczyły się systematycznie przez 14dni, a te, które dopiero w 11dniu otrzymały nagrodę(motywację), nauczyły się w 3 dni.

II. Eksperyment orientacji przestrzennej - szczury przechodziły przez prosty labirynt, otrzymując nagrodę. Potem zmieniona labirynt na trudniejszy, ale szczury i tak słusznie wybierały drogę (kierując się nie kolejnymi zwrotami drogi, a umiejscowieniem nagrody)

ludzie i zwierzęta tworzą sobie mapy poznawcze tras i świata, kompletne i obszerne, aby wiedzieć, na czym stoją pod względem poznawczym

Omówienie:

Ograniczone mapki poznawcze prowadzą powstają w przypadku frustracji, zbyt silnej motywacji

Kolejne badania i najnowsza literatura:

- ścieżki - arterie komunikacyjne

- krawędzie - granice oddzielające tereny, ale nie ścieżki

- węzły - centralne punkty

- sektory - zajmują dużo miejsca, mają wspólną cechę

- punkty orientacyjne - konstrukcje służące za punkty odniesienia, widoczne z daleka

d) „Dzięki za pamięć!”

E. Loftus, nieprawdziwe relacje świadków naocznych, 1975

Stanowisko teoretyczne:

- Presuposje (warunek, który musi być spełniony, by zdanie miało sens) zawarte w zdaniach oddziałują na wspomnienia człowieka

- Wspomnienia to rekonstrukcja zdarzeń minionych z użyciem nowych faktów, nie są obiektywne i w pełni prawdziwe.

Cel badania:

Wpływ fałszywych presupozji na świadków naocznych

Metoda i wyniki:

Eksperyment I (wypadek): studenci podzieleni na grupy oglądają film, potem wypełniają kwestionariusz - grupa A z presupozją, grupa B bez. Ostatnie pytanie dotyczyć presupozji.

w grupie A 20% osób więcej uważało, że presupozja była prawdziwa (widzieli nieistniejący znak stopu)

Eksperyment II (demonstranci): tak samo jak wyżej + powtórzenie po tygodniu

podobny efekt, utrzymujący się w czasie

Eksperyment III (potrącenie wózka): film + kwestionariusz

- grupa B: 40 pytań buforowych + pięć dotyczących nieistniejących obiektów,

- grupa F: 40 pytań buforowych + pięć zawierających presupozje

- grupa K: 40 pytań buforowych

+tydzień później:

wszyscy te same pytanie + 5 pytań grupy B

podobny efekt, także utrzymujący się w czasie + w presupozje uwierzyli także Ci, którzy otrzymali pytania bezpośrednie o nieistniejące obiekty

Omówienie:

Pamięć i przypominanie to rekonstrukcja zdarzeń z udziałem nie tylko pierwotnych wspomnień ale też nowych informacji.

często świadkowie podczas wielokrotnych przesłuchań mogą usłyszeć fałszywe presupozje, które zmieniają ich zeznania

to, co pamięta świadek, to na nowo stworzony obraz, nie można mu zupełnie ufać

Najnowsza literatura:


Wyszukiwarka