Prawo Konstytucyjne, KONSTYTUCYJNE!!!!!!!!!!!, 1


1.ZASADA SUWERENNOŚCI NARODU; TRZY UPRAWNIENIA SUWERENA:

ZASADA SUWERENNOŚCI NARODU - oznacza ona że władza suwerenna najwyższa w kraju znajduje się w rękach narodu jako wspólnoty prawnej tworzonej przez wszystkich obywateli, jak mówi art. 4 konstytucji ta prosta myśl znajduje się już w starożytności u rzymskiego prawnika Polidiusza, a najpełniej rozwinięta została w wieku XVI w pracy Rousseau. Znaczenie prawne tej zasady jest następujące:

zapewnia suwerenności , czyni narodowi prawo współdecydowania z organami władzy publicznej w procesie rządzenia przez referendum.

Uprawnia przedstawicieli do powoływania się w swoim działaniu na dobro i interesy wszystkich obywateli.

Traktowana jako podstawa demokratycznej legitymacji władzy państwowej i demokratycznego systemu tworzenia prawa oraz instytucji określających

odpowiedzialność organów państwowych.

TRZY UPRAWNIENIA SUWERENA:

1)przedstawiciele Narodu nie mogą mieć żadnej władzy własnej- nie mogą nic zadecydować suwerennie

2)muszą działać według mandatu imperatywnego udzielonego przez wyborców

3)ustawa przyjęta przez ciało ustawodawcze staje się doskonała dopiero po jej zaaprobowaniu przez Naród w referendum.

2.SYSTEMY WYBORCZE: SYSTEM WIĘKSZOŚCIOWY I PROPORCJONALNY:

System wyborczy jest to całokształt prawnych i pozaprawnych elementów określających sposób przygotowania , przeprowadzenia i ustalenia wyników wyborów. Prawo wyborcze jest zawsze elementem systemu wyborczego. Na system wyborczy będą składały się oprócz norm prawnych również różnego rodzaju normy o charakterze pozaprawnym, zwłaszcza pewne zasady i zwyczaje polityczne np. normy regulujące wewnątrzpartyjne procedury wyłaniania kandydatów na obierane stanowiska państwowe.

W państwach demokratycznych, w których istnieje ustabilizowany system partyjny , aby móc zostać wybranym do parlamentu trzeba zwykle być zgłoszonym przez jedną z liczących się partii politycznych. Kandydat oprócz wypełnienia wymogów przewidzianych ordynacją wyborczą przejść musi pewną procedurę nominacyjną.

System wyborczy: 1. Większościowy 2. Proporcjonalny

1.System wyborczy większościowy:

Zasada ta odnosi się do sposobu ustalania wyniku głosowania i występuje alternatywnie wobec zasady większości. Ta ostania, stanowiąca najprostszy sposób ustalania wyników, oznacza, że wybrany został ten, kto uzyskał największą liczbę głosów. Jeśli jest to warunek wystarczający, to mówimy o zasadzie większości względnej: aby zostać wybranym należy uzyskać więcej głosów niż inni kandydaci. Jest to system najprostszy, bo wtedy głosowanie zawsze musi przynieść rozstrzygnięcie, jako że nie jest konieczne przekroczenie jakiegokolwiek odsetka ogółu od danych głosów. Wówczas jednak ów wybrany kandydatem będzie reprezentantem nielicznej grupy wyborców. Zasada większości bezwzględnej narzuca wymóg uzyskania nie tylko większej liczby głosów, ale określa również odsetek oddanych głosów, który musi być wyższy niż 50%. Jeżeli żaden z kandydatów nie uzyska więcej niż 50% głosów, to przeprowadzana jest druga tura głosowania. Pozostają w niej dwaj kandydaci, którzy uzyskali największą liczbę głosów i nie zrzekli się kandydowania, jeden z nich musi więc uzyskać więcej niż 50% głosów.

2.System wyborczy proporcjonalny:

Istotą zasady proporcjonalności jest dokonywanie rozdziału mandatów w okręgu wyborczym proporcjonalnie do odsetek głosów, jakie uzyskały poszczególne partie czy ugrupowania konkurujące w wyborach. Tym samym, nieodzowną przesłanką ustanowienia systemu proporcjonalnego jest istnienie wielomandatowych okręgów wyborczych, a także konkurencja list wyborczych zgłaszany przez poszczególne partie i ugrupowania. System proporcjonalny wymaga przeprowadzenia tylko jednej tury wyborów, bo zawsze możliwe jest odpowiednie rozdzielenie mandatów.

3.ZASADY PRAWA WYBORCZEGO (ZE SZCZEGÓLNYM UWZGLĘDNIANIEM ZASADY POWSZECHNOŚCI I JEJ GWARANCJI):

Zasady prawa wyborczego:

W państwach demokratycznych ukształtowały się zasady prawa wyborczego, wpływające na kształt instytucji prawa wyborczego i na przyjęte w nim rozwiązania. Wyrażane są one w konstytucjach i ordynacjach wyborczych. Minimalny ich katalog mówiący o demokratyzmie wyborów obejmuje nasypujące zasady: 1) powszechności, 2) równości, 3) bezpośredniości i 4) tajności wyborów, bywa on rozszerzony o zasadą wolnych wyborów.

Konstytucyjna regulacja zasad prawa wyborczego w Polsce nie jest jednolita. Zasady te określone są osobno dla poszczególnych wyborów, co podkreślone jest dodatkowo umieszczeniem postanowień dotyczących wyborców w rozdziałach poświęconych danemu organowi. Np. artykuł 96 ust. 2 konstytucji ustanawia dla wyborców do sejmu zasady powszechności, równości, bezpośredniości, proporcjonalności i tajności, z kolei prezydent wybierany RP wybierany jest wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym.

Zasada powszechności:

Aby uznać że w jakimś państwie jest realizowana zasada powszechności prawa wyborczego wystarczy , gdy dotyczy ona czynnego prawa wyborczego. W XX wieku zasada powszechności nabrała dynamicznego charakteru i obserwuje się rozszerzanie podmiotowego prawa wyborczego. Współcześnie stosuje się trzy podstawowe cenzusy:

1).cenzus wieku - uzależnia on przyznanie czynnego prawa wyborczego od osiągnięcia określonego wieku. Z reguły wymaganym wiekiem jest osiągnięcie pełnoletności cywilnej. Pozbawienie prawa wyborczych dotyczy osób całkowicie lub częściowo ubezwłasnowolnionych z powodu choroby umysłowej oraz pozbawionych praw na mocy wyrku sądowego.

2).cenzus obywatelstwa - uzależnia przyznanie prawa wyborczego w danym państwie od posiadani obywatelstwa. W Polsce cenzus ten obowiązuje we wszystkich rodzajach wyborów, 3).cenzus zamieszkiwania - uzależnia on przyznanie prawa wyborczego od stałego zamieszkiwania przez określony prawem czas na terytorium danego państwa lub na terenie jednego z okręgów wyborczych. W polskim prawie wyborczym w przypadku czynnego prawa wyborczego do obu izb parlamentu i wyborach prezydenckich miejsce zamieszkania obywatela nie odgrywa roli. Wielu emigrantów zachowało obywatelstwo polskie i zachowuje ścisłe związki z ojczyzną którzy mogą brać udział w wyborach po przez tzw. ordynacje wyborcze.

Zasada równości w nauce prawa konstytucyjnego jest rozpatrywana w 2 znaczeniach materialnym i formalnym

W znaczeniu formalnym zakłada że każda osoba której przysługuje prawo wyborcze uczestniczy w wyborach na takich samych zasadach jak inni wyborcy, w szczególności dysponuje taką samą liczbą głosów w przypadku czynnego prawa wyborczego oraz ma równe z innymi szansę w ubieganiu się o urząd wybieralny czy mandat przedstawicielski w biernym prawie wyborczym. W wyborach do sejmu każdy wyborca ma jeden głos. Gwarancja tego jest umieszczenie wyborcy tylko na jednym spisie wyborców, uniemożliwia to wielokrotne głosowanie tej samej osoby. W odniesieniu do biernego prawa wyborczego równość w znaczeniu formalnym gwarantowana jest w ordynacjach poprzez to że określają one w sposób ogólny i neutralny warunki które powinien spełnić każdy kandydat. Dotyczy to np. wymogu zebrania odpowiedniej ilości podpisów popierających kandydata.

Zasada równości prawa wyborczego w znaczeniu materialnym zapewnić ma równe znaczenie tzn. równą siłę głosu każdego wyborcy, dzieje się tak gdy jeden mandat przypada na taką samą liczbę wyborców z dopuszczalnym pewnym odchyleniem, którego granice powinny zostać prawnie określone. Wyznacza się w tym celu okręgi wyborcze o zbliżonej liczbie mieszkańców lub wyborców. Np. w wyborach prezydenckich okręgiem wyborczym jest całe terytorium RP i każdy wyborca ma jeden głos, w wyborach do sejmu osiąga się to dokonując podziału kraju na okręgi wyborcze, w ten sposób liczba mandatów przypadających na dany okręg waha się od 3 do 17 i determinowana jest przez liczbę jego mieszkańców.

Zasada bezpośredniości w Polsce zasada ta składa się z dwóch elementów 1) głosowanie osobiste polega ono na tym że wyborca oddaje głos osobiście, bez niczyjego pośrednictwa, a skoro wyborca może głosować osobiście to przed przystąpieniem do głosowania zobowiązany jest okazać komisji wyborczej dowód tożsamości, 2) głosowanie imienne występuje ono w wyborach prezydenta, rad powiatów, i sejmików województw, senatu a także w wyborach do sejmu w odniesieniu do list okręgowych. Oznacza to że wyborca oddaje głos na konkretnego kandydata określonego z imienia i z nazwiska, stawiając z właściwej strony karty wyborczej znak przy jego nazwisku.

Zasada tajności ma ona zabezpieczyć wyborcę przed tym , aby ktokolwiek dowiedział się w jaki sposób on głosował, gwarantuje więc tym samym swobodę podjęcia decyzji przez wyborcę. Obowiązuje ona we wszystkich wyborach w Polsce a więc prezydenckich , parlamentarnych w wyborach do rad gmin, powiatów oraz sejmików wojewódzkich.

Zasada wolnych wyborów ma ona zagwarantować swobodna realizacje aktu wyborczego. Oznacza to w szczególności, że każdy wyborca korzysta z przysługującego mu czynnego i biernego prawa wyborczego w sposób wolny od jakiegokolwiek przymusu fizycznego czy psychicznego. Gwarantuje ona ponadto nieskrępowaną ograniczeniami kampanię wyborczą stwarza to wyborcy warunki do podejmowania samodzielnych decyzji wyborczych.

4.REFERENDUM OGÓLNOKRAJOWE:

Przedmiotem referendum mogą być tylko sprawy o szczególnym znaczeniu dla Państwa. Zawsze konieczny jest bezpośredni związek z interesami Państwa jako pewnej całości.

Podmiotem prawa zarządzenia referendum jest

1.Sejm - podejmuje uchwałę w sprawie zarządzenia referendum bezwzględna większością głosów przy obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Może to uczynić z własnej inicjatywy bądź na wniosek określonych podmiotów (Senatu, Rady Ministrów, lub co najmniej 500 000 wyborców (inicjatywa wyborców nie może dotyczyć wydatków i dochodów oraz obronności państwa a także amnestii)

2.Prezydent działający za zgodą Sejmu - prezydent ustala treść zarządzenia o przeprowadzeniu referendum. Senat tylko odrzuca lub zatwierdza ten projekt /poprzez głosowanie w bezwzględnej większości głosów tj. co najmniej ½ ustawowej liczby posłów/.

Znaczenie i tryb przeprowadzania referendum są w znacznej mierze wzorowane na procedurze wyborczej. Przeprowadza je Państwowa Komisja Wyborcza oraz wojewódzkie i obwodowe komisje ds. referendum.

Po ustaleniu wyników głosowania Pań. Kom. Wyborcza ustala wynik referendum, podając go do wiadomości publicznej i przekazuje Sądowi Najwyższemu .

Procedury demokracji bezpośredniej, tj. referendum i inicjatywa ludowa, mają zaś charakter uzupełniający wobec działalności organów przedstawicielskich - Sejmu i Senatu. Tym samym szczegółowe konstytucyjne unormowania referendum należy traktować jako rozwiązania wyjątkowe wobec zwykłego, tzw. Parlamentarnego trybu podejmowania decyzji państwowych.

5.ZASADA DEMOKRATYCZNEGO PAŃSTWA PRAWNEGO:

Pojecie państwo prawne jest ono właściwie równoznaczne z sumą cech ustrojowych współczesnego państwa demokratycznego. Jako element państwa prawnego traktuje się zasadę podziału władz, zwierzchnictwa konstytucji, niezależności sądów i niezawisłości sędziów, szczególnej roli ustawy jako podstawowego i powszechnego źródła prawa.

Podstawowe zasady:

1.Suwerenności narodu - traktowana jako podstawa demokratycznej legitymacji władzy państwowej i demokratycznego systemu tworzenia prawa oraz instytucji określających

odpowiedzialność organów państwowych;

2.Wolności i równości wobec prawa - determinuje charakter stosunków między państwem a jednostką, implikująca oparcie ich stosunków na konstytucyjnym systemie praw podstawowych;

3.Konstytucjonalizmu - oznacza uznanie konstytucji za podstawę porządku prawnego i najwyższy akt prawny;

4.Podziału władz - zakłada przyporządkowanie określonym strukturom organów państwowych poszczególnych funkcji oraz wzajemną kontrolę i równowagę tych władz;

5.Legalizmu - zakłada, że w prawo stanowić ma podstawę i granice wszystkich działań państwa, implikująca związanie ustawodawcy normami konstytucyjnymi, a władzy wykonawczej i sądowniczej ustawą, wszystkich zaś organów władzy publicznej normami pozakrajowymi, które państwo zobowiązała się przestrzegać. Z punktu widzenia jednostki oznacza to trwałość i przewidywalność rozstrzygnięć państwowych;

6.Prawo do sądu mające swoje źródło w przekonaniu, że tylko ochrona sądowa zapewnia pełną , efektywną ochronę prawną. Ochronę tę realizuje system niezależnych i niezawisłych sądów, opierających swoje postępowanie na ustawie;

7.Odpowiedzialności państwa za błędne działania;

8.Zakaz podejmowania przez państwo działań ponad potrzebę, co pociąga za sobą odpowiedzialność, konieczność i proporcjonalność aktów państwowych;

9.System instytucji samorządowych jako formy udziałów społeczeństwa w samodzielnym zaspokajaniu potrzeb zbiorowych o znaczeniu lokalnym bądź grupowym.

Demokratyczne państwo prawne:

1.Odzwierciedla system uniwersalnych wartości oparty na prawie naturalnym i międzynarodowym;

2.Wyraża wolę większości kontrolowanej przez konstytucyjne mechanizmy, składają się na to:

a) System kontroli określany w porządku prawnym Rzeczpospolitej;

b) Reguły ochrony prawa mniejszości w formie np. karty prawa mniejszości , prawa dziecka itd., w formie przekazywania prawa do rozpatrywania rożnych spraw przez mniejsze kręgi społeczne np. w ramach wspólnot terytorialnych. W ramach ochrony praw mniejszości można mówić o idei neokrotopowityzmu w formie np. uzgodnień miedzy pracodawcami, a pracownikami. Tej ochronie służy również cały sektor ,,non profit'' czyli system niedochodowych organizacji pozarządowych jak fundacje organizacje społeczne itd. wypełniających istotne funkcje publiczne.

6.ZASADA PODZIAŁU I RÓWNOWAGI WŁADZY:

Podział władz we współczesnym pastwie demokratycznym rozpatrywać można w kilku aspektach.

Aspekt funkcjonalny - władza rozdzielona zostaje tu między funkcje i wypełniające te funkcje organy. Do funkcji tych należą:

1.Prawodawstwo polegające na wydawaniu ogólnie obowiązujących norm prawnych,

2.Wykonawstwo stanowiące realizację zadań państwa w odniesieniu do konkretnych przypadków,

3.Sądownictwo polegające na rozstrzyganiu sporów prawnych.

Aspekt organizacyjny (podmiotowy)- trzy funkcje państwa podporządkowane są różnym organom (grupom organów) państwowych:

1.Prawodawstwo - parlamentowi,

2.Wykonawstwo - rządowi i podległym mu organom administracyjnym,

3.Sądownictwo - sądom powszechnym , szczególnym konstytucyjnym (tam gdzie one istnieją).

Aspekt personalny - dla właściwego funkcjonowania podziału władz konieczne jest równoczesne powiązanie wszystkich 3 aspektów. Z podziałem władzy łączą się zasada wzajemnego oddziaływania poszczególnych władz na siebie. Organy jednej władzy mogą oddziaływać na organy drugiej tylko do tego stopnia , aby nie naruszyć istoty kompetencji tej drugiej władzy. Oddziaływanie poszczególnych władz na siebie ma zapewnić ich wzajemną równowagę, co z kolei zdaniem Monteskiusza gwarantowało wolność tym , którzy są władzy poddanymi. Połączenie choćby dwóch władz w jednym organie zanadto go wzmacnia , a tym samym stanowi zagrożenie nie tylko dla podziału władz, ale dla obywateli. wszystkie trzy władze powinny być więc zrównoważone i wyposażone w kompetencje pozwalające im kontrolować i powściągać działalność każdej z pozostałych. Chodzi więc tu o wzajemne hamowanie się władz i kontrolę poprzez odpowiedni rozdział kompetencji pomiędzy nie. Trafnie ujął to trybunał konstytucyjny wskazując ,że z zasady podziału władz wynika że władza ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza muszą być rozdzielone , a nadto , że musi panować między nimi równowaga, oraz muszą one ze sobą współpracować. Art. 10 konstytucji RP mówi o podziale władz oraz o równowadze między nimi. Jednak równowaga władz nie jest w niej rozumiany w sposób absolutny, konstytucja RP przyznaje władzy ustawodawczej pewną przewagę nad pozostałymi władzami. Współczesne koncepcje sprawowania władzy oraz praktyka polityczna w systemie prezydenckim, parlamentarno-gabinetowym zerwały z tak klarownym podziałem władz jaką przedstawił Monteskiusz.

7.ZASADA LEGALIZMU:

Zasada legalizmu - zakłada, że w prawo stanowić ma podstawę i granice wszystkich działań państwa, implikująca związanie ustawodawcy normami konstytucyjnymi, a władzy wykonawczej i sądowniczej ustawą, wszystkich zaś organów władzy publicznej normami pozakrajowymi, które państwo zobowiązała się przestrzegać. Z punktu widzenia jednostki oznacza to trwałość i przewidywalność rozstrzygnięć państwowych.

Legalizm - postępowanie zgodne z obowiązującym prawem. Zasada legalizmu zawarta jest w art. 7 Konstytucji RP który stanowi, że: "Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa". Oznacza to, iż organy władzy publicznej nie mogą podejmować działań bez podania podstawy prawnej. Mogą czynić tylko to, co im prawo nakazuje lub pozwala, a obywatele - wszystko to, czego im prawo nie zakazuje.

8.FUNKCJE SEJMU:FUNKCJA USTAWODAWCZA I SZCZEGÓŁOWE FUNKCJE ZWIĄZANE USTAWODAWSTWEM;FUNKCJA KONTROLNA; FUNKCJA KREACYJNA:

Funkcja ustawodawcza stanowi podstawową przesłankę określania roli parlamentu jako organu władzy ustawodawczej i polega na stanowieniu aktów prawnych o szczególnej mocy prawnej, najwyższej w systemie prawa wewnętrznego. Funkcję tę parlament sprawuje na zasadzie wyłączności. Oznacza to, że:

1.Żaden inny organ państwowy nie może stanowić aktów o randze ustawy, chyba, że Konstytucja dopuszcza to w sposób wyraźny,

2.Kompetencje prawodawcze innych organów państwowych muszą mieć charakter podporządkowany , musza być traktowane jako wyjątek i poddawane interpretacji zwężającej.

Funkcja kontrolna stanowi drugie klasyczne zadanie parlamentu. Odnosi się ona przede wszystkim do rządu i systemu podporządkowanej mu administracji, a jej kształt i cel należy rozpatrywać na tle dwóch zasad ustrojowych.

a)Istotną systemu parlamentarnego jest przyznanie Izbie wpływu na powołanie rządu i możliwości spowodowania dymisji rządu i poszczególnych jego członków.

b)Istotą współczesnego parlamentu jest istnienie opozycji, która - w ramach Izby - musi mieć możliwość wglądu do działania rządu i administracji, także w sytuacjach, które dla większości parlamentarnej mogą okazywać się niewygodne.

Podstawową treścią funkcji kontrolnej jest dokonywanie samodzielnych ustaleń stanu faktycznego, dotyczących funkcjonowania rządu, ministrów i podległych im podmiotów. Ogólnie można to określić jako prawo żądania informacji, a towarzyszy mu też prawo żądania obecności ministrów i innych przedstawicieli organów rządowych na posiedzeniach Sejmu lub komisji.

Kontrolne działania parlamentu muszą być zawsze rozpatrywane w dwóch płaszczyznach: prawnej i politycznej. Na płaszczyźnie prawnej rodzić one będą po stronie adresatów obowiązki o charakterze przede wszystkim proceduralnym (obowiązek udzielania informacji, zajęcia stanowiska itp.). na płaszczyźnie politycznej mogą one mieć znaczenie bardziej imperatywne skutki, zwłaszcza gdy określone działania zostaną podjęte przez większość parlamentarną, od której zależy dalsze istnienie rządu czy ministra.

Podstawowym instrumentem kontroli sejmowej jest prawo żądania informacji. Szczegółowe uregulowanie znajduje ono na szczeblu komisji sejmowych. Odnosi się do ministrów, kierowników naczelnych organów administracji rządowej oraz kierowników innych urzędów i instytucji państwowych zobowiązując ich do: przedstawiania sprawozdań,

a)udzielania informacji,

b)uczestniczenia w posiedzeniach komisji.

Realizacja ogólnych instrumentów kontroli sejmowej przebiega w oparciu o plany pracy komisji sejmowych i przy stałym współdziałaniu z odpowiednimi jednostkami organizacyjnymi NIK. Do szczególnych procedur kontrolnych należy zaliczać:

a)tworzenie komisji śledczych,

b)interpelacje i zapytania,

c)kontrolę wykonania budżetu państwa.

Funkcja kreacyjna polega na bezpośrednim powoływaniu i odwoływaniu innych organów konstytucyjnych państwa oraz osób wchodzących w skład tych organów, zwłaszcza na egzekwowaniu ich odpowiedzialności, bądź na inny rodzaj wpływu na skład personalny tych organów.

Jeśli chodzi o rząd i ministrów , jest to w sposób ścisły powiązane z wykonywaniem funkcji kontrolnej, stanowiące niejako jej podsumowanie, ale kompetencje kreacyjne sięgają znacznie dalej, odnosząc się w różny sposób do prawie wszystkich organów konstytucyjnych państwa:

1.Prezydenta - izby działając jako Zgromadzenie Narodowe mogą uznać trwałą niezdolność Prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia lub mogą postawić go w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu, co może pociągać za sobą jego zwolnienie;

2.Rada Ministrów - Sejm powołuję ją w skomplikowanej procedurze. Może wyrazić wotum nieufności , co rodzi obowiązek dymisji rządu;

3.Ministrowie - i inni członkowie Rady Ministrów - nie powołuje ich indywidualnie w przypadku zmian osobowych , ale może wystąpić z wotum nieufności , co rodzi obowiązek dymisji poszczególnych ministrów;

4.Trybunał Konstytucyjny - Sejm wybiera wszystkich jego członków, zasada niezawisłości wyklucza możliwość odwołania;

5.Trybunał Stanu - Sejm wybiera wszystkich jego członków;

6.Najwyższa Izba Kontroli - Sejm za zgodą Senatu wybiera prezesa;

7.Rzecznik Praw obywatelskich - Sejm za zgodą Senatu wybiera prezesa;

8.Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji - Sejm wybiera 4 jej członków 2 Senat , 3 Prezydent;

9.Narodowy Bank Polski - Sejm wybiera Prezesa;

10.Krajowa Rada Sądownicza - Sejm powołuje 4 członków ,Senat 2.

9.SEKWENCYJNY PROCES USTAWODAWCZY; FAZY PROCESU USTAWODAWCZEGO:

Jedną z cech ustawy jest ujęcie procesu jej dochodzenia do skutku w szczególną procedurę, zwaną trybem ustawodawczym. Jest to całokształt parlamentarnych i pozaparlamentarnych etapów dochodzenia ustawy do skutku, tak jak określa je Konstytucja. W obecnym stanie prawnym wyróżnić należy:

1.Inicjatywę ustawodawczą,

2.Rozpatrzenie projektu ustawy przez Sejm i ewentualne uchwalenie ustawy,

3.rozpatrzenie ustawy przez Sejm i ewentualnie uchwalenie poprawek lub uchwalenie odrzucenia ustawy w całości; a w takich przypadkach następuje,

4.Rozpatrzenie przez Sejm poprawek Senatu lub jego uchwały o odrzucenie ustawy;

5.Podpisanie ustawy przez prezydenta - na tym etapie możliwe jest też skierowanie ustawy przez prezydenta do trybunału Konstytucyjnego lub zastosowanie weta ustawodawczego, które powoduje konieczność ponownego uchwalenia ustawy przez Sejm większością 3/5 głosów;

6.Ogłoszenie ustawy w Dzienniku Ustaw, co jest warunkiem jej wejścia w życie.

1. Prawo inicjatywy ustawodawczej:

Jest to konstytucyjne prawo podmiotów do wnoszenia projektów ustaw do Sejmu, które skutkuje obowiązkiem jej rozpatrzenia w szczególnej procedurze.

Podmioty mające prawo do wnoszenia projektów ustaw:

a)posłowie ( wg Regulaminu Sejmu , co najmniej 15, lub ich komisje);

b)Senat - uchwałą całej izby , nie mogą grupy senatorów;

c)Prezydent;

d)Rada Ministrów.

Art.118 ust.2 Konstytucji dopuszcza również tzw. inicjatywę ludową, co najmniej 100 000 obywateli uprawnionych mających prawo wyborcze do Sejmu, wtedy tryb postępowania określa ustawa. Nie ma przeszkód do wniesienia projektu ustawy w sprawie, w której równocześnie wystąpił z inicjatywą inny podmiot.

Niedopuszczalne jest wniesienie projektu ustawy w sprawach, w których Konstytucja zastrzega wyłączność inicjatywy innym podmiotom tzn:

Projekt ustawy musi posiadać uzasadnienie, które min przedstawia skutki finansowe jej wykonania, musi również posiadać:

Projekty składa się u Marszałka, który może go zwrócić w przypadku gdy uzasadnienie nie odpowiada wskazanym wyżej wymaganiom.

2.Obrady nad projektem ustawy w Sejmie:

Obrady odbywają się w trzech terminach, przedzielonych pracami komisji sejmowych.

I czytanie odbywa się na posiedzeniu plenarnym bądź posiedzeniu komisji sejmowej i obejmuj:

Jeśli przeprowadzane jest na posiedzeniu Sejmu, to kończy się podjęciem uchwały o skierowaniu projektu do komisji lub odrzuceniu go w całości.

Właściwe prace toczą się następnie w komisjach sejmowych, które mogą: przyjąć projekt bez poprawek, przyjąć projekt z poprawkami, odrzucić projekt.

Wnioskodawca może żądać umieszczenia w sprawozdaniu wnioski i propozycje poprawek odrzucone przez komisję.

II czytanie - odbywa się po opracowaniu przez komisję sprawozdania i obejmuje:

Następnie, jeśli projektu nie skierowano ponownie do komisji, to bezpośrednio po zakończeniu II czytania , przeprowadza się III czytanie.

III czytanie obejmuje przedstawienie stanowiska komisji lub posła sprawozdawcy wobec zgłoszonych poprawek i wniosków oraz głosowanie. Najpierw poddaje się pod głosowanie wniosek o odrzucenie projektu ustawy w całości - jeśli taki wniosek został złożony, następnie poprawki w kolejności merytorycznego znaczenia, a wreszcie projekt w całości, w brzmieniu zaproponowanym przez komisję ze zmianami wynikającymi z poprawek.

Dla uchwalenia projektu konieczna jest zwykła większość głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. W momencie uchwalenia projekt staje się ustawą. Ustawę uchwalona przez Sejm Marszałek przekazuje Senatowi.

3.Rozpatrzenie ustawy przez Senat:

Jest koniecznym etapem postępowania ustawodawczego.

W odniesieniu do ustaw zwykłych termin zajęcia stanowiska przez Senat wynosi 30 dni od przekazania ustawy uchwalonej przez Sejm. Dla ustawy budżetowej i ustaw pilnych jest to obowiązują inne terminy. Jeżeli Senat w ustalonym terminie nie podejmie żadnej uchwały, ustawa zostaje uznana za przyjęta w brzmieniu uchwalonym przez Sejm, a Marszałek Sejmu przekazuje ustawę do podpisu Prezydentowi.

Procedura rozpatrywania ustawy przez Senat:

Senat podejmuje swoją uchwałę zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów. Uchwała przekazana zostaje Marszałkowi Sejmu do rozpatrzenia w przypadku poprawek lub przekazania do podpisu Prezydentowi w przypadku ich braku.

4.Podpisanie i ogłoszenie ustawy:

Po zakończeniu postępowania w Senacie Marszałek Sejmu przedstawia uchwaloną ustawę do podpisu Prezydentowi. Podpisywanie ustaw przez głowę państwa należy do rozwiązań tradycyjnych. Podpisanie ustawy określa się mianem promulgacji, łącząc z tą czynnością szereg skutków prawnych. Utrzymanie kompetencji promulgacyjnych przez głowę państwa jest o tyle logiczne, że w wielu krajach prezydent lub monarcha dysponuje prawem weta wobec ustawy. Weto może mieć charakter absolutny i od razu powodować nie dojście ustawy do skutku. Weto może też mieć charakter względny i może zostać odrzucone przez parlament. Konstytucja przewiduje, że prezydent podpisuje ustawę w terminie 21 dni od dnia jej przedstawienia przez Marszałka Sejmu. Termin ten ulega skróceniu do 7 dni w odniesieniu do ustawy budżetowej i ustawy o prowizorium budżetowym oraz w odniesieniu do ustaw, które zostały uchwalone w trybie pilnym. Podpisanie ustawy jest obowiązkiem prezydenta. Dotyczy on zawsze całej ustawy. Obowiązek podpisania ustawy ma najpierw charakter względny, bo prezydent może skorzystać z przysługujących mu procedur zakwestionowania ustawy. Ostatnią czynnością proceduralną Prezydenta jest zarządzenie ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw. Na tej podstawie czynność ogłoszenia zostaje dokonana przez Prezesa Rady Ministrów. Ogłoszenie ustawy w Dzienniku Ustaw jest warunkiem jej wejścia w życie, co następuje 14 dnia po dniu ogłoszenia, tzn. po dacie, jaką oznaczony jest dany numer Dziennika Ustaw. Sama ustawa może jednak ustalić inny termin swego wejścia w życie.

10.PROCEDURA ZMIANY KONSTYTUCJI RP:

Konstytucja z 2 IV 1997 r. przyjmuje procedurę swej zmiany przez parlament. Zmiana ta jest dokonywana w formie ustawy (konstytucyjnej), a więc stosuje się tu ogólną procedurę ustawodawczą, a ewentualne odstępstwa muszą wynikać z wyraźnego unormowania konstytucyjnego, które przewidują, że:

1. Projekt ustawy o zmianie konstytucji może przedłożyć Prezydent, Senat lub grupa posłów licząca co najmniej 1/5 ustawowego składu Sejmu (92 posłów);

2. Ustawa o zmianie konstytucji musi zostać uchwalona przez sejm i nie później niż w ciągu 60 dni przez Senat. Konieczna jest więc zawsze zgoda obu izb;

3. Nie przewiduje się obligatoryjnego referendum konstytucyjnego, jeżeli jednak poprawka konstytucyjna dotyczy przepisów rozdziału I, II lub XII, to podmioty uprawnione do inicjowania zmian konstytucji mogą zażądać w terminie 45 dni od uchwalenia poprawki przez Senat przeprowadzenia referendum. Zmiana konstytucji zostaje przyjęta, jeżeli opowiedziała się za nią większość głosujących;

4. Prezydent ma obowiązek podpisania ustawy zmieniającej konstytucje, nie przysługuje mu wiec w tym zakresie prawo weta;

5. Konstytucja nie może być zmieniana w czasie stanu nadzwyczajnego, co oznacza, że nie można w tym okresie wnosić projektów ustaw o zmianie konstytucji, a prace nad projektami już wniesionymi należy zawiesić.

11.FUNKCJE SENATU:

Kompetencje Senatu w zasadzie ograniczają się do udziału w ustawodawstwie, przy czym jednak Sejm może narzucić Senatowi swoje stanowisko. Ponadto Senat uczestniczy w powoływaniu niektórych organów państwowych:

1. Prezesa Najwyższej Izby Kontroli,

2. Rzecznika Praw Obywatelskich,

3. 2 członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji,

4. 3 członków Rady Polityki Pieniężnej.

Senat nie uczestniczy natomiast w wykonywaniu funkcji kontrolnych wobec rządu, nie bierze udziału w powoływaniu rządu i egzekwowaniu jego odpowiedzialności parlamentarnej. Sejm powoduje rozwiązanie Senatu.

12.POZYCJA USTROJOWA PREZYDENTA RP; MODELE PREZYDENTURY - ROZWIĄZANIA POLSKIE:

Ustrojową pozycję Prezydenta określa zasada podziału władz. Konstytucja wymienia urząd Prezydenta jako jedno z dwóch podstawowych ogniw władzy wykonawczej. Konstytucja z 1997 roku utrzymała w Polsce parlamentarny system rządów, a ustrojowa pozycja Prezydenta może być określona 6 podstawowymi zasadami:

1.Zgodnie z istotą systemu parlamentarnego organizacja władzy wykonawczej oparta jest na zasadzie dualizmu, czyli odrębnego funkcjonowania Prezydenta oraz rządu z Premierem na czele;

2.Przyjęcie koncepcji parlamentaryzmu zracjonalizowanego zakłada jednak pewną aktywność głowy państwa, w każdym razie w sytuacji, gdy w Sejmie zabraknie stabilnej większości. Choć więc pozycja Prezydenta ulega osłabieniu to nadal jest on zdolny czuwać nad konstytucyjną ciągłością państwa i interweniować w razie zakłócenia „normalnego” obrazu stosunków między Sejmem a rządem;

3.Ta rola Prezydenta jest dodatkowo zaakceptowana utrzymaniem zasady jego wyboru przez Naród;

4.Urząd Prezydenta ma charakter kadencyjny i ograniczony w czasie - 5 letnia kadencja i tylko raz dopuszczalna możliwość ponownego wyboru;

5.Należność Prezydenta w wykonaniu swych konstytucyjnych zadań i kompetencji należy postrzegać na tle zasad jego odpowiedzialności: stosownie do założeń systemu parlamentarnego, nie ponosi on odpowiedzialności politycznej wobec parlamentu, a podlega tylko odpowiedzialności konstytucyjnej w razie naruszenia prawa;

6.Należność Prezydenta znajduje też wyraz w zasadzie połączalności. Zapewnić to ma Prezydentowi dystans wobec pozostałych konstytucyjnych organów państwa, ale nie oznacza apolityczności tego urzędu.

Kadencja Prezydenta upływa w 5 lat po objęciu urzędu, licząc od dnia złożenia przysięgi ale w wypadkach wyjątkowych urząd prezydenta może wcześniej ulec opróżnieniu, nastąpić to może w razie:

1.Śmierci Prezydenta,

zrzeczenie się urzędu - należy przyjąć, że Prezydent może dokonać zrzeczenia się w każdym czasie, a akt zrzeczenia staje się skuteczny z momentem jego złożenia,

2.Trwałej niezdolności do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia - stwierdzenie tej niezdolności należy do Zgromadzenia Narodowego, a uchwała w tej sprawie musi być podjęta większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby członków Zgromadzenia Narodowego, tzn. co najmniej 374 głosami, należy przyjąć, że jest to tryb zupełnie wyjątkowy, wynikający z rozbieżności poglądów między parlamentem a prezydentem co do jego stanu zdrowia, w innej bowiem sytuacji nastąpi zrzeczenie się urzędu,

3.Złożenie Prezydenta z urzędu orzeczeniem Trybunału Stanu - nastąpi to w razie pociągnięcia prezydenta do odpowiedzialności konstytucyjnej za naruszenie Konstytucji lub innej ustawy bądź do odpowiedzialności karnej za przestępstwo,

4.Stwierdzenie nieważności wyboru Prezydenta lub innych przyczyn nie objęcia urzędu po wyborze.

Modele prezydentury:

a) System prezydencki:
W systemie tym prezydent jest jednocześnie szefem rządu. Prezydent jest powoływany w wyborach powszechnych, ponosi odpowiedzialność konstytucyjną, nie ma inicjatywy ustawodawczej ani prawa udziału w obradach parlamentu, nie ponosi odpowiedzialności politycznej przed parlamentem, tak jak i ministrowie, których powołuje i odwołuje. Z parlamentem komunikuje się za pomocą orędzia, w którym zawiera program rządu i propozycje ustaw. Ma również prawo weta zawieszającego w stosunku do ustaw parlamentu. System ten istnieje w Stanach Zjednoczonych i w państwach Ameryki Łacińskiej.
b) System parlamentarno-gabinetowy.
System taki pozwala na taki układ stosunków między parlamentem a głową państwa i rządem (egzekutywą), w którym rząd z premierem na czele jest powoływany o odwoływany przez głowę państwa, a odpowiedzialność polityczną ponosi przed parlamentem. Egzekutywa ma też prawo rozwiązać parlament. Rząd jest powoływany spośród przedstawicieli partii (lub koalicji) mającej większość w parlamencie. Głowa państwa nie ponosi odpowiedzialności politycznej przed parlamentem, ponoszą ją natomiast członkowie rządu kontrasygnujący jej akty urzędowe. System ten ukształtował się w XVIII wieku w Wielkiej Brytanii, obecnie występuje m.in. w Wielkiej Brytanii, we Włoszech, Holandii, Belgii i w państwach skandynawskich.
c) System prezydencko-parlamentarny.
System ten zwany również jest jako półprezydenckim, lub prezydencjonalnym. Egzekutywa jest dwuczłonowa. Prezydent wybierany jest w wyborach powszechnych i może kontrolować działalność parlamentu i rządu, stymulować ich działalność oraz rozstrzygać między nimi konflikty. Nie odpowiada politycznie przed parlamentem, jedynie konstytucyjnie i za zdradę stanu. Prezydent stoi na straży konstytucji, powołuje rząd, który odpowiada politycznie zarówno przed nim, jak i przed parlamentem. System ten istnieje m.in. w Rosji.

Prezydent RP jest najwyższym przedstawicielem Rzeczypospolitej Polskiej i gwarantem ciągłości władzy państwowej. Czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium. Wykonuje swoje zadania na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach. Jego kadencja trwa cztery lata.

13.GRUPOWANIE KOMPETENCJI PREZYDENTA RP:

Relacje z pozostałymi władzami:

W tym zakresie najwyraźniej rysuje się funkcja arbitrażu. Prezydentowi przysługuje szereg poważnych kompetencji, które wiążą się ze zorganizowaniem i personalnym ukształtowaniem władz pozostałych, ale także umożliwiających hamowanie działalności tych władz.

Uprawnienia Prezydenta wobec parlamentu można podzielić na:

1.Organizacje - zarządzanie wyborów, zwoływanie pierwszych posiedzeń izb;

2.Inicjatywne - inicjatywa ustawodawcza, zarządzanie referendum;

3.Hamujące - weto ustawodawcze, kwestionowanie ustaw przed Trybunałem Konstytucyjnym, w procedurze kontroli prewencyjnej bądź następczej, a także rozwiązanie Sejmu.

Sprawy stosunków zagranicznych:

Kompetencje Prezydenta w sprawach zagranicznych można na podzielić na 4 grupy:

1.Reprezentowanie państwa w stosunkach zewnętrznych - prezydent nie jest powołany do samodzielnego prowadzenia polityki zagranicznej. Niemniej, jako głowa państwa składa on państwowe wizyty za granicą i przyjmuje w kraju delegacje najwyższego szczebla z czym wiąże się prowadzenie rozmów i negocjacji, podpisywanie różnego rodzaju deklaracji, komunikatów czy apeli, które mogą mieć poważne znaczenie dla sytuacji Polski na arenie międzynarodowej.

2.Podejmowanie decyzji personalnych - prezydent mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli RP w innych państwach oraz przy organizacjach międzynarodowych, przyjmuje także listy uwierzytelniające i akredytuje przedstawicieli dyplomatycznych innych państw i organizacji międzynarodowych. Akt powołania i odwołania wymagają kontrasygnaty, a więc muszą być uzgodnione zarówno z Premierem jak i z ministrem spraw zagranicznych.

3.Ratyfikacja i wypowiadanie umów międzynarodowych,

4.Postanawianie o stanie wojnie - ta kompetencja Prezydenta ma charakter zastępczy, bo decydowanie o sprawach wojny i pokoju należy do Sejmu. Jeżeli jednak Sejm nie może się zebrać na posiedzenie, a spełnione zostaną przesłanki dopuszczające wprowadzenie stanu wojny, decyzję może podjąć Prezydent z tym że konieczne będzie uzyskanie kontrasygnaty Premiera.

Sprawy obronności i bezpieczeństwa państwa:

W czasie pokoju, w normalnej sytuacji politycznej, konkretne kompetencje prezydenta sprowadzają się do podejmowania decyzji personalnych. Mianuje on Szefa Sztabu Generalnego oraz dowódców rodzajów sił zbrojnych, ale trzeba pamiętać, że ustawa o urzędzie Ministra Obrony Narodowej powierza temu ministerstwu przekładanie odpowiednich wniosków w tym zakresie, a akty prezydenta wymagają kontrasygnaty. Prezydent nadaje też pierwszy stopień oficerki oraz stopnie generalskie. Rola prezydenta wzrasta natomiast w sytuacji wniosek premiera, zarządzić częściową lub całkowitą mobilizację oraz użycie sił zbrojnych do obrony państwa.

Stanowienie prawa:

Konstytucja z 1997 r. podobnie jak i poprzedzające je unormowania z 1989 r. i 1992 r., przyznaje prezydentowi bardzo skromne kompetencje prawodawcze. Prezydent nie ma więc możliwości stanowienia aktów o mocy ustawy, chyba że w okresie stanu wojennego okaże się, iż Sejm nie może się zebrać na posiedzenie. Wówczas prezydent może wydać rozporządzenie z mocą ustawy. Wymaga to kontrasygnaty premiera, a po zebraniu się Sejmu rozporządzenia muszą zostać zatwierdzone, co traktować należy jako formę kontroli następczej. We wszystkich innych sytuacjach Prezydent może wydać tylko akty podustawowe:

1.rozporządzenia,

2.zarządzenia.

Nieco szersze są natomiast możliwości Prezydenta w kwestii kształtowania treści obowiązującego prawa. Istotne z tego punktu widzenia jest prawo inicjatywy ustawodawczej, weto ustawodawcze oraz prawo zwracania się do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności przepisów prawa z konstytucją.

Tradycyjne kompetencje głowy państwa:

W każdym systemie głowie państwa przysługują pewne kompetencje tradycyjne, których z uwagi na ich specyfikę nie da się powierzyć innemu organowi państwa. W gruncie obecnej kontroli można uzyskać 3 takie kompetencje:

1.Prawo łaski,

2.Nadawanie obywatelstwa polskiego i wyrażanie zgody na zrzeczenie się obywatelstwa polskiego,

3.Nadawanie orderów i odznaczeń.

14.PARLAMENTARNO-GABINETOWY SYSTEM RZĄDÓW;TRZY WARIANTY TWORZENIA RZĄDU WEDŁUG KONSTYTUCJI RP:

System rządów parlamentarno-gabinetowy:

Mamy parlament oraz władzę wykonawczą, którą wykonuje rząd i głowa państwa (monarcha lub prezydent). Państwem rządzi rząd na czele z premierem. Król (prezydent) panuje, ale nie rządzi, sprawuje rolę reprezentacyjną. W tym, systemie rząd jest zależny od parlamentu. Aby działać musi mieć poparcie parlamentu. Parlament może postawić wotum nieufności wobec całego rządu lub pojedynczemu ministrowi.

Instytucja charakterystyczna dla tego systemu rządów jest instytucja kontrasygnata. Prerogatywy prezydenta są to akty wolne od kontrasygnaty.

Głowa państwa oraz członkowie rządu ponoszą odpowiedzialność konstytucyjną za złamanie konstytucji, za dokonanie przestępstwa.

15.KONSTRUKTYWNE WOTUM NIEUFNOŚCI; INNE FORMY ODPOWIEDZIALNOŚCI POLITYCZNEJ RZĄDU LUB JEGO CZŁONKÓW:

  1. Wotum nieufności w prawie polskim.

W polskich rozwiązaniach konstytucyjnych istnieje dodatkowy mechanizm stabilizujący, a mianowicie tzw. procedura konstruktywnego wotum nieufności, funkcjonująca od 1992 r. Oznacza to, że jedyną drogą wyrażenia rządowi wotum nieufności jest jednoczesne dokonanie wyboru nowego premiera. Procedura wyrażani wotum nieufności Radzie Ministrów jest poddawana ścisłym rygorom formalnym. Wniosek w tej sprawie może zostać złożony tylko przez grupę posłów liczącą co najmniej 46 sygnatariuszy, z tym że raz złożonego podpisu nie można już wycofać. Wniosek nie musi być umotywowany, ale zawsze musi zawierać nazwisko kandydata na nowego premiera. Konstytucja z 1997 r. dopuszcza procedurę wotum nieufności wobec rządu tylko w jej konstruktywnej formie. Nie ma natomiast możliwości złożenia wniosku o zwykłe wotum nieufności, tzn. bez wskazywania kandydatury nowego premiera. Pomiędzy zgłoszeniem wniosku a oddaniem go pod głosowanie musi upłynąć co najmniej 7 dni; głosowanie odbyć się powinno w trakcie przypadającego w tym terminie posiedzenia Sejmu lub najpóźniej na następnym posiedzeniu. Możliwe jest zgłoszenie kilku wniosków o wotum nieufności. Są one wówczas debetowane łącznie, a poddane pod głosowanie w kolejności zgłoszenia. Przyjęcie jednego z nich powoduje uznanie pozostałych za załatwione. Dla przyjęcia wniosku jest konieczne, by głosowała za nim większość ustawowej liczby posłów. Co najmniej 231 posłów, nie zależnie od tego ilu posłów bierze udział w danym głosowaniu. Jeżeli wniosek nie uzyska wymaganej większości, uznaje się go za odrzucony. Jeżeli wniosek uzyskał wymaganą większość, to Prezes Rady Ministrów jest zobowiązany do złażenia dymisji, a prezydent musi tę dymisję przyjąć, powierzając rządowi dalsze pełnienie obowiązków. Kolejnym obowiązkiem prezydenta jest powołanie wybranego przez Sejm nowego Premiera i na jego wniosek - pozostałych członków rządu oraz odebranie od nich przysięgi.

  1. Odpowiedzialność rządu.

Indywidualna odpowiedzialność polityczna odnosi się do członków Rady ministrów - ponoszą ją oni przed Sejmem za sprawy należące do ich kompetencji bądź powierzone im przez prezesa Rady Ministrów. W aspekcie podmiotowym odpowiedzialność ta nie obejmuje premiera, bo jedną formą pociągania do odpowiedzialności szafa rządu jest wyrażenie wotum nieufności całej Radzie Ministrów. W aspekcie przedmiotowym odpowiedzialność ta może wiązać się tylko ze sprawami, które należą do zakresu działania danego członka rządu. Ponieważ jednak chodzi o odpowiedzialność polityczną, to w tych ramach może ona być egzekwowana z każdego powodu i w każdym czasie. Wniosek o wyrażenie ministrowi lub innemu członkowi rządu wotum nieufności musi pochodzić od grupy co najmniej 69 posłów. Wniosek musi być poddany pod głosowanie nie wcześniej niż po upływie 7 dni od jego zgłoszenia. Zanim odbędzie się debata i głosowanie, powinien on zostać zaopiniowany przez odpowiednią komisję sejmową. Jeżeli wniosek zostanie przyjęty większością głosów ustawowej liczby posłów, to Prezydent jest obowiązany odwołać ministra. Jeżeli natomiast wniosek nie zostanie przyjęty, to jego ponowne zgłoszenie dopuszczalne jest dopiero po upływie 3 miesięcy, chyba że z nowym wnioskiem wystąpi grupa co najmniej 115 posłów. Członkowie rządu ponoszą też polityczną odpowiedzialność przed Prezesem Rady Ministrów, który w każdym czasie i z każdego powodu może zażądać od nich złożenia rezygnacji ze stanowiska. Premier i pozostali członkowie Rady Ministrów ponoszą też za swoją działalność odpowiedzialność konstytucyjną, jeżeli dopuszczą się naruszenia Konstytucji lub ustaw, bądź też popełnią przestępstwo w związku z zajmowanym stanowiskiem. O pociągnięciu do odpowiedzialności konstytucyjnej rozstrzyga Sejm, a wniosek w tej strawie może złożyć prezydent bądź grypa co najmniej 115 posłów. Uchwała Sejmu zapaść musi większością 3/5 ustawowej liczby posłów, a więc przynajmniej 276 głosami. Sprawę rozstrzyga wówczas Trybunał Stanu. Jeśli chodzi o przestępstwa to dotyczy ona tylko tych, które są popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem, a organem decydującym o pociągnięciu do odpowiedzialności jest Sejm. Sejm - dysponując procedurą wotum nieufności - ma możliwość usunięcia ministra ze stanowiska w prostszej i szybszej formie niż uruchamianie procedury przed Trybunałem Stanu.

  1. Odpowiedzialność polityczna a odpowiedzialność konstytucyjna.

W rozwoju parlamentaryzmu wykształciły się dwie podstawowe formy odpowiedzialności egzekutywy: odpowiedzialność parlamentarna i konstytucyjna. Odpowiedzialność parlamentarna (polityczna) to odpowiedzialność za polityczny kierunek sprawowania urzędu oraz za podejmowane akty i decyzje. Prawo pociągnięcia do odpowiedzialności politycznej przysługuje parlamentowi, zawsze będzie to więc odpowiedzialność realizowana z powodów politycznych i w oparciu o kryteria polityczne. Natomiast odpowiedzialność konstytucyjna (prawna) to odpowiedzialność za naruszenie prawa, realizowana z inicjatywy parlamentu przed organem władzy sądowniczej. Choć więc zawsze będzie to odpowiedzialność inicjowana w oparciu o decyzję polityczną, to proces jej realizowania będzie przebiegał w postępowaniu sądowym i w oparciu o kryteria prawne. Odpowiedzialność parlamentarna pełni obecnie role podstawową, choćby z uwagi na skoncentrowanie pełni decyzji w rękach parlamentu i oparciu ich wyłącznie o polityczne kryteria. Odpowiedzialność konstytucyjna jest natomiast odnoszona przede wszystkim do osoby Prezydenta, jako że Prezydent z założenia nie może podlegać odpowiedzialności parlamentarnej, a szereg konstytucji do puszcza też możliwość jej zastosowania wobec członków rządu i innych piastunów najwyższych stanowisk w państwie.

16.KONSTRUKCJA PRAWNA KOMPETENCJI RADY MINISTRÓW: DOMNIEMANIE KOMPETENCJI; ISTOTNE KOMPETENCJE WYMIENIONE PRZYKŁADOWO W KONSTYTUCJI RP:

Rada Ministrów jest organem kolegialnym, jako że jej skład ma charakter wieloosobowy, a podstawową formą działania są posiedzenia. Rada Ministrów składać się musi zawsze z Prezesa Rady Ministrów (premiera) i ministrów. Jeśli chodzi o ministrów to Konstytucja różnicuje tę kategorię członków rządu, bo mówi o ministrach kierujących określonymi działaniami administracji rządowej oraz o ministrach wypełniających zadania zlecone im przez Prezesa Rady Ministrów. Koresponduje to z tradycyjnym (publicystycznym) rozróżnieniem tzw. Ministrów resortowych oraz ministrów bez teki. Ci pierwsi stoją na czele resortów (działów administracji rządowej), kierują podległym im systemem organów resortowych, są jednoosobowymi naczelnym organami administracji, a ich powołanie jest obowiązkowe. Natomiast minister bez teki nie miał tradycyjnie charakteru jednoosobowego naczelnego organu administracji, bo nie stał na czele żadnego prawnie wyodrębnionego resortu, a tylko - jako członek Rady Ministrów - wypełniał określone zadania poruczone przez Premiera, np. w zakresie koordynacji wewnątrz rządowej, stosunków ze związkami zawodowymi itp. W składzie rządu mogą się też znaleźć dwie dalsze kategorie członków: wiceprezesi Rady Ministrów oraz przewodniczący komitetów określonych w ustawach. Decyzja o tym, czy w składzie danego gabinetu mają się znaleźć wiceprezesi Rady Ministrów (wicepremierzy), ale od podmiotów uczestniczących w tworzeniu tego gabinetu, a więc zarówno od przyszłego premiera, jak i od politycznych uzgodnień dokonywanych w ramach koalicji. Konstytucja dopuszcza obecnie równoczesne pełnienie funkcji ministra nie tylko przez wicepremiera ale także przez premiera.

Kompetencje Rady Ministrów:

Rada Ministrów jest drugim, obok Prezydenta, podstawowym segmentem władzy wykonawczej, dlatego też jej zakres działania nie powinien wkraczać w dziedziny należące do władz pozostałych, a także takie wkroczenie musi znajdować podstawę w odpowiednich przepisach konstytucyjnych.

1.Zadaniem Rady Ministrów jest kierowanie administracją rządową. W ramach tego ogólnego zadania przysługują jej w szczególności kompetencje do koordynacji i kontroli działalności organów tej administracji;

2.Zadaniem Rady Ministrów jest kierowanie wykonywaniem budżetu państwa, co oznacza, że przysługują jej kompetencje w zakresie koordynacji i kontroli, jednak w znacznym stopniu dzielone z Ministrem Finansów. Niemniej, podstawowe rozstrzygnięcia wykonawcze zapadać powinny w Radzie Ministrów, w szczególności jest ona właściwa do uchwalania projektu budżetu państwa, a potem do uchwalania zamknięcia rachunków państwowych i sprawozdania z wykonania budżetu;

3.Zadaniem Rady Ministrów jest zapewnienie wykonywania ustaw, dotyczy to wszystkich dziedzin życia państwowego, ale z doświadczenia wynika, że szczególnie intensywne działania rząd podejmować musi w kwestiach socjalnych i gospodarczych;

4.Zadaniem Rady Ministrów jest zapewnienie wewnętrznego i zewnętrznego bezpieczeństwa państwa oraz porządku publicznego. Łączy się z tym realizowanie ogólnego kierownictwa obronnością kraju, m.in. coroczne określanie liczby obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej;

5.Zadaniem rządu Rady Ministrów jest sprawowanie ogólnego kierownictwa w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi, a w szczególności zawieranie umów międzynarodowych wymagających ratyfikacji oraz zawieranie i wypowiadanie innych umów międzynarodowych.

17.KOMPETENCJE TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO:

Polski Trybunał realizuje szereg funkcji, o ujęciu typowym dla współczesnego sądu konstytucyjnego. Wymienić należy:

1.Kontrole norm, tzn. orzekanie o zgodności aktów normatywnych (zawartych w nich norm) z aktami (normami) wyższego rzędu,

2.Orzekanie o skargach konstytucyjnych,

3.Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych miedzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa,

4.Orzekanie o zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych,

5.Rozstrzyganie o zaistnieniu tymczasowej przeszkody w sprawowaniu urzędów przez Prezydenta RP.

Zarazem poza zakresem właściwości Trybunału pozostaje podejmowanie pewnych rozstrzygnięć powierzanych w niektórych krajach, sądowi konstytucyjnemu. Wymienić należy:

1.Orzekanie o odpowiedzialności konstytucyjnej, które w Polsce należy do właściwości Trybunału Stanu jako odrębnego organu władzy sądowniczej,

2.Rozstrzyganie spraw dotyczących ważności wyborów i referendów, w Polsce należy to przede wszystkim do Sądu Najwyższego,

3.Ustalenie powszechnie obowiązującej wykładni ustaw, które należało do właściwości Trybunału Konstytucyjnego w poprzednim stanie prawnym, a istotą tej kompetencji było ustalenie znaczenia postanowień ustawowych; była to więc forma abstrakcyjnej wykładni prawa, nowa Konstytucja nie tylko zniosła tę kompetencję, ale też pozbawiła mocy powszechnie obowiązującej wszystkie uchwały wykładnicze podjęte wcześniej w tym trybie przez Trybunał Konstytucyjny.

18.ZADANIA RZECZNIKA PRAW OBYWATELSKICH:

Rzecznik Praw Obywatelskich jest samodzielnym organem konstytucyjnym. Najwłaściwszym określeniem ustrojowego charakteru urzędu rzecznika jest uznanie go za organ ochrony prawa. Zadania rzecznika są bowiem zorientowane w znacznym stopniu na ochronę obywatela i z tego punktu widzenia są one bliższe zadaniom władzy sądowniczej. Dla pozycji ustrojowej Rzecznika Praw Obywatelskich podstawowe znaczenie mają dwie zasady:

  1. zasada powiązania z sejmem,

  2. zasad niezależności od pozostałych organów państwa.

Rzecznik jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu, na pięcioletnią kadencję. Rzecznikowi przysługuje immunitet i nietykalność - ich uchylenie należy do Sejmu, wyjątkowo jednak Rzecznik może być zatrzymany w razie ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa. Rzecznik nie może być posłem ani senatorem, nie może zajmować żadnego innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej, ani wykonywać innych zajęć zawodowych, nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością jego urzędu. Rzecznik może być odwołany przed upływem kadencji tylko w sytuacjach szczególnych, takich jak zrzeczenie się funkcji, trwała niezdolność do pełnienia obowiązków na skutek choroby, ułomności lub upadku sił; sprzeniewierzenie się złożonemu ślubowaniu. Rzecznik jest organem jednoosobowym (monokratycznym), a swoje zadania wykonuje przy pomocy Biura Rzecznika Praw Obywatelskich. Podstawowym zadanie Rzecznika jest stanie na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji oraz w innych aktach normatywnych. Jego działalność ma być więc w pierwszym rzędzie zorientowana na ochronę jednostki. W aspekcie podmiotowym działalność Rzecznika dotyczy ochrony praw i wolności zarówno obywateli, jak i bezpaństwowców oraz cudzoziemców, tych ostatnich jednak tylko w zakresie tych praw i wolności, jakie im przysługują w Polsce. Ochrona ta nie ogranicza się jednak tylko do praw i wolności konstytucyjnych, ale może dotyczyć wszelkich praw i wolności, jeśli tylko były określone w akcie normatywnym, tzn. w jakimkolwiek akcie wydanym przez organ władzy publicznej i formułującym normy prawne. Realizacja powyższych zadań następuje w dwóch podstawowych formach: poprzez wystąpienia i interwencje w sprawach indywidualnych oraz poprzez wystąpienia, inicjatywy i wnioski dotyczące ogólnych problemów ochrony praw i wolności obywateli.

19.KONSTYTUCYJNE ZADANIA NAJWYŻSZEJ IZBY KONTROLI:

Zadania i zakres działania: NIK jest naczelnym organem kontroli państwowej podległym sejmowi i działającym na zasadach kolegialności. NIK kontroluje działalność organów administracji rządowej , NBP, państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych stosując konstytucyjne kryteria legalności , gospodarności, rzetelności i celowości, jako wskaźniki oceny ich działania. NIK może również przeprowadzić kontrolę w stosunku do działalności organów samorządu terytorialnego, komunalnych osób prawnych i innych komunalnych jednostek organizacyjnych pod względem rzetelności, legalności itd. NIK może kontrolować również jednostki organizacyjne i podmioty gospodarcze ze sfery niepublicznej, jeżeli podejmowały się one wykonania zadań publicznych. W stosunku do takich organów i instytucji państwowych jak kancelarie: prezydenta RP, Sejmu, Trybunału Konstytucyjnego kontrola ogranicza się tylko do kontroli wykonania przez te organy budżetu, gospodarki finansowej i majątkowej. W tym przypadku zakres kontroli jest nieco zawężony. NIK podejmuje czynności kontrolne na zlecenie sejmu lub jego organów oraz na wniosek Prezydenta RP, Prezesa RM, a także z własnej inicjatywy. NIK ma obowiązek składania sprawozdania za rok ubiegły ze swej działalności, ma także obowiązek przekładania Prezydentowi informacji w wynikach kontroli przeprowadzonych na jego wniosek, a także informacji o wynikach kontroli dokonanych na zlecenie sejmu i jego organów. Ponadto delegatury NIK przedstawiają określonym wojewodom , sejmikom samorządowym , radom gmin informacje o wynikach ważniejszych kontroli dotyczących funkcjonowania samorządu terytorialnego. W sytuacjach dotyczących stwierdzenia niezgodności aktu ustawodawczego lub innego aktu normatywnego z konstytucją albo aktem wykonawczym Prezes NIK może wystąpić do TK o wydanie orzeczenia.

NIK z 1997 roku: art. 202 konstytucji wyznacza pozycję ustrojową izby już w ustępie pierwszym stanowiąc że jest ona naczelnym organem kontroli państwowej. NIK podlega sejmowi, jest to rozwinięcie zasady sprawowania przez sejm kontroli nad rządem. Jest to potwierdzenie niezależności NIK od rządu. Główną płaszczyzną kontroli rządu ze strony izby jest budżet państwa. W zakresie uprawnień kontrolnych w stosunku organów administracji rządowej, NBP, państwowych osób prawnych konstytucja z 1997 nie wnosi nic nowego. Wszystkie wyżej wymienione organy i instytucje w myśl konstytucji z 1997 kontrolowane są w pełnym zakresie. Nadanie NIK prawa kontroli samorządu terytorialnego oznacza także , iż sejm umocnił pełnione funkcje kontrolne. Kolejny artykuł konstytucji reguluje obowiązki NIK wobec sejmu. Zobowiązuje izbę do przekładania sejmowi analizy wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej. Izba ponadto przedkłada sejmowi opinię o przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrów oraz informacje o wynikach kontroli. Prezes NIK nie może być pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani aresztowany lub zatrzymany bez zgody sejmu. Uchwalone przez ZN przepisy konstytucji świadczą o wysokiej randze ustrojowej NIK. Organizacyjny i funkcjonalny kształt, jaki nadaje izbie konstytucja , umożliwia jej spełnienie podstawowych zadań związanych z kontrola zwłaszcza budżetu państwa.

20. STANY NADZWYCZAJNE W KONSTYTUCJI RP:

Pod pojęciem stanu nadzwyczajnego należy rozumieć pojawienie się w państwie sytuacji szczególnego zagrożenia, której rozwiązanie wymaga sięgnięcia do środków szczególnych, a więc do:

1.Koncentracji władzy w rękach egzekutywy (głowy państwa i rządu),

2.Ograniczeń praw i wolności obywateli,

3.Zmian w strukturze i zasadach funkcjonowania organów państwowych,

4.Zmian w systemie stanowienia prawa.

Konstytucja rozróżnia 3 typy stanu nadzwyczajnego: stan wojenny, stan wyjątkowy oraz stan klęski żywiołowej. Zarazem jednak ustanawia 6 zasad, które odnoszą się jednolicie do wszystkich sytuacji stanu nadzwyczajnego:

1.Zasada wyjątkowości oznacza, że stan nadzwyczajny może zostać wprowadzony tylko w sytuacji szczególnego zagrożenia i tylko, jeżeli zwykle środki konstytucyjne są nie wystarczające.

2.Zasada legalności oznacza, że: wprowadzenie stanu nadzwyczajnego może nastąpić tylko na podstawie ustawy; treść stanu nadzwyczajnego musi określać ustawa, w szczególności dotyczy to zasady działania organów władzy publicznej oraz zakresu, w jakim mogą zostać ograniczone prawa oraz wolności człowieka i obywatela w czasie poszczególnych stanów nadzwyczajnych; straty majątkowe poniesione w czasie obowiązywania stanu nadzwyczajnego, a wynikający z ograniczenia praw i wolności jednostki powinny zostać wyrównane przez państwo.

3.Zasada proporcjonalności oznacza, że działania podejmowane w wyniku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego, a więc w pierwszym rzędzie, ograniczenia praw i wolności jednostki, muszą odpowiadać stopniowi zagrożenia.

4.Zasada celowości oznacza, że działania podjęte w wyniku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego powinny zmierzać do jak najszybszego przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa. Przepis ten daje wyraz zasadzie tymczasowości stanów nadzwyczajnych, ale jest ona unormowana odmiennie w odniesieniu do poszczególnych typów tych stanów.

5.Zasada ochrony podstaw systemu prawnego oznacza, że w okresie stanu nadzwyczajnego nie można zmieniać, a tym bardziej uchwalać na nowo ustaw regulujących pewne szczególnie delikatne materie, takich jak konstytucja, ustawy wyborcze oraz ustawy o stanach nadzwyczajnych.

6.Zasada ochrony organów przedstawicielskich oznacza, że w czasie stanu nadzwyczajnego, a także w ciągu 90 dni po jego zakończeniu, nie można: skrócić kadencji Sejmu, przeprowadzić referendum ogólnokrajowego, przeprowadzić wyborów do Sejmu, Senatu oraz wyborów Prezydenta RP a wybory do organów samorządu terytorialnego można przeprowadzić tylko tam, gdzie nie wprowadzono stanu nadzwyczajnego; odpowiednio ulega też przedłużeniu kadencja wszystkich tych organów.

Stan wojenny ma najdalej idący charakter, bo wiązać się może z zagrożeniem istnienia państwa. Może on zostać wprowadzony tylko w 3 sytuacjach:

1.Zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa,

2.Zbrojnej napaści na terytorium RP,

3.Jeżeli z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji.

Stan wojenny morze zostać wprowadzony na części lub na całym terytorium państwa. Jeżeli występuje bezpośrednie, zewnętrzne zagrożenie państwa, Prezydent RP -na wniosek Prezesa Rady Ministrów- zarządza powszechną lub częściową mobilizację i użycie Sił Zbrojnych do obrony RP. Stan wojenny wprowadzany jest na czas nie oznaczony, co wynika z zewnętrznego charakteru sytuacji, której rozwiązaniu ma służyć.

Stan wyjątkowy ma najbardziej dramatyczny charakter, bo wynika on z zaburzenia wewnętrznej sytuacji w państwie. Stan wyjątkowy może zostać wprowadzony tylko w 3 sytuacjach:

1.W razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa,

2.W razie zagrożenia bezpieczeństwa obywateli,

3.W razie zagrożenia porządku publicznego.

Stan wyjątkowy może zostać wprowadzony na części lub na całym terytorium państwa. Stan wyjątkowy musi być wprowadzony na czas oznaczony, co odróżnia go od stanu wojennego, nie dłużej niż 90 dni. Przedłużenie stanu wyjątkowego może nastąpić tylko raz, za zgodą Sejmu i na czas nie dłuższy niż 60 dni. Po tym okresie stan wyjątkowy musi zostać zniesiony.

Zupełnie inny charakter na stan klęski żywiołowej, który łączy się z działaniem sił natury, przy braku jakiegokolwiek wroga zewnętrznego czy wewnętrznego. Stan ten morze zostać wprowadzony w celu zapobieżenia skutkom oraz usunięcia skutków katastrof naturalnych lub awarii technicznych, noszących znamiona klęski żywiołowej. Stan ten wprowadza Rada Ministrów, nie przewiduje się przy tym udziału Prezydenta, nie ma też konstytucyjnego obowiązku przedstawienia tego rozporządzenia Sejmowi. Stan klęski żywiołowej może zostać wprowadzony na części lub na całym terytorium państwa. Musi zostać wprowadzony na czas oznaczony, nie dłuższy niż 30 dni, a jego przedłużenie może nastąpić tylko za zgodą Sejmu.

21.WOLNOŚCI I PRAWA OBYWATELI RP: OSOBISTE, POLITYCZNE, EKONOMICZNO-SOCJALNE I KULTURALNE; INSTYTUCJONALNE GWARANCJE WOLNOŚCI I PRAW OBYWATELSKICH:

Konstytucja z 1997 r. przyjmuje przedmiotową klasyfikację praw i wolności jednostki. W Konstytucji wyróżniono kolejno: wolności i prawa osobiste, wolności i prawa polityczne oraz wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne.

Prawa i wolności osobiste:

1.Prawo do życia jego podmiotem jest każdy człowiek, a obowiązkiem państwa jest zapewnienie każdemu prawnej ochrony życia.

2.Nietykalność osobistą:

- zakaz poddawania eksperymentom naukowym, w tym medycznym, bez dobrowolnej zgody,

- zakaz poddawania torturom i okrutnemu, nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu i karaniu,

- zakaz pozbawiania wolności z wyjątkiem przypadków określonych ustawowo,

- nienaruszalność mieszkania - przeszukanie mieszkania, pomieszczenia lub pojazdu może nastąpić jedynie w przypadkach wskazanych w ustawie i w sposób w niej określony.

3.Prawo do rzetelnej procedury sądowej:

- prawo do sądu, odnoszące się nie tylko do procedury karnej, ale do wszelkich spraw i sporów, w których jednostka jest stroną,

- prawo do obrony, odnoszące się sytuacji jednostki w postępowaniu karnym, na wszystkich jego stanowiskach.

4.Prawo do ochrony, które obejmuje prawo do ochrony życia prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia, a także prawo do decydowania o swoim życiu osobistym. W szczególności nikt nie może być przez organ władzy publicznej zobowiązany do ujawnienia swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania.

5.Wolność poruszania się:

- swoboda poruszania się po terytorium Rzeczypospolitej,

- swoboda wyboru miejsca zamieszkania i pobytu,

- swoboda opuszczenia terytorium Rzeczypospolitej (prawo do paszportu).

6.Wolność sumienia i religii, tj. wyznania:

- wolność wyznaniowa lub przyjmowania religii według własnego uznania,

- swoboda uzewnętrzniania religii - indywidualnie lub zbiorowo, publicznie lub prywatnie - zwłaszcza przez uprawianie kultu, modlitwę, uczestniczenie w obrzędach, nauczanie i praktykowanie,

- swobodę posiadania świątyń i innych miejsc kultu,

- prawo osób wierzących do korzystania z pomocy religijnej tam, gdzie się znajdują,

- prawo rodziców do zapewnienia dzieciom wychowania i nauczania moralnego zgodnie ze swoimi przekonaniami.

7.Wolność wyrażania poglądów i opinii: wolność wyrażania poglądów, wolność pozyskiwania informacji oraz wolność rozpowszechniana informacji.

8.Prawo uzyskiwania w Rzeczypospolitej azylu lub statusu uchodźcy; podmiotami tego prawa są jedynie cudzoziemcy.

Prawa i wolności polityczne:

1.Prawa związane z udziałem w życiu publicznym:

- prawo głosowania w wyborach i referendach,

- prawo kandydowania w wyborach,

- prawo inicjatywy ustawodawczej, prawo dostępu do służby publicznej,

- prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne,

- prawo składania petycji, wniosków i skarg, tak w interesie publicznym jak i własnym bądź osób trzecich.

2.Wolność zgromadzeń obejmuje swobodę organizowania zgromadzeń, a także swobodę uczestniczenia w nich.

3.Wolność zrzeszania się - swoboda zakładania zrzeszeń.

Prawa i wolności ekonomiczne, socjalne i kulturalne:

1.Prawo własności, swoboda działalności gospodarczej,

2.Uprawnienia pracownicze - nowa Konstytucja nie przyznaje obywatelom prawa do pracy, wychodząc z założenia, iż w nowych warunkach gospodarczych byłoby to nierealne.

3.Prawo do zabezpieczenia społecznego,

4.Prawo do ochrony zdrowia, prawo do nauki

5.Prawo do informacji o stanie i ochronie środowiska

Podstawowym środkiem ochrony praw i wolności jest droga sądowa, bo tylko w tej procedurze możliwe jest ich dochodzenie przez jednostkę. Wynika to z ogólnej zasady, która zakazuje zamykania drogi sądowej dla dochodzenia naruszonych wolności i praw, oraz zasada dwuinstancyjności postępowania. W tym kontekście Konstytucja podkreśla też zasadę cywilnej odpowiedzialności państwa (samorządu) za niezgodne z prawem działania funkcjonariuszy.

Konstytucja ustanawia też dwie dalsze procedury służące ochronie konstytucyjnych wolności i praw:

1.Skargę konstytucyjną, którą każdy może wnieść bezpośrednio do Trybunału Konstytucyjnego w razie naruszenia jego konstytucyjnych praw i wolności - ostatecznym orzeczeniem wydanym przez sąd lub organ administracji publicznej,

2.Wniosek do Rzecznika Praw Obywatelskich, z którym każdy może wystąpić o pomoc w ochronie swych wolności i praw naruszonych przez organy władzy publicznej.

22.KONSTYTUCYJNE OBOWIĄZKI OBYWATELI RP:

W wielu konstytucjach normowane są nie tylko prawa i wolności, ale także obowiązki jednostki. Daje to wyraz wzajemnej zależności korzystania z praw (wolności) i wywiązywania się z obowiązków, bez której żadne państwo istnieć nie może. Odrębne wyliczenie obowiązków nie ma charakteru wyczerpującego. Toteż wyliczenie konstytucyjne ma na celu wskazanie jedynie najważniejszych obowiązków. Katalog podstawowych obowiązków obejmuje:

1.Obowiązek wierności Rzeczypospolitej, w którym kryje się też obowiązek troski o dobro wspólne; szczególną postacią tego obowiązku jest obrona ojczyzny i wynikający z niej obowiązek służby wojskowej - dopuszczalne jest przy tym odbywanie służby zastępczej w przypadkach motywowanych względami religijnymi lub sumienia; podmiotami tych obowiązków są tylko obywatele polscy,

2.Obowiązek przestrzegania prawa Rzeczypospolitej, ciążący na każdym pozostającym w obszarze obowiązywania tego prawa,

3.Obowiązek ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków,

4.Obowiązek dbałości o stan środowiska, z czym łączy się ustanowienie procedur odpowiedzialności za spowodowanie szkody w tym stanie.


Wyszukiwarka