WYKŁAD II (05.03.07)
Zwyczaj i obyczaj - elementy kultury.
Społeczeństwo:
chaotyczne - nie da się zbadać,
zorganizowane - tak zakładają socjologowie, uporządkowany zbiór mechanizmów.
Instytucje - w języku potocznym (urzędnik, biurko, kolejka - często mylona z organizacją), w języku socjologicznym (może być instytucją, organizacją, ale nie musi; uporządkowany, przyjęty przez społeczeństwo system zachowań).
Thomas Hobbes: opisywał stan społeczny pozbawiony instytucji. Stan natury - każdy robił, co chce, zachowywał się w sposób chaotyczny. Wszyscy dysponowali nieograniczoną wolnością w swoim zachowaniu. Ten stan miał pewne zalety. Ale istoty słabsze miały ograniczoną wolność przez istoty silniejsze. W pewnym momencie społeczeństwo umówiło się, że zrzeknie się swoich pewnych praw (wolności) na rzecz jakiejś instytucji, aby ich zachowania były bardziej przewidywalne.
Instytucje - utrzymywanie i przekazywanie porządku społecznego innego niż te, które tworzą warunki biologiczne.
Powszechność instytucji czy brak instytucji (Lewiatan - Thomas Hobbes).
Zrzekanie się pewnych zachowań instynktownych na rzecz innych zachowań, które są ogólnie przyjęte w społeczeństwie.
Nasze normy kulturowe zakładają pewne elementy życia. Jedzenie węża przygotowanego w specjalny sposób - też jest instytucją. Pewne procedury są zróżnicowane w zależności od kultury.
Małżeństwo poliandryczne - jedna kobieta i wielu mężów.
Instytucja - np. małżeństwo grupowe.
Społeczeństwa są uporządkowane.
Jak powstają instytucje? - najczęściej towarzyszy temu trójdzielna zasada:
powtarzanie i wybieranie działania,
nawyk,
typizacja (zrodziła się nowa instytucja społeczna) - trzeba dokonać pewnego sposobu typizacji, ktoś sprawdza procedurę i przyjmuje ją za swoją).
Różny poziom instytucjonalizacji:
Tu Wei-ming, filozof i historyk z Uniwersity Harvard.
Pięć różnic między cywilizacją zachodnią (tradycyjną protestancką) a cywilizacją wschodnioazjatycką (tradycją konfucjańską) odnoszące się do sfery organizacji społecznej.
Usadzanie przy stole: gospodarz zajmuje miejsce najważniejsze, zaraz koło niego siedzi osoba najbardziej istotna lub najstarsza, na końcu osoba najmniej istotna bądź najmłodsza.
Stopień instytucjonalizacji jest różny.
Saladika (?) - w Tajlandii pozdrowienie, składamy ręce (jak amen), pokłaniamy się. Gdy się skłonimy - ułożenie rąk jest ważne, bo to oznacza, czy nasz rozmówca nas szanuje.
Rola społeczna - „stanowi reprezentację instytucji w człowieku”.
Struktura społeczna to statusy + role społeczne. Status to nasz „adres” społeczny, rola społeczna to „przepisy”, odnoszące się do każdego statusu.
„Adres” - status społeczny: żona, córka, studentka SWPSu, kochanka..., nauczyciel akademicki.
„Przepisy” - nasza nazwa roli społecznej, określenie roli statusu społecznego, pewne zasady, rola społeczna.
Człowiek w teatrze życia społecznego (Erving Goffman, 1922-1987; obecność instytucji na poziomie jednostki.
Składniki roli społecznej (FASADA):
dekoracje (np. miejsce zamieszkania) - kontekst społeczny, dekoracją pracownika akademickiego są studenci, dekoracje mogą być różne; dekoracje są definiowane o wiele szerzej, mogą się odnosić do miejsca zamieszkania, zawsze mamy pewne idealizacje, np. gdzie powinien mieszkać porządny profesor SWPSu; dekoracje profesora uniwersytetu; dekoracja jest bardzo precyzyjnie przestrzegana, nawet żona może być dekoracją;
fasada osobista - pewne przepisy roli, które odnoszą się do nas samych; elementy, które mamy blisko przy sobie; ważnym jej elementem jest wiek (strój, płeć).
Idealizacja profesora - starszy, siwy lub łysy; czasem zaniedbany, nieporządny, gdyż jako naukowiec nie powinien przywiązywać uwagi do dóbr doczesnych; nosi okulary; najczęściej jest mężczyzną.
DRAMATYZACJA - sposób zachowania:
rola pilnego uczenia - proces dramatyzacyjny pilnego studenta.
Idealizacja tego, co powinien robić profesor - zajęcia nie na stojąco, nie chodzić po sali, nie robić prezentacji multimedialnych.
Każdy element roli odnosi się do pewnego modelu roli.
PROBLEMY ROLI
zestaw ról - każdy z nas piastuje szereg różnych statusów - do każdego z nich przypisane są rozmaite role,
rola złożona - w obrębie jednego statusu wiele przepisów roli, np. student medycyny; jeden status a przepisy różne.
Terminy związane z rolą społeczną:
napięcie roli - np. bycie matką i studentką, problem - pogodzenie ich ze sobą,
konflikt ról - np. pedofil nie powinien być opiekunem w przedszkolu czy zakonnica i prostytutka - tych ról pogodzić się nie da,
dystans roli - oddzielenie części osobowości i związanej z nią rzeczywistości.
Socjalizacja a instytucje i role społeczne.
Dziękujemy Justynce :)