1. Klasycyzm w Europie: geneza, doktryna, zjawiska artystyczne. Architektura klasycystyczna w Europie.

Wg wiki:

Klasycyzm - w architekturze styl wzorujący się na formach architektonicznych starożytnego Rzymu i Grecji. Rozwinął się w połowie XVIII wieku jako reakcja na formalny przepych architektury baroku i rokoko.

Nazwa klasycyzm oznacza w architekturze nawiązanie do architektury klasycznej. Analogiczny termin Klassizismus występuje w języku niemieckim, podczas gdy m.in. we Francji i Anglii określa się ten okres jako architekturę neoklasyczną. Termin architektura neoklasycystyczna w odniesieniu do klasycystycznej jest natomiast błędem, gdyż mianem neoklasycyzmu określa się klasycyzujące tendencje od końca XIX wieku.

Architektura klasycystyczna miała swe źródła w dwóch prądach architektonicznych: francuskim klasycyzującym baroku i związaną z nim tradycją racjonalistyczną oraz w angielskim malowniczym stylu (picturesque), związanym z rodzącą się potęgą imperium.

Już w początkach XVIII wieku można zauważyć prąd w architekturze europejskiej sprzeciwiający się tendencjom architektury barokowej i rokokowej. Najsilniej zaznaczył się on w palladianizmie Wysp Brytyjskich, gdzie barok nigdy nie osiągnął takiego bogactwa jak na kontynencie. Również architektura skrzydła Luwru zbudowanego przez Claude'a Perrault, pałaców w Berlinie a nawet fasada bazyliki św. Jana na Lateranie w Rzymie (Alessandro Galilei) posiadają cechy klasycyzujące.

Wiedza o dorobku kulturowym starożytnych rosła w miarę upływu czasu. W 1755 do Rzymu przybył niemiecki historyk Joachim Winckelmann, który opracował pierwsze syntetyczne dzieje sztuki starożytnej("Myśli o naśladowaniu dzieł greckich w malarstwie i rzeźbie") oraz sformułował najważniejsze cechy i pojęcia dotyczące sztuki antycznej w terminach "szlachetnej prostoty i spokojnej wielkości". Rok później pojawiły się grafiki Giovanniego Battisty Piranesi obrazujące starożytności rzymskie, następnie ukazały się ryciny Stuarta i Revetta. Po nich ukazywały się również inne dzieła artystów klasycystycznych, które miały duży wpływ na rozwój sztuki i architektury XVIII w. Znaczny wpływ nań miał także rozwój mieszczaństwa i nowe zadania dla architektów i urbanistów - budynki użyteczności publicznej, takie jak teatr i publiczny plac o charakterze reprezentacyjnym, dla którego szukano wzorca w agorze i forum. W latach 60. i 70. XVIII wieku klasycyzm przenikał do dalszych państw europejskich, obok podstawowego prądu, opartego zwłaszcza na architekturze greckiej, wytwarzając różne lokalne szkoły. W Niemczech najbardziej zaznaczyła się tradycja Schinklowska, dążąca do nadania budynkowi zdyscyplinowanej lecz lekkiej struktury.

Po upłynięciu zasadniczego okresu klasycyzmu około 1815 trwał on przez cały wiek XIX jako jeden ze stylów historycznych. Dwudziestowieczne tendencje klasycyzujące nazywane są neoklasycyzmem.

Cechy architektury klasycystycznej:

Wybrani przedstawiciele klasycyzmu:

  1. Romantyzm - przykłady arch. romantycznej w Europie i Polsce

Wg bryk.pl:

Architektura epoki romantyzmu nie wypracowała własnych form, a jedynie łączyła różne style. Neogotyk narodził się w Anglii, w której formy średniowiecznej zabudowy przetrwały na prowincji aż do siedemnastego wieku. W ślad za Wielką Brytanią poszły Niemcy, które uznają ten styl za swój narodowy "wynalazek". Neogotyk prawie nie przyjął się w przesiąkniętej klasycyzmem Francji. Zainteresowanie tym stylem wzięło się z romantycznego postrzegania historii. Średniowiecze jawiło się ówczesnym ludziom jako epoka wielkich czynów, walecznych rycerzy. Średniowieczna architektura wywoływała barwną wizję przeszłości pełnej niezwykłych i fantastycznych wydarzeń. W tamtym okresie powstał romantyczn­o-sentymentalny gatunek literacki - tak zwana powieść gotycka. Akcja tych powieści rozgrywała się zazwyczaj w scenerii ponurych zamczysk, wśród szalejącej burzy.

Charakterystyczne cechy architektury neogotyckiej:

Architektura romantyzmu nie stworzyła zespołów miejskich, jak miało to miejsce w klasycyzmie. Celowała głównie w rezydencjach, budynkach sakralnych, rzadziej w budownictwie o przeznaczeniu publicznym. Do najbardziej znanych budynków w stylu neogotyckim można zaliczyć londyński Parlament, który stał się wzorcem tego rodzaju budowli, np. w Budapeszcie. Architektów pociągała egzotyka. W parkach budowano domki mauretańskie i tureckie. Przykładem tej tendencji jest w Polsce zamek kórnicki, w którym elementy neogotyckie łączą się z mauretańskimi czy indyjskimi.

Nie da się ukryć, że romantyzm był epoką afektów. Do zasług tej epoki należy zaliczyć umiejętne powiązanie architektury z krajobrazem i projektowanie budowli, które nie pełniły żadnej użytecznej funkcji lecz były jedynie obiektem podziwu. Budowle romantyczne nie były ograniczane przymusem określonego stylu.