Podstawowe obowiązki pracownika w kwestii przestrzegania BHP
Prawny katalog obowiązków pracownika w zakresie BHP ustawodawca zawarł w Kodeksie Pracy w art. 211. Po raz kolejny podkreślono, iż przestrzeganie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. W przepisach Kodeksu pracy jest to jedyny wyjątek, gdy ustawodawca określając obowiązek pracowniczy używa miana „podstawowy”.
Jednocześnie w art. 211 k.p. wskazano jakie szczegółowe obowiązki spoczywają na pracowniku. Pracownik jest zobowiązany:
1) znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym;
2) wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych;
3) dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy,
4) stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem;
5) poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich;
6) niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie;
7) współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.
Obowiązki pracownika w zakresie poddania się badaniom profilaktycznym konkretyzuje art. 229 k.p. Zgodnie z tym przepisem pracownicy podlegają następującym rodzajom badań:
1) Badania wstępne. Badaniom tym, podlegają osoby przyjmowane do pracy oraz pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy, a także inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe. Wyjątek stanowią osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej bezpośrednio po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.
2) Okresowe badania lekarskie. Wykonywane, co pewien czas, w terminach określonych we wskazówkach metodycznych, bądź według zaleceń lekarza specjalisty medycyny pracy.
3) Badania kontrolne. Pracownik powinien je wykonać w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, w celu ustalenia jego zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku.
Pracodawca przed dopuszczeniem pracownika do pracy musi zapewnić jego przeszkolenie w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Do obowiązków pracodawcy należy także prowadzenie szkoleń okresowych w tym zakresie. Kwestia szkoleń z zakresu BHP, została szczegółowo unormowana w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
Szkolenia z zakresu BHP prowadzone są jako szkolenia wstępne oraz szkolenia okresowe. Szkolenie wstępne przeprowadza się w formie instruktażu według programów, które opracowane zostały dla poszczególnych grup stanowisk.
Obowiązkiem osób kierujących pracownikami, jest nie tylko odpowiedzialność za ich działalność, ale również obowiązki ustalone w art. 212 Kodeksu Pracy:
1) organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,
3) organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy,
4) dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,
5) egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
6) zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami.
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r.
tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.
1