Uzależnienie od komputera i Internetu
Uzależnienie od Internetu, IAD (ang. Internet Addiction Disorder) to postulowany przez niektórych psychiatrów, w tym Ivana Goldberga, syndrom uzależnienia się użytkownika Internetu od wielogodzinnego obcowania w tym środowisku.
Żyjemy obecnie w czasach komputerów i Internetu. Towarzyszą nam w każdej dziedzinie życia, a jednocześnie bardzo ułatwiają nam pracę. W chwili obecnej do komputera, czy Internetu, dostęp ma prawie każda osoba, a tym samym uczeń. Można by wymienić bardzo wiele zalet, jakie posiadają komputery i rozwój Internetu. Na pewno bardzo ułatwiają życie codzienne i trudno byłoby wyobrazić sobie funkcjonowanie nowoczesnego społeczeństwa bez ich obecności. Jedną z większych grup społecznych używających komputerów są dzieci, młodzież. Często zadajemy uczniom wykonanie różnych zadań, ćwiczeń z różnych przedmiotów za pomocą komputera lub też każemy na zajęciach z informatyki wyszukać pewne informacje w sieci. W przypadku młodzieży komputery i Internet mogą odgrywać rolę pozytywną (bo zdobywają oni wiedzę, mają szybki dostęp do informacji, rozwijają wyobraźnię, czy też uczą się nowych rozwiązań technicznych) jak też rolę negatywną. Niekontrolowane używanie komputera i Internetu oraz przekraczanie limitów czasowych może prowadzić do uzależnienia od tych mediów. Często nie zdajemy sobie z tego sprawy, ile czasu dziecko potrafi przesiedzieć przy komputerze grając w różnego rodzaju gry, czy też „buszując” po różnych stronach internetowych. Zamiast wolny czas spędzać z rówieśnikami ogranicza się do czerech ścian swojego pokoju, jednocześnie tracąc poczucie rzeczywistości.
Według szacunków amerykańskich psychologów około 5% internatów na świecie jest uzależnionych od Internetu. Uzależnienie od Internetu, określane anglojęzycznym terminem IAD (Internet Addiction Disorder) najlepiej zostało zbadane w Stanach Zjednoczonych. Polega ono na tym, że uzależniony internauta zaczyna spędzać w sieci coraz więcej czasu, ograniczając do minimum jakiekolwiek inne formy aktywności. Popada w swoiste ciągi - np. sprawdzenie internetowej skrzynki pocztowej kończy się wielogodzinną wędrówka po sieci, której uzależniony nie jest potem w stanie odtworzyć. Uzależnienie to rozwija się często na oczach samych rodziców, którzy nie są świadomi zagrożenia, uważając, że jeśli ich dziecko spędza dużo czasu przy komputerze, to znaczy, że poszerza swoją wiedzę i doskonali umiejętności posługiwania się nowoczesną techniką.
Inne typy uzależnień takie jak np. palenie tytoniu, picie alkoholu, czy zażywanie narkotyków rodzice czy nauczyciele są w stanie dość szybko rozpoznać, obserwując zachowanie dziecka/ucznia. W naszej szkole również nie mówi się zbyt wiele na temat tego uzależnienia, bo jest dość trudne w krótkim czasie do wykrycia. Sama zauważyłam prowadząc zajęcia z młodzieżą jak bardzo niektórzy z nich są na pierwszych godzinach lekcyjnych apatyczni, zmęczeni, zdarza się też że przysypiają na lekcjach. Zresztą często sami uczniowie przechwalają się między sobą ile to czasu potrafią grać w daną grę, często po kilka, kilkanaście godzin w weekendy. Uzależnienie od komputera i Internetu rozwija się w sposób bardziej podstępny w stosunku do innych typów uzależnień. Sam młody człowiek często nie jest świadomy, że znajduje się na drodze prowadzącej do uzależnienia. Przyczyną tego jest stosunkowo małe nagłośnienie problemu. Jeżeli w domu bądź w szkole rozmawia się o uzależnieniach, to najczęściej tematem rozmów jest alkoholizm, narkomania, czy palenie tytoniu. Nawet szkoła przeprowadzając ankiety wśród młodzieży na początku roku szkolnego dotyczące uzależnień większą uwagę poświęca tym pozostałym. Jest wiele przyczyn składających się na to, że młodzi ludzi bardzo dużo czasu spędzają przy komputerze i w sieci. Jedną z najważniejszych jest nie radzenie sobie z konstruktywnym rozwiązywaniem różnych życiowych problemów. Internet jest pewnego rodzaju ucieczką od problemów. Młody człowiek siada przy komputerze i spędza przy nim długie godziny zaniedbując naukę, pomoc w domu i inne obowiązki. Po odejściu od komputera ma poczucie zmarnowanego czasu, które rodzi w nim frustrację, poczucie winy, zły nastrój. Próbuje to zagłuszyć siadając znowu do komputera. Tworzy się swoiste błędne koło niewłaściwych zachowań i złych nastrojów.
Drugim złym aspektem jest to iż młodzież nie potrafi już samodzielnie myśleć i rozwiązywać większości prac domowych, często wykorzystuje gotowe rozwiązania znalezione w na różnych portalach internetowych. A tych których nie potrafi znaleźć pisze zapytania na forach dyskusyjnych, gdzie prędzej czy później ktoś z sieci mu je rozwiąże. Jest to bardzo smutne, bo przez takie zachowania młodzi ludzie tracą swoja tożsamość, nie potrafią samodzielnie wypowiedzieć się zajęciach, często mają trudności ze zrozumieniem treści. Bardzo często selekcjonują wiedzę, to co mało ciekawe dla nich w dosłownym tego znaczeniu „opuszczają”, albo szukają w Internecie „gotowców”. Ostatnimi czasy bardzo popularny stał się serwis „Nasza klasa”, na którym to osoby umieszczają informacje o sobie i publikują rożne zdjęcia ze swojego życia. Dla celów doświadczalnych zalogowałam się na ten portal, co się okazało zaczęłam szukać znajomych z lat ubiegłych, ze szkolnych ławek, ze studiów. W sumie kilka godzin siedziałam przy komputerze.
Czasami na zajęciach młodzież pyta się mnie dlaczego zablokowane są w mojej pracowni tego typu serwisy, a ja im odpowiadam, by skupili się na zajęciach i nad tym co robią.
Jak można stwierdzić, czy jest się uzależnionym od Internetu?
Diagnozę przeprowadza się w oparciu o odpowiedzi na osiem pytań, opracowanych przez dr Kimberly Young z USA - światowego autorytetu z dziedziny uzależnień od Internetu. Jeśli na co najmniej pięć z nich odpowiedź jest twierdząca, to znaczy, że osoba kwalifikuje się do grupy osób uzależnionych (należy wziąć pod uwagę fakt, że odpowiedzi muszą dotyczyć ostatniego roku).
Oto pytania diagnozujące:
1. Czy nie możesz przestać myśleć o Internecie (stale myślisz o tym, co ostatnio robiłeś w Sieci lub o tym, co będziesz robił, gdy znów się do niej zalogujesz)?
2. Czy czujesz potrzebę zwiększenia ilości czasu spędzanego w Internecie, aby osiągnąć satysfakcję z tego, że korzystasz z Sieci?
3. Czy podejmowałeś nieudane próby kontrolowania, ograniczania bądź zaprzestania korzystania z Internetu?
4. Czy czujesz się niespokojny, markotny, przygnębiony lub poirytowany, gdy próbujesz ograniczyć korzystanie lub przestać korzystać z Internetu?
5. Czy zdarza ci się przesiadywać w Sieci dłużej, niż pierwotnie zamierzałeś?
6. Czy z powodu Internetu zdarzyło ci się narazić na szwank ważną znajomość, zaryzykować utratę pracy lub zrezygnować z szansy na zrobienie kariery?
7. Czy zdarzyło ci się okłamać rodzinę, terapeutę lub inne osoby, aby ukryć, ile czasu zabiera ci Internet?
8. Czy Internet służy ci jako ucieczka od problemów lub jako sposób na uśmierzanie nastrojów dysforycznych (np. uczucia beznadziei, poczucia winy, lęków, depresji)?
Skutki uzależnienia od komputera i Internetu są bardzo poważne. Do najważniejszych należy zaliczyć:
Zanik więzi rodzinnych i możliwości oddziaływań wychowawczych ze strony rodziców
Utrata przyjaciół
Utrata dotychczasowych zainteresowań
Osłabienie siły woli i osobowości
Ograniczenie a nawet rezygnacja z ruchu i aktywnego wypoczynku na świeżym powietrzu
Narażenie na szkodliwe bodźce psychiczne (przemoc fizyczna, słowna, erotyka) zamieszczone na wielu stronach WWW
Zaniedbywanie obowiązków szkolnych i domowych
Nie zdanie do kolejnej klasy (dzieci i młodzież), bądź utrata pracy (dorośli)
W skrajnych przypadkach dochodzi do całkowitego wyalienowania, niemożliwości kontaktowania się z otoczeniem
Znane są przypadki utraty życia, spowodowanego wycieńczeniem fizycznym związanym z pobytem w sieci, bądź graniem w gry komputerowe.
Co możemy zrobić, aby zapobiec uzależnieniu? Jakie wskazówki powinniśmy przekazać naszym dzieciom i młodzieży, czy rodzicom?
Oto kilka najważniejszych:
Zacznij od informacji - od zapoznania się z problemem, dostrzeżenia niebezpieczeństw
Codziennie planuj dzień z ustaleniem czasu korzystania z Internetu
Kontroluj i nie przekraczaj zaplanowanego wcześniej czasu przebywania w sieci
Zdobywaj nowych, wartościowych przyjaciół „rzeczywistych”
Rozwijaj swoje zainteresowania, odkrywaj nowe zainteresowania
Spędzaj dużo czasu wolnego z rodziną i przyjaciółmi
Uprawiaj sport
Konstruktywnie rozwiązuj swoje problemy. Jeśli problem Cię przerasta, zaufaj rodzicom i poproś ich o pomoc. Twój problem rodzice często potrafią łatwo rozwiązać, ponieważ są ludźmi o dużym doświadczeniu życiowym
Korzystaj z pomocy swojego wychowawcy, pedagoga szkolnego lub nauczyciela, którego darzysz zaufaniem
W przypadku zauważenia symptomów uzależnienia od Internetu
zgłoś ten problem rodzicom, wychowawcy, pedagogowi, psychologowi. Te osoby chcą Twojego dobra i skontaktują Cię ze specjalistą od uzależnień w celu udzielenia Ci pomocy
W Polsce jest wiele poradni, w których pracują specjaliści od uzależnień
Racjonalne korzystanie z tego, co zostało wynalezione jest podstawą. Każdy z nas powinien pamiętać o bliskich i rodzinie, co jest podstawą naszych więzi społecznych. Niepokojące są statystyki, które wskazują na wzrost czasu spędzonego przed Internetem przy jednoczesnym zmniejszaniu się ilości czasu poświęconego na rozmowy z rodziną i bliskimi. Coraz częściej zestawia się Internet z hasłem NAŁÓG XXI WIEKU, któremu niestety jak również innym nałogom dajemy się podporządkować.
Bibliografia:
Przemysław Gamdzyk, „Tylko jeszcze jedno kliknięcie”, ComputerWorld, 26 sierpnia 1996.
Ignacy Rutkiewicz, „ Miłe złego początki... w chacie”, Networld, listopad 2001.
http://prawo.vagla.pl