Ewa Pacuła

Michał Wilczak

Krzysztof Pągowski

Jacek Siekierski

Grzegorz Ożarek

Temat: Kwas moczowy, amoniak, mocznik.

Kwas moczowy

Kwas moczowy jest końcowym metabolitem zasad purynowych a jego stężenie we krwi w większym stopniu zależy od syntezy puryn i ich wydalania z moczem niż od wielkości podaży z pokarmem.

Norma:

• Prawidłowe stężenie kwasu moczowego wynosi 180-420 µmol/l (3-7 mg%) i jest ono nieznacznie wyższe u mężczyzn niż u kobiet.

Zwiększony poziom kwasu moczowego (hiperurykemia) występuje:

• w nadmiernej podaży zasad purynowych,

• wzmożonej syntezie zasad purynowych (dna pierwotna, zespół Lescha-Nyhana),

• w ostrej lub przewlekłej niewydolności nerek,

• po niektórych lekach moczopędnych,

• w niedoczynności tarczycy,

• w zatruciu tlenkiem węgla, ołowiem,

• w nowotworach.

Zmniejszony poziom kwasu moczowego (hipourykemia) występuje:

• w niedoborze oksydazy ksantynowej (wrodzona, podawanie inhibitorów np. allopurinolu),

• w chorobach nerek, po niektórych lekach,

• w ciąży,

• w akromegalii,

• w zespole SIADH.
  

Najnowsze wyniki badań amerykańskich naukowców głoszą, że u osób z wysokim poziomem kwasu moczowego we krwi wzrasta ryzyko zgonu z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego.

Kwas moczowy powstaje w procesie rozpadu starych komórek organizmu.

W warunkach prawidłowych kwas moczowy jest eliminowany z organizmu przez nerki. W pewnych warunkach może jednak dojść do wzrostu jego stężenia we krwi. Może tak się stać gdy w organizmie dochodzi do wzmożonego rozpadu komórek (nowotwory, łuszczyca, niedokrwistość, leczenie lekami przeciwnowotworowymi) albo do zaburzenia wydalania przez nerki (stosowanie niektórych leków) oraz w wielu innych stanach chorobowych. Podwyższony poziom kwasu moczowego we krwi często łączy się z występowaniem nadwagi, zaburzeń przemiany tłuszczowej, cukrzycy i nadciśnienia tętniczego. Osoby z w/w dolegliwościami są więc w grupie zwiększonego ryzyka zgonu z powodu chorób sercowo-naczyniowych.

Mocznik

Mocznik jest głównym końcowym metabolitem przemiany białkowej. Jego poziom zależy od dostarczania białek w pokarmach ich rozpadu oraz czynności nerek. Dopiero przy spadku przesączania kłębuszkowego o 50% dochodzi do wzrostu stężenia mocznika we krwi.

Norma

• Prawidłowa stężenie mocznika w surowicy krwi wynosi 2,5-6,7 mmol/l (15-40 mg/dl).

Zwiększony poziom mocznika jest prawie zawsze wynikiem upośledzonej czynności wydalniczej nerek. Rzadziej jego wzrost jest spowodowany:

• nasileniem katabolizmu białek, który towarzyszy chorobom wyniszczającym oraz leczeniem cytostatykami lub napromienianiem,

• krwawieniami z przewodu pokarmowego,

• w głodzeniu.
  

Obniżony poziom mocznika występuje:

• w diecie ubogo białkowej,

• we wzmożonej diurezie,

• w przypadku leczenia hormonami anabolicznymi,

• w ciąży,

• w niewydolności wątroby.

Mocznik jest końcowym produktem degradacji białek w organizmie człowieka. Oznaczenie stężenia mocznika we krwi ma znaczenie diagnostyczne między innymi przy ocenie wydolności nerek. Stężenie mocznika we krwi może być również wskaźnikiem kontrolnym przy pozanerkowym oczyszczaniu krwi w procesach dializy.

Metody oznaczenia mocznika można podzielić na dwie grupy: nieenzymatyczne i enzymatyczne. Nieenzymatyczne oznaczanie mocznika odbywa się najczęściej metodami spektrofotometrycznymi. Stosowanie tego typu pomiarów wymaga odpowiedniego przygotowania próbki, jak również stosunkowo drogiej aparatury pomiarowej.

Metody enzymatyczne polegają na pomiarze stężeń produktów reakcji hydrolizy mocznika, katalizowanej przez ureazę. Reakcja ta przebiega zgodnie z równaniem:

 

Wywołane reakcją enzymatyczną zmiany stężeń amoniaku i dwutlenku węgla, jak również pozostających z nimi w równowadze jonów amonowych, wodorowęglanowych i węglanowych oraz zmian pH są proporcjonalne do stężenia mocznika w roztworze próbki. Daje to możliwość zastosowania różnego typu czujników do detekcji produktów hydrolizy mocznika.

Amoniak

Amoniak, znany także pod nazwą systematyczną azan, to związek chemiczny o wzorze NH₃.

We krwi występuje amoniak, który powstaje w tkankach jako produkt dezaminacji aminokwasów. Komórki wątrobowe wychwytują krążący we krwi amoniak, syntetyzują z niego mocznik i wydzielają go do krwi.

Amoniak jako związek silnie toksyczny, musi być szybko wydalony z organizmu bądź przekształcony w związek mniej toksyczny, co wymaga zużycia energii.

Cząsteczka amoniaku ma kształt tzw. piramidy trygonalnej. Atom azotu wykazuje hybrydyzację sp³, trzy z powstałych orbitali tworzą wiązania z atomami wodoru, czwarty jest zajmowany przez wolną parę elektronową.

W warunkach normalnych amoniak jest bezbarwnym gazem o charakterystycznym, ostrym, przenikliwym zapachu. Jego temperatura topnienia wynosi -77,7°C, a temperatura wrzenia -33,4°C.

Amoniak znajduje szerokie zastosowanie w syntezie organicznej. W wyniku działania amoniaku na halogenowęglowodory powstają aminy (np. CH₃Cl + NH₃ → CH₃NH₂ + HCl), w reakcji pochodnych halogenowych kwasów karboksylowych z nadmiarem amoniaku powstają aminokwasy (np. CH₂ClCOOH + NH₃ → NH₂CH₂COOH + HCl), a w reakcji estrów kwasu izocyjanowego z amoniakiem tworzą się alkilowe pochodne mocznika (np. CH₃NCO + NH₃ → CH₃NHCONH₂).

---