Pedagogika - jest nauką o wychowaniu człowieka. Ma na celu wyposażenie społeczeństwa w wiedze ogólną i zawodową, w system wartości i przekonań niezbędnych dla jego funkcjonowania.

Zadania pedagogiki:

* gromadzenie wiadomości o rzeczywistości wychowawczej,

* analiza rzeczywistości wychowawczej, wykrywanie związków i zależności, wyjaśnienie ich,

* dostarczenie wiedzy potrzebnej do podejmowania oddziaływań wychowawczych.

Pojęcia związane z pedagogiką:

* wychowanie - całość zamierzonych oddziaływań wychowawczych środowiska społecznego, przyrodniczego na jednostkę trwające całe życie,

* kształcenie - to proces nauczania jak i uczenia się, czyli całość poczynań umożliwiających jednostce uzyskanie wiedzy o przyrodzie, kulturze, społeczeństwie, a także osiągnięcie wszechstronnego rozwoju osobowości, rozwijanie uzdolnień, zainteresowań i ogólnej sprawności umysłowej i fizycznej,

* proces nauczania - to działalność nauczyciela o charakterze planowej, celowej pracy ukierunkowanej na wyposażenie uczniów w wiadomości, umiejętności i rozrywki oraz rozwijanie ich uzdolnień,

* osobowość - zespół względnie stałych cech, wewnętrzny system regulacji pozwalający na adaptację i wewnętrzną integrację myśli, uczuć i zachowania w określonym środowisku w wymiarze czasowym,

* środowisko - to ogół elementów nieożywionych zarówno tych naturalnych jak i powstałych w wyniku działalności człowieka, występują na określonym obszarze oraz ich wzajemne powiązania, oddziaływania i zależności,

* kultura - ogół wytworów ludzi materialnych jak i niematerialnych (duchowych i symbolicznych),

* czas wolny - to czas przeznaczony na dobrowolny wypoczynek po wykonaniu wszelkich obowiązków.

Organizacja - celowa grupa społeczna, która funkcjonuje według reguł i zasad, współpracująca ze sobą, by osiągnąć określony cel. Istotą organizacji jest świadomość zasad, reguł, misji, celów oraz synergia.

Stowarzyszenie - organizacja społeczna powołana przez grupę osób mających wspólne cele lub zainteresowania. W Polsce do stowarzyszeń nie zalicza się partii politycznych, komitetów wyborczych, związków wyznaniowych i branżowych organizacji zawodowych (związków zawodowych), np. cechy rzemieślnicze.

Zadania organizacji i stowarzyszeń:

* w zakresie nauczania, wychowania i opieki,

* związane z organizowaniem aktywności kreatywnej,

* związane z organizowaniem aktywności rekreacyjnej,

* odnoszące się do organizowania aktywności społecznie użyteczniej,

* dotyczące rozwijania aktywności o charakterze opiekuńczym.

Funkcje czasu wolnego według T.Wujka:

1. rekreacyjna - ma za zadanie regenerację sił fizycznych i psychicznych, dzięki prawidłowemu wykorzystaniu czasu wolnego poprzez rozrywkę oraz wypoczynek (wypoczynek bierny - polega na bezczynnym działaniu, w trakcie którego wykonujemy takie czynności jak: leżenie, siedzenie, spanie - czyli niezbędny dla organizmu sen; wypoczynek czynny);

2. rozwojowa - sprzyja zaspokojeniu potrzeb związanych z indywidualnymi zainteresowaniami, pozwala doskonalić swe umiejętności, a także pozwala realizować pragnienia twórcze i artystyczne.

Praca nad sobą - według J.Pięty to dobrowolne i samodzielne nabywanie w czasie wolnym wiadomości i umiejętności w celu samodoskonalenia, tj. wszechstronnego rozwoju swojej osobowości (rozwijanie inteligencji, wyobraźni, smaku artystycznego, poczucia moralności;
zdobywanie umiejętności wartościowania i wyboru;
nabywanie, korygowanie, wzmacnianie postaw i przekonań)

Znaczenie pracy nad sobą:

1. wychowawcze - samowychowanie i samokształcenie;

2. zdrowotne - ruch, wysiłek fizyczny;

3. kulturotwórcze - upowszechnianie i wzbogacanie kultury.

Aspekty czasu wolnego:

1. socjologiczno-ekonomiczny - dziecko podczas spędzania czasu wolnego nie powinno być samo, gdyż może to negatywnie wpłynąć na jego osobowość, czas ten powinien być spędzony w grupie rówieśniczej;

2. psychologiczny - dzieci dość szybko rozwijają siebie i swoją psychikę, na poprawność tego rozwoju duży wpływ mają sposoby spędzania czasu wolnego;

3. higieniczno-zdrowotny - czas wolny to niezbędny w życiu człowieka okres pozwalający uodpornić organizm przed wieloma czynnikami jakie napływają na niego ze świata zewnętrznego.

4. pedagogiczny - czas wolny z punktu pedagogicznego to nic innego jak stwarzanie sytuacji, w których młody człowiek przejmuje inicjatywę poprzez aktywne i umiejętne organizowanie sobie zajęć.

Budżet czasu wolnego - zestawienie odcinków czasu przewidzianych na realizację różnych czynności życiowych.

Andragogika - subdyscyplina pedagogiki zajmująca się kształceniem dorosłych. Zajmuje się procesami: kształcenia, wychowania, samokształcenia, samowychowania ludzi dorosłych. Bada , opisuje i analizuje cele, treści, systemy, formy i metody wyżej wymienionych procesów oraz ich uwarunkowania społeczne, ekonomiczne, kulturowe, cywilizacyjne i biologiczne.

Funkcje andragogiki:

* diagnostyczna - dostarcza diagnoz dotyczących potrzeb i możliwości wychowania dorosłych;

* organizacyjna - podkreśla warunki, w jakich mają być organizowane i realizowane działania wychowawcze, aby ich skutki były najbardziej optymalne;

* wyjaśniająca - procesy rozwoju i kształcenia człowieka dorosłego, mechanizmy ról społecznych i zjawiska zachowań ludzkich.

Organizacje i stowarzyszenia propagujące turystykę, rekreację i różne formy spędzania czasu wolnego:

* SKKT - Szkolne Koło Krajoznawczo - Turystyczne;

* PTTK - Polskie Towarzystwo Turystyczno - Krajoznawcze;

* TKKF - Towarzystwo Krzewienia Kultury Fizycznej;

* PTSM - Polskie Towarzystwo Schronisk Młodzieżowych;

* ZHP - Związek Harcerstwa Polskiego;

* ZHR - Związek Harcerstwa Rzeczypospolitej;

* LOK - Liga Obrony Kraju;

* Zrzeszenie Sportowe START

* LZS - Ludowe Zespoły Sportowe;

* MKS - Miejskie Kluby Sportowe;

* AZS - Akademicki Związek Sportowy;

* AKS - Akademickie Kluby Sportowe.