Mikroby wykład
Grzyby 1
05.12.2011
Grzyby
organizmy eukariotyczne
heterotrofy
wytwarzają micelium
rozmnażają się płciowo i bezpłciowo (zarodniki)
elementy które zalicza się do systematyki:
chromista - pseudofungi, ściana kom-celuloza, chloroplasty, przedstawicie Pythium insidiosum
protozoa - brak ściany kom, mogą być chloroplasty, przedstawiciel Pneumocystis carinii
fungi - Grzyby przwdziwe Eumycota
Basidiomyca : Malassezia spp, Trichosporon spp, ktyptococcus
Chytridiomycota
Zygomycota - Rhisopus spp, Mucor spp, Absidia spp
Ascomycota - Aspergillus, Geotrichum, Penicillium, Hisstoplasma, Microsporum, Coccidioides, trichophyton, Blastomyces, Emmonsia, Paracoccidioides
Mycospory - te co trudno zakwalifikować
I i II należa do rodzaju Protista
Rodzaj i rodzina są ważne w klasyfikacji
Cechy grzybów
org eukariotyczne
sztywna ściana kom, zbudowana z chityny i glukanów
heterotrofy, nie posiadają zdolności do fototsyntezy
Pożywienie uzyskują przez absorpcję na podstawie dyfuzji prostej
Rozmnazają się płciowo lub bezpłciowo przy pomocy zarodników
Formy współżycia grzybów ze środowiskiem
symbioza- porosty (grzyb z glonami) - grzyb woda, glon fotosynteza; mikoryza - grzyb z korzeniami drzew wyższych np. iglastych, dębów, buków; również rośliny - np. storczyki, bez grzybów przy korzeniach prawie nie rośnie
sposób saprofityczny- pokarmem dla grzybow sa martwe szczatki org
pasożytnictwo - rośliny, zwierzęta, człowiek
komensalizm - żyja w org korzystając z substancji odżywczych ale nie wywują ubocznych produktów, malassesia,
Znaczenie i rola grzybów
Pozytywne:
- grzyby jadalne
producencji antybiotyków - penicilinum
producencji leków: glikozydy nasercowe, hormony sterydowe, czynniki antynowotworowe, karotenoidy, ryboflawiny
producencji innych subst: kw irganiczne, glikoza, glicerol, lipidy, alkohol, enzymy, subst halucynogenne
prowadzą procesy femerntacyjne
producenci białka - żywność pasza
utylizacja naturalnych odpadów produkcyjnych
Negatywne:
rozkład produktów rolniczych
rozkład produktów domowych
procesy chorobowe - ludzie, zwierzęta, rośliny
Rożnice miedzy kom grzybów i bakterii
Cecha |
Kom eukariotyczna |
Kom prokariotyczna |
Ściana kom |
Celuloza i / lub choityna |
Peptydoglikany |
Błona |
Dwuwarstw blona fosfolipidowa, zawieraząca sterole i cukry |
Brak steroli i cukrów |
Mat gen |
Jądro - błona jądrowa, chromosomy linearne, zbudowane z dna i białek zasad |
Nukleoid - brak, jeden kolisty chromosom, brak białek zasadowych |
Struktyry cytoplazm |
Rybosomy 80S, mitoch, retikulum endoplazm, aparat golg, wakulole, lizosomy, szkielet cytopla |
Rybosomy, brak str otoczonych błoną, brak szkieletu cytoplazmatycznego |
Enzymy oddechowe, transp elektronów |
W mitochondriach |
W bł cytoplazm |
rozmanzanie |
Bezpłciowe - mitoza, płciowe - mejoza |
Bezpłcuowe - podział, brak płciowego |
Makromorfologia - formy występowania grzybów
owalne kom często pączkujące - grzyby drożdzopodone Candida, Cryptococcus, Malassezia
Formy wielokom - nitkowate, tworzą strzępki, grzybnie, micelium - Aspergillus, penicillium, Mucor, dermatofity (schorzenia skóry)
Połączenie obu form - grzyby dwupostaciowe Candida, histoplasma - wytwarzajją forme pasożytnicza w org, a poza nim wytw formę micerialną
Candida jest wyjątkiem - wtedy kiedy jest patogenem może wytw formy micelialne, kiedy jest poza org może wytw jednokom formy
Ściana kom - funkcje
nadaje kształt i forme kom
chroni przed uszkodzeniami mechanicznymi
zapobiega lizie oosmotycznej
stanowi barierę ochronną przed wnikaniem szkodliwych subst
ma silne właściwości antygenowe
jej struktura to jedno z kryteriów klasyfikacji grzybów
Budowa ściany
-chityna (N-acetyloglukozamina)
polisacharydy - glukany, mannany, galaktany i chitozany
białka
lipidy
sole nieorganiczne
pigment - melanina
enzymy - kwaśna fasfataza, proteazy, aldfa amylaza
Połączenie mannanu z białkiem - grzyb znajduje się we krwi i szukamy peptydomannanu - antygen wytw do środowiska podczas zakażenie.
Odpowiednikiem peptydomannanu - aspergilozy inwazyjne ( nie wiem jaki był odpowiednik...)
80-90% DNA jest w jądrze 1-20 znajduje się w mitochondriach
Mitochondria mogą się rozmnazac przez podział i pączkowanie
Rybosomy - mamy inna stałą sedymentacji, 60 i 40S, oprócz tego sa zbudowane rRNA, białka rybosomalne w jąderku, rybosomy zwiazane z RE;
Gładkie re - do syntezy lipidów
Hitosomy - wzrost kom grzyba, wewn znajdują się enzymy służące się do budowy nowych elementów grzyba, chityna jest transportowana,
Fizjologia kom - wzrost
Jest to forma przystosowania , szereg reakcji przystosowująca tą kom do życia w różnych warunkach.
Grzyby sa org wielokom, wytw strzępki, i są one bardzo długie. Takie strzepki to szereg kom, które są połączone przegrodami które nie sa całkowicie zamknięte, są przegrody miedzy komówkami - miejsce przepływania miedzy poszczegolnymi komórkami,jadra sobie przepływają; wzrost wierzchołkowy - mechanicznie uszkadza tk, enzymy wydzielane tam rozkladają tkanki
Drożdżopodne - podział, jak się nie rozdzielą tworza pseumycelium
Odżywianie - przez absorpcję, wokół każdej kom grzyba znajduje się wartwa - FILM - rozpuszczone w wodzie mikrocząsteczki, które mogą swobodnie wniknąc do wnętrza kom, natomiast wieksze cząsteczki muszą być rozkładane przez garnitur egzoenzymatyczny, rozkladaja one te czasteczki na mniejsze aby mogły być absorbowane
Dimorfizm - blastomyces, caccidioides, histoplasma, paracoccidioides, sporothrix
Rozmnażanie
stadium bezpłciowe grzyba określa się jako ANAMORF
stadium płciowe to TELEOMORG
oba stadia równocześnie to HOLOMORF
konidialne , sporyndialgne, chlamidospory
rozmnażanie bezpłciowe przez zarodniki konidialne
artrospory - Trichophyton verrucosum, Geotrichum spp, Trichosporon spp
Blastospory - Candida spp, Cryptococcus spp
Aleurospory (mikro i makrokonidia) - dermatofity, Trichophyton, Epidermophyton, Microsporum
Fialokonidia - Aspergillus spp, Penicillium spp
Zarodniki sporangilane
Mucor spp, Absidia spp, Rhisopus; Dorastają w sporangiach, sporangiotor jest na końcu zakończony buławka w róznych kształtach(kolumella), wszystko otoczone gruba błoną, sporangium peka i zarodniki się wysypują,
Chlamidospory - chlamidocomydia to forma przetrwalnikowa. Nie można za starych hodowli używać do rozpoznawania grzybów. Candida jest rozpoznawana dzieki chlamidosporom, na podłożu specjalnym może wytw ta formę.
Rozmanazanie płciowe - rtapy
-plazmogania - nie musi być u wszystkich,
-kariogamia - połączenie jąder, tylko tu będą diploidalne(normalnie haploidalne)
-podział redukcyjny (mejoza)
Zygomycota - muco,.... i absidia, mycelium jest grube i nie ma przegród poprzecznych, mogą się zdarzyć ale bardzo żadko; strzępki się ukladaja równolegle i poprzecznie do siebie wypuszczaja zygofory i powstaje zygosporangium (otoczone gruba błoną); jeżeli w zygosporangium było wiecej niż 2 jadra to tylko 2 zostaja a reszta zamiera, powstaje 4 jadna potomne haploidane i 3 z nich zamiera a 1 dzieli się mitotycznie;; zygota wypuszcza strzepke
Ascomycota - 2 kom, meska i żeńska, meska wpuści do zenskiej swoje jądro, kariogamia, tworzy ascus, podwojnie się dzieli i powstaja 4 kom, jadra potomne się oddzielaja w tym worku - askospory, i one się wysypuja po czym kiełkują
Basidiomyta - bardzo śmieszne jest , plasmogamia - ta kom terminalna uwypukla się i tworzy maczugę, wewnątrz tej komórki dochodzi do kariogamii i mamy 2n, dzieli się ono 2 krotnie i powstaja 4razy 1n, uwypuklają one ściane zewnętrzną tworząc 4 rożki (basiliospory - kom macierzyste, one zaczynaja se dzielic mitotycznie i całe łańcuchy powstają basiliosporów, rozsypują się i kiełkują)
Typy chorób wywoływanych przez grzyby:
Nadwrażliwość- alergiczne reakcje na zarodniki grzybów
Alternaria alternata
Clodiosporum herbarium
Aspergillus fumigatus
Rhisopus spp.
Zatrucie grzybami- grzyby jadalne (endotoksyny)- w przypadku zatruć grzybami, nie stosuje się alkoholu w leczeniu
Mikotoksykozy- egzotoksyny w paszy i pożywieniu
Infekcje
Choroba budynków- występuje w zawilgoconych pomieszczeniach. Wywoływane przez grzyby lub ich metabolity powodując choroby.
Mikotoksyny
Są to metabolity wtórne wytwarzane przez grzyby.
Rodzaj: endomykotoksyny
egzomykotoksyny- wydzielane do środowiska zewnętrznego
Mykotoksykozy- choroby wywołane przez toksyny grzybicze
Mykotoksyny powodują:
-ostre lub chroniczne zatrucia
- zmiany w układzie immunologicznym
-zmiany: karcinogenne, teratogenne, dot. Ukł. Moczowego, nerwowego i rozrodczego, zmiany alergiczne, utrata produkcyjności
SZUKAMY TOKSYN A NIE GRZYBÓW. NIE W KAŻDYCH WARUNKACH GRZYB PRODUKUJE TOKSYNĘ.
Warunki do wytwarzania toksyn:
-dostateczna ilość substancji odżywczych (owoce, ziarna)
-wilgotność (>14 %)
-wilgotność względna otoczenia (>70%)
-uszkodzenia: owoców, ziarna, paszy.
Jedna toksyna może być produkowana przez wiele grzybów, ale jeden grzyb może produkować wiele toksyn.
Diagnostyka intoksykacji to identyfikacja toksyny. Metody
-chromatografia gazowa
-chromatografia cieczowa
-spektrofotometr masowy
-chromatografia cienkowarstwowa
-metody immunologiczne
Grupy toksyn:
-aflatoksyny
-ochratoksyny (nefrotoksyny)
-trichoteceny (cytotoksyny)
-zearaelony (toksyny estrogenie)
-fumonizyny
-tremorgeny
Aflatoksyny- Hepatotoksyny
Producenci:
rodzaj Aspergillus
Aspergillus flavus
A. parasiticus
Rodzaj Penicillium
Przedstwiciele
B1
B2
G1
G2
M1 - mleko, mieso
M2 - mleko, mieso
Występowanie:
-zboża
-kukurydza
- ryż
- orzeszki ziemne
- figi
- mleko
- mięso
- jaja
-tytoń
Drogi wnikania
-pokarmowa
-absorpcja przez skórę
-inhalacyjnie
Wrażliwość:
-ludzie
-wszystkie gatunki zwierząt
Działanie:
-hepatotoksyczne
-karcinogenne
-mutagenne
Wykrywanie:
- UV (świecą na niebiesko lub zielono)
- ELISA
- chromatografia
Dawkowanie:
2-6 mg/dzień wywołuje zapalnie wątroby
1,5 mg- nudności, wymioty, ból głowy
Ochratoksyny- neurotoksyny
Producenci:
Aspergillus ochraceus
Aspergillus spp.
Penicillium verrucosum
Penicillium spp.
Przedstawiciele:
ochratoksyna A (OTA)
cytrymina
Występowanie:
zboża
ziarno
kawa
Wrażliwość:
świnie
ludzie
psy
Mechanizm działania:
Powinowactwo do białek plazmy, hamuje syntezę białek, kwasów nukleinowych, zaburzenie gospodarki Ca 2+
Działanie:
uszkodzenie nerek
karcinogennie
teratogennie
immunosupresyjnie
Kumulacja w tkankach świń- karencja 4 tygodnie
Trichoteceny- cytotoksyny
Producenci:
Fusarium spp.
Trichotecium spp.
Przedstawiciele:
Grupa A: T2, HT2, DAS (diacetyoksyscripenol) - HT2 i DAS są wysokiej toksyczności
B: DON (deoxynivalenol) i NIV (nivalenol)- wymiotne
Występowanie: zboża w czasie wegetacji, ryż, orzeszki ziemne, kukurydza
Działanie:
-hamowanie syntezy białek (łącznie z rybosomami)
-hamowanie syntezy DNA i RNA
-uszkodzenie błony komórkowej
-indukcja apoptozy komórek limfatycznych i hemopoetycznych
Efekt działania:
DON, NIV- wymioty
zahamowanie wzrostu
leukopenia
zaburzenia w układzie immunologicznym
Najbardziej narażone są płody oraz młode osobniki
T1/2- 13 minut u świni
Zearalenony
Producenci- Fusarium
Przedstawiciele- zearalenon (F2)
zearalenol- metabolit
Występowanie- zboża, ryż, sorgo, kukurydza, banany
Działanie- obniżenie płodności, łączenie z receptorami dla estrogenów w macicy, wątrobie, podwzgórzu, gruczole mlekowym
Efekty: obniżenie płodności, podwyższenie resorpcji embrionów, obniżenie liczebności Miotów, obniżenie poziomu estradiolu i progesteronu, mutacje DNA
Fumonizyny:
Producenci: Fusarium spp
Przedstawiciele: B1 (70%) B2, B3
Występowanie: zboża i kukurydza
Drogi wnikania: słabo wchłanialne, szybko dystrybuowane, przechodzą przez łożysko, przechodzą do mleka
Wrażliwość: bydło, świnie, naczelne, kury nioski
Działanie: hamuje syntezę i metabolizm sfingolipidów
Efekt: zaburzenia wzrostu i różnicowania komórek, zaburzenia przepuszczalności komórek endotelialnych, indukcja apoptozy
Wrażliwe narządy: wątroba, nerki, obrzęk płuc u świń, rak przełyku u ludzi, leukoencephalomalacje u koni
Kumulacja w tkankach do kilku tygodni
Tremorgeny- neurotoksyny
Przedstawiciele/producenci:
Alkaloid sporyszu- Claviceps spp
Penitren A- Penicillium spp
Patulina- Penicillium spp
Cytrowirydyna- Penicillium spp
Objawy: konwulsje, halucynacje, kurcze mięśni, drgawki, senność, zawroty głowy, ataksja, śpiączka
Najczęściej występujące toksyny:
-aflatoksyny B1
-ochratoksyna A (OTA)
-DON
-Zearaelon
-Fumonizyna B1
Kumulacja w tkankach:
aflatoksyny, ochratoksyny, fumonizyny
Preparaty przeciwgrzybicze
Cechy dobrego leku przeciwgrzybicznego:
1) duża skuteczność
2) Eliminacja grzybów z organizmu
3) Niski % nawrotów i nosicielstwa
4) Krótki okres terapii
5) Brak objawów ubocznych
6) Brak interakcji z innymi lekami
Trudności w opracowaniu dobrego leku:
1) Komórka grzyba i gospodarza jest eukariotyczna
2) Powolny wzrost i wielokomórkowa budowa
3) Polimorfizm grzybów
4) Budowa ściany komórkowej (chityna)
5) wysoka aktywność i bogaty garnitur enzymatyczny
6) lokalizacja grzybów
Preparaty przeciwgrzybiczne
I antyseptyki
II antybiotyki
1) antybiotyki polienowe (Streptomyces)
-amfoterycyna B
-nystatyna
-pimarycyna
2) Gryzeofulwina (Penicillium griseofulvum)
3) Echinokandiny
-kaspafungina
-mikafungina
-anidulafungina
II chemioterapeutyki
1)Leki azolowe:
-imidazole- klotrimazol, mikonazol, ekonazol, ketokonazol
-triazole- flukonazol, itrakonazol, worikonazol
2)Alliloaminy: naftifina, terbinafina
3) Pochodne morfoliny: amorfolina
4) 5-flucytozyna (antymetabolit)- flucytozyna 5-FC
5)Sordarin
Miejsce oddziaływania poszczególnych grup leków:
1) ściana komórkowa- echinokandina
2) błona komórkowa- antybiotyki polienowi
3) synteza DNA i RNA- flucytozyna
4) mikrotubule- gryzeofulwina
5) retikulum endoplazmatyczne (miejsce syntezy steroli)- azole, allilaminy, morfoliny,
6) rybosomy- sordarin
Charakterystyka antybiotyków
1) Antybiotyki polienowe- Amfoterycyna B, Nystacyna, Natamycyna, Candicydyna
Producenci- Streptomyces spp.
Struktura- makrolity polienowi, pierścień laktonowy, 3-8 wiązań podwójnych połączonych z cukarmi
Mechanizm działania- łączą się z ergosterolem błony komórkowej, zaburzają funkcjonowanie błony, powodują wyciek zawartości komórki (K+, Ca2+, PO4 3-), śmierć komórki
Amfoterycyna B
Producent- Sterptomyces nodosus
Cechy- nierozpuszczalna w H2O, słabo wchłaniany w jelitach, iniekcje dożylne ( Fungizon= amfoterycyna B + dezoksycholan sodu)
Spektrum- bardzo szerokie spektrum działania (drożdżaki, grzyby strzępkowe)
Efekty uboczne- nefrotoksyczne, liza erytrocytów, zapalenie żył, utrata wagi - wysoka toksyczność w związku z czym uznawany jest za lek ratujący życie!
Natamycyna- nie będzie na kolokwium, więc nie było omawiane na wykładzie
Nystatyna
Producenci: Streptomyces nouresei
Cechy- słabo rozpuszczalny w H2O, nie wchłania się z przewodu pokarmowego.
Spektrum- szerokie - Candida spp, Aspergillus spp, Cryptococcus neoformans, Trichosporan spp
Zastosowanie- grzybice skóry, błon śluzowych, forma liposomalna - do uzytku wew.
2) Gryzeofulwina
Producenci: Penicillium gryzeofulvum, Penicillium Janczewski
Struktura- aromatyczny, pochodna kumaryny, antybiotyk niepolienowy
Charakterystyka- nie rozpuszcza się w H2O, słabo rozpuszczalny w etanolu, skuteczny per os, odkłada się w stratum corneum
Mechanizm działania- zmiany konformacji tubuliny, hamuje tworzenie mikrotubuli wrzeciona kariokinetycznego, hamuje tworzenie mikrotubuli w cytoplazmie
Spektrum- dermatofity
Działania uboczne- hamuje syntezę hemu w wątrobie, działanie toksyczne i teratogenne na embriony
3) Echinokandiny
Kaspofungina (dożylnie), Mikofungina, Anidulafungina (dożylnie)
Producent: Glarea lozoyensis
Mechanizm działania:
hamowanie syntezy β(1,3)D-Glukanu
działanie bójcze- Candida spp
działanie hamujące- Aspergillus spp
4) Flucytozyna 5-flucytozyna
Charakterystyka- dobrze rozpuszczalna w H2O, wchłania się z przewodu pokarmowego
Mechanizm działania:
Flucytozyna ->(permeaza cytozyny) komórka grzyba->(deaminaza cytozyny) 5-fluorouracyl
->(konwersja) wbudowywany do DNA i RNA-> zmiany w produkcji białek-> śmierć komórki
Nawiasy są nad strzałkami.
Spektrum działania- drożdżopodobne
Podawany jako flucytozyna + amfoterycyna B
5) Azole
-imidazole
-triazole
Mechanizm działania
Acetylo-CoA
allilaminy | epoksydaza skwalenowa
|
Lanosterol
leki azolowe | 14 adenotylaza
|
14 demetyllanosterol
|
amorolfina | δ14 reduktaza
Ignosterol
|
amorolfina | δ8-δ7 izomeraza
Episterol
|
|
Ergosterol
|
|
Błona komórkowa
Ergosterol- sterol błony komórkowe, reguluje przepuszczalność błony, moduluje aktywność enzymów błony, rola w funkcjonowaniu mitochondriów i fosforylacji oksydatywnej
Cytochromy p450- włączone w syntezę ergosterolu, steroli komórek ssaków
Triazole- wysokie powinowactwo do cytochromów p450 grzybów, później toksyczny dla makrofagów
Worikonazol-
Struktura zbliżona do flukonazolu
Spektrum- bardzo szerokie
Mechanizm działania- działanie grzybobójcze dla grzybów strzęp kujących
- gatunki oporne- nie zdążyłem zapisać
Allilaminy-
Naftifina (miejscowe), Terbinafina(ogólne, miejscowe)
Działanie hamujące aktywność epoksydazy skwalenowej
-kumulacja skwalenu
- obniżenie poziomu ergosteroli (działanie fugnistatyczne)
Pochodne morfoliny
Amorfoliny
Mechanizm działania- hamuje działanie reduktazy Δ14 i izomerazy Δ8-Δ7
Efekt:
Gromadzenie ignosterolu
zaburzenie w syntezie chityny
śmierć komórki
Stosowanie:
miejscowe- grzybice powierzchowne
Sordarin
Hamowanie syntezy białek (czynnik elongacji- EF2)
pochodne różnią się zakresem działania
bardzo wysoka specyficzność do komórek grzybów EF2 grzybów homologiczne do EF2 ludzi