Temat. Charakterystyka substancji psychotropowych. Właściwości toksyczne.
Jak wiadomo, człowiek może uzależnić się nie tylko od alkoholu, ale także od innych substancji psychoaktywnych.
Substancja psychoaktywna (substancja psychotropowa) - substancja chemiczna oddziałująca na centralny układ nerwowy bezpośrednio wpływając na funkcje mózgu, czego efektem są czasowe zmiany postrzegania, nastroju, świadomości i zachowania.
Światowa Organizacja Zdrowia zalicza do substancji psychoaktywnych: alkohol, pochodne opium (np. morfina, heroina), przetwory konopi indyjskich (haszysz, marihuana), substancje uspokajające i nasenne (np. barbiturany, benzodiazepiny), kokainę i inne substancje pobudzające (np. pochodne amfetaminy), substancje halucynogenne (np. LSD, grzyby psylocybe), tytoń oraz lotne rozpuszczalniki (np. kleje, aceton, TRI).
Coraz częściej spotykamy tzw. uzależnienia mieszane, gdzie oprócz objawów uzależnienia od alkoholu obecne są także objawy uzależnienia od innych substancji psychoaktywnych.
Zgodnie z podpisanymi przez Polskę konwencjami Organizacji Narodów Zjednoczonych, większość z tych substancji podlega kontroli polegającej m.in. na dopuszczeniu do produkcji tylko środków stosowanych w lecznictwie, na nadzorze nad ich obrotem oraz na zakazie przewożenia ich przez granicę (oczywiście nie dotyczy to kofeiny, tytoniu i alkoholu).
Osoby przyjmujące substancje psychoaktywne można rozpoznać na podstawie objawów występujących po zażyciu danej substancji lub na podstawie objawów zespołu abstynencyjnego.
Opiaty (opium, morfina, heroina)
W soku niedojrzałych owoców różnych gatunków maku oraz w słomie makowej występuje wiele alkaloidów zwanych opiatami lub alkaloidami opium. Opium (od greckiego słowa sok roślinny) nazywane jest wysuszone mleczko, wyciekające z naciętych niedojrzałych makówek. Ma postać zastygłej żywicy, jest gęstą, lepką, brązową substancją.
Ciepły klimat sprzyja wytwarzaniu alkaloidów makowych, dlatego w krajach południowej Europy i Azji, wydzielany z makówek sok jest bardziej obfity, a alkaloidy występują w większym stężeniu niż w krajach klimatu umiarkowanego.
Opium używane było od tysięcy lat, zwłaszcza w krajach bliskiego i dalekiego wschodu. Rozpowszechniło się głównie wśród narodów islamskich, gdzie Koran zakazywał używania alkoholu, nie obejmował natomiast używania opiatów. Do początku XIX w. handlarze arabscy rozpowszechnili stosowanie opium w Indiach i Chinach. Do tej pory istnieje tam zwyczaj palenia opium w specjalnej fajce i wdychania oparów zawierających morfinę. W Turcji i Iranie opium zażywano doustnie, a w Europie ceniono sobie alkoholowe nalewki (zawartość morfiny do 1%), które dostępne były w aptekach.
W Europie w XVIII - XIX wieku medycyna zalecała opium nie tylko jako środek przeciwbólowy, przeciwkaszlowy i łagodzący uporczywe biegunki, ale również jako środek łagodzący stany lękowe. Picie i doustne przyjmowane opium uważane było za lecznicze, zaś palenie za nałóg. Pierwszy amerykański lek zawierający opium powstał w 1796 r. W XIX w. został uznany za "jeden z najwartościowszych specyfików". Stał się szczególnie popularny wśród kobiet, ponieważ używanie go mniej rzucało się w oczy, niż picie alkoholu.
Używanie pochodnych opium w XIX w. rozwinęło się i rozprzestrzeniło dzięki otrzymywaniu syntetycznych aktywnych składników opium. W 1805 w Niemczech otrzymano z suszonego opium substancję, którą nazwano (od greckiego boga snu - Morfeusza) - morfiną. Była ona 10-krotnie silniejsza niż opium. W latach 30-tych XIX w. otrzymano kolejne substancje - kodeinę, tebainę, papawerynę.
W 1898 r. 1898 firma Bayer rozpoczęła sprzedaż środka, który wtedy uznano za najlepszy w leczeniu uzależnienia od morfiny. Była to heroina (nazwa pochodzi od niemieckiego słowa oznaczającego „mocny”, „potężny”).
Objawy po przyjęciu
Źrenice - zwężenie źrenic oraz "szklane oczy", brak lub osłabienie reakcji na światło.
Zachowanie - niepokój ruchowy lub spowolnienie i senność, bladość skóry, podsychanie śluzówek, obniżenie ciśnienia krwi i ciepłoty ciała, zaparcia.
Objawy zespołu abstynencyjnego
Rozszerzenie źrenic, "gęsia skórka", nadmierna potliwość, łzawienie, wysięk z nosa, ziewanie, kichanie, nudności, wymioty, wzrost tętna, ciśnienia i ciepłoty ciała, niepokój, drażliwość, "głód" narkotyku.
Heroina
Nazwy slangowe: hera, kompot, towar, brown, brown sugar. Jest produktem półsyntetycznym, wprowadzonym po koniec XIX w. jako silny środek przeciwbólowy, przeciwkaszlowy i przeciwastmatyczny. Heroinę otrzymuje się w procesach chemicznych z nieoczyszczonej morfiny. W zależności od stopnia oczyszczenia ma postać białego lub beżowego proszku. Najmniej oczyszczona heroina to tzw. brown sugar - zawiera 15-40% środka odurzającego.
Wygląd i sposób podania
Kompot - ciemny płyn przypominający herbatę (zawiera 60-80% heroiny), brown sugar - brązowawe kryształki (15-40% heroiny). Najbardziej oczyszczona postać heroiny wygląda jak biały proszek. W sprzedaży detalicznej może być łączona z mąką, talkiem, cukrem czy sodą oczyszczoną, zaś kompot - z herbatą. Pakowana jest w torebki plastykowe lub folię aluminiową. Może być przyjmowana dożylnie, doustnie, jako tabaczka (wchłania się przez błony śluzowe), lub przez wdychanie oparów.
Działanie:
Jednorazowe przyjęcie: przy przyjęciu dożylnym następuje prawie natychmiastowy (w ciągu kilku sekund) kilkusekundowy stan ekstazy tzw. "kop", "wejście", euforia, błogostan, odczucie harmonii ze sobą i światem, poczucie, że problemy nie istnieją, biorący żyje w świecie własnych, radosnych przeżyć, zupełnie odizolowany od rzeczywistości. Pojawia się rozluźnienie i senność.
Objawy uboczne: wymioty, uczucie ciepła, świąd, zwężenie źrenic, osłabienie reakcji na światło, zaparcie, trudność z oddawaniem moczu, przy dużej dawce - spowolnienie ruchowe, zaburzenia mowy. Objawy te nie są dla osoby będącej pod wpływem narkotyku w żaden sposób uciążliwe, mogą nawet jej sprawiać przyjemność.
Zatrucie: zaburzenia pracy serca, zmiany ciśnienia, ból głowy, zapaść.
Gdy przestaje działać:
Heroina przestaje działać po ok. 10-12 godzinach. Pojawia się chęć zażycia kolejnej dawki. U osób eksperymentujących, nie uzależnionych, w początkowym okresie brak odczuć nieprzyjemnych.
Skutki przewlekłego stosowania
Następuje szybki wzrost tolerancji i silne uzależnienie psychiczne. Narkotyk zostaje włączony do przemian metabolicznych organizmu poprzez oddziaływanie na receptory opiatowe. Stąd można spotkać osoby uzależnione, przyzwyczajone do dużych dawek, rzędu 0,5 g. Po kilku godzinach (np. 5-8) osoby te zaczynają odczuwać objawy abstynencyjne: uczucie rozbicia, lęk, niepokój, silne bóle stawowo-mięśniowe, dreszcze, poty o specyficznym, mdłym zapachu, nudności z wymiotami, jadło- i wodowstręt (również niechęć do wchodzenia do wody), biegunki, bezsenność, rozdrażnienie, ziewanie, kichanie, łzawienie, bóle brzucha, wzrost lub spadek ciśnienia, przyspieszona lub zwolniona praca serca. Większość objawów abstynencyjnych zanika po 2-3 dniach. Po 8-10 dniach organizm jest odtruty do tego stopnia, że zaczyna znów reagować na małe dawki.
Metadon
Działa podobnie jak morfina (heroina); ma także działanie przeciwbólowe. Jego toksyczność jest zbliżona do morfiny, jednak powoduje mniejsze zaburzenia czynności układu oddechowego i w mniejszym stopniu wywołuje euforię. Powoduje uzależnienie podobne do uzależnienia od morfiny, jednak zespół abstynencyjny przebiega wolniej i łagodniej. Bywa stosowany w programach redukcji szkód (harm reduction), adresowanych do narkomanów, wobec których zrezygnowano z prób leczenia: przywrócenia ich społeczeństwu i wymogu utrzymywania całkowitej abstynencji od środków psychoaktywnych.
Nalokson
Syntetyczny analog morfiny - nie ma jednak własności narkotycznych, nie działa przeciwbólowo, nie zwęża źrenic.
Jest blokerem tzn. szybciej niż inne opioidy (przetwory maku np. morfina, heroina lub syntetyczne takie jak metadon i petydyna - Dolargan) łączy się z receptorami opioidowmi, wypierając inne cząsteczki i blokując receptory.
W praktyce oznacza to, że osoba zażywająca bloker nie będzie mogła poczuć uspokajającego i przeciwbólowego działania heroiny. Podanie osobie zatrutej np. heroiną szybko działającego noloksonu spowoduje szybsze jej odtrucie (u osób uzależnionych oznacza to szybsze wystąpienie zespołu abstynencyjnego).
Barbiturany
Syntetyczne pochodne kwasu barbiturowego, działające depresyjnie na układ nerwowy i stosowane do produkcji leków przeciwpadaczkowych, nasennych, przeciwbólowych oraz uspokajających. Bardzo łatwo prowadzą do silnego uzależnienia psychicznego i fizycznego; kumulują się w organizmie, a nagłe ich odstawienie może spowodować wystąpienie drgawkowych napadów abstynencyjnych; szczególnie niebezpieczne jest łączenie ich z alkoholem; są najczęstszą przyczyną zamierzonych i przypadkowych zatruć.
Objawy po przyjęciu
Źrenice - początkowo zwężenie, a później rozszerzenie.
Zachowanie - niewyraźna mowa, wielomówność, niezborność ruchowa, spowolnienie, senność, niewielki spadek ciśnienia krwi, zwolnienie tętna.
Objawy zespołu abstynencyjnego
Niepokój, lęk, poty, łzawienie, drżenie mięśniowe, nudności, jadłowstręt, napady drgawkowe, nadwrażliwość na bodźce zmysłowe, zaburzenia świadomości, wahania ciśnienia krwi.
Benzodwuazepiny
Pochodne benzodiazepiny należą do grupy leków psychotropowych, działają głównie uspokajająco i przeciwlękowo; łatwo prowadzą do uzależnienia psychicznego i fizycznego. Nagle odstawienie może spowodować wystąpienie drgawkowych napadów abstynencyjnych; szczególnie niebezpieczne jest łączenie ich z alkoholem; są prawdopodobnie najczęściej przepisywanymi lekami na świecie.
Objawy po przyjęciu
Zachowanie - spowolnienie, czasami spadek ciśnienia krwi, przyspieszenie tętna, obniżenie napięcia mięśni szkieletowych.
Objawy zespołu abstynencyjnego
Niepokój, lęk, poty, łzawienie, dreszcze, nudności, wymioty, drżenia i kurcze mięśniowe, nadwrażliwość na bodźce zmysłowe, napady drgawkowe, zaburzenia psychotyczne.
Amfetamina
Nazwy slangowe: amfa, speed, power. Po raz pierwszy poddana syntezie w 1887r. Od 1930 r. była stosowana jako lek - w leczeniu otyłości, czasem depresji, astmy, migreny.
W czasie II Wojny Światowej była podawana żołnierzom. W latach 50-tych wprowadzono przepisy prawne ograniczające jej legalne nabywanie. W Polsce produkuje się amfetaminę nielegalnie (z handlu wycofano ją w latach 50-tych). Ze względu na jej rodzimą produkcję jest łatwo dostępna i tania na czarnym rynku. Czystość produkowanej w Polsce amfetaminy waha się w granicach 90-99%.
Aktywniejszym i dłużej działającym analogiem amfetaminy jest metyloamfetamina, w nielegalnym obiegu są również inne pochodne amfetaminy.
Wygląd i sposób podania
Beżowy lub biały proszek, płyn, nasączona bibuła, pigułki, kapsułki, tabletki. Pakowana w małe foliowe torebki. Można ją wąchać, łykać lub podawać dożylnie.
Działanie
Efekty odczuwa się przy podaniu doustnym po 0,5-1,5 godziny, dożylnie po 15 min. Powoduje silne pobudzenie, wprowadza organizm w stan czuwania. Daje wrażenie dużej energii, wywołuje euforię, poprawia samopoczucie, wzmaga napęd psychoruchowy, podwyższa aktywność życiową, usuwa uczucie zmęczenia, zwiększa odporność na stres. Działa pobudzająco na korę mózgową przez zwiększenie stężenia adrenaliny i noradrenaliny w tkance nerwowej (w synapsach). Daje poczucie pewności siebie, subiektywne wrażenie przyspieszenia myślenia i wyostrzenia percepcji, w rzeczywistości niekiedy powodując upośledzenie procesów myślowych.
Uboczne objawy towarzyszące zażyciu: rozszerzenie źrenic, wysuszenie śluzówki nadpobudliwość, silny niepokój, gadatliwość, suchość w jamie ustnej, zmiany ciśnienia tętniczego, wzmożone pocenie się, trudności w oddawaniu moczu, brak łaknienia, zaburzenia żołądkowo-jelitowe, bóle głowy, upośledzenie procesów myślowych.
Zatrucie (przedawkowanie, śmiertelna dawka ok. 1 g.) przejawia się majaczeniem, halucynacjami, urojeniami, napadami drgawkowymi, zaburzeniami rytmu serca, wymiotami, biegunką, dreszczami, poceniem się, śpiączką.
Gdy przestaje działać
Utrzymuje się w organizmie ponad 12 godzin. Po tym czasie występuje gwałtowny spadek sił psychicznych i fizycznych, senność, obniżenie nastroju, obniżenie poczucia własnej wartości, spowolnienie psychoruchowe, męczliwość, obniżenie napięcia mięśni, silne łaknienie na słodycze. Objawy te mogą się utrzymywać kilka dni.
Skutki przewlekłego stosowania
Szybko postępuje zwiększenie tolerancji i przymus używania. Silne uzależnienie psychiczne, nie wywołuje typowego zespołu abstynencyjnego. Występują stany lękowe, halucynacje, omamy słuchowe, psychozy poamfetaminowe, ogólne wyczerpanie organizmu, zmiany osobowości, osłabienie libido i impotencja, uczulenia i egzemy.
Jak rozpoznać?
Należy zwrócić uwagę na powiększone źrenice, brak apetytu, dużą ruchliwość, szybkie mówienie, szybki oddech, niepokój, napięcie i drażliwość. Stan pobudzenia trwa kilka godzin, po czym następuje stan wyczerpania i senność. Może powodować trudności z oddawaniem moczu (ważne przy testowaniu).
Akcesoria: biały proszek, tabletki, kapsułki, kryształki, kawałki folii aluminiowej, rurki, również igły i strzykawki.
Ekstazy
MDMA; nazwy slangowe: exc, cadillac, E, śnieżna kula. Została uzyskana z gałki muszkatołowej w 1914 r. Pod względem chemicznym jest analogiem amfetaminy - należy do grupy amfetamin metylowych (inny narkotyk z tej grupy to MDA 3,4metylenodwuoksymetyloamfetamina - “narkotyk miłości” wywołuje pozytywne uczucia do innych i głęboką empatię).
W USA od lat 70-tych rosło zainteresowanie tą substancją zwłaszcza wśród młodzieży związanej z muzyką techno. Używana była jako środek wspomagający psychoterapię (redukował wszelkie zachowania obronne). W 1985 zdelegalizowano ekstazy i wszystkie inne substancje o podobnej strukturze chemicznej i działaniu.
Przyjmowana jest najczęściej podczas dyskotek i rozmaitych techno-party, jako środek, który pozwala “tańczyć bez końca”. Skład tabletek “ekstazy” może być zmienny, mogą one zawierać również amfetaminę.
Wygląd i sposób podania
Białe lub kolorowe pastylki z wytłoczonymi wzorami, przyjmowane doustnie.
Działanie
Daje bardzo silne doznania zmysłowe i emocjonalne, pobudza, wywołuje euforię, daje wrażenie fizycznej i psychicznej lekkości, łatwego kontaktowania się z ludźmi. Zanikają zahamowania i granice, zwiększa się aktywność seksualna. Całkowicie rozluźnia, likwiduje poczucie głodu i potrzebę snu.
Działanie uboczne: rozszerzenie źrenic, wzrost napięcia mięśniowego, przyspieszona i arytmiczna praca serca, wzrost ciśnienia.
Zatrucie: drgawki, utrata przytomności, zaburzenia regulacji cieplnej - możliwa śmierć z przegrzania.
Gdy przestaje działać:
Czas działania do 5 godz. Objawy po zażyciu utrzymują się przez następne 24 - 48 godz. Następuje wyczerpanie i senność, zaburzenia koordynacji ruchowej, trudności z koncentracją uwagi, irytacja, obniżenie nastroju, zawroty głowy, mdłości.
Skutki przewlekłego stosowania
Epizody psychotyczne, depresja, trwałe uszkodzenie niektórych struktur w mózgu, agresja, przemoc, kradzieże, upośledzenie pamięci, uszkodzenie wątroby i nerek, złamania kości, psucie się zębów (usuwa wapń z organizmu) i flashback'i - krótkie, samoistne epizody lękowe.
Jak rozpoznać?
Przyspieszony oddech, popękane naczyńka krwionośne, zwłaszcza na twarzy.
Kokaina
Nazwy slangowe: koks, koka, charlie, śnieg. Jest głównym alkaloidem liści krzewu koka. Krzewy te występują na wschodnich stokach Andów. Znana i używana od ponad 3000 lat p.n.e. Indianie żuli ją, by przetrwać głód, wyczerpanie i zimno.
Kokainę pierwszy raz wyekstrahowano w latach 50-tych XIX w. W 1884 Freud otrzymał próbkę kokainy i uznał ją za lek znieczulający miejscowo, przydatny w leczeniu depresji, niestrawności i uzależnienia; leczył kokainą swojego przyjaciela Ernsta von Flaischla z uzależnienia morfinowego. W medycynie kokaina była stosowana jako środek znieczulający przy operacjach na gałce ocznej. Kiedy poznano dokładniej jej działanie, ograniczono jej dostępność.
Lata 80-te XIX w. przyniosły epidemię kokainową. Kokaina była dostępna w aptekach bez recepty jako składnik wielu środków, np. kropli przeciwbólowych; była także składnikiem napojów takich jak Coca-Wine, czy Coca-Cola.
W 1914 r. kokaina została uznana za narkotyk jak morfina i heroina. Obserwowano już wówczas psychozy kokainowe i zgony z powodu przedawkowania. Druga epidemia kokainizmu nastąpiła w latach 70-tych XX w. W tym czasie wszedł na rynek crack, czyli kokaina przetworzona w taki sposób, że można ją było palić, co spowodowało obniżenie ceny (niewielkie ilości były potrzebne by uzyskać podobny efekt, w porównaniu z kokaina wdychaną przez nos).
W Polsce ostatnio rośnie spożycie kokainy; do połowy lat 90-tych używana była używana przez bardzo niewiele osób (głównie te, które zaczęły zażywać ją za granicą).
Wygląd i sposób podania
Biały, krystaliczny proszek używany do inhalacji przez nos, jako krople na spojówkę oka, bywa rozpuszczana w alkoholu do spożycia lub podgrzewana, by wąchać opary. Crak - kamyczki lub żwirek, który podpala się, a następnie wącha opary.
Kokaina pakowana jest w worki foliowe, zaś detaliczne jej dawki zawijane są w papier, folie aluminiową lub plastykową. Crak pakowany jest w folię aluminiową, woreczki plastykowe albo małe flakoniki
Działanie
Działa po kilku minutach od przyjęcia (crak już po 30-50 sek.). Wywołuje wzrost energii, popędu seksualnego, wysoką samoocenę, pewność siebie, daje poczucie jasności myślenia i wyostrzonego spostrzegania. Silnie pobudza, wywołuje euforię, daje poczucie siły, usuwa zmęczenie i senność, zwiększa sprawność w prostych czynnościach fizycznych i intelektualnych, wywołuje potrzebę kontaktu emocjonalnego z ludźmi i zmniejsza lęk społeczny.
Objawy uboczne: bezsenność, spadek łaknienia, rozszerzenie źrenic i wytrzeszcz gałek ocznych.
Zatrucie: pocenie się, zawroty głowy, dzwonienie w uszach, utrata przytomności i drgawki.
Gdy przestaje działać
Działa w zależności od sposobu przyjęcia od 5 min. do 45 min. Następnie powoduje dyskomfort, ogólne rozbicie, bezsenność, niepokój i lęk. Wzrasta drażliwość, agresja, pojawia się uczucie zmęczenia i przygnębienia; może wystąpić głęboka depresja z myślami samobójczymi, niechęć do jedzenia i kontaktów z ludźmi. Objawy te mogą utrzymywać się przez wiele tygodni.
Skutki przewlekłego stosowania
Występuje silne uzależnienie psychiczne, szybki wzrost tolerancji, zanika początkowe wrażenie siły i euforii, pojawia się stan wyczerpania. Pojawiają się stany psychotyczne, napady panicznego lęku, halucynacje, wybuchy agresji, podejrzliwość, uszkodzenia błon śluzowych nosa, niewydolność układu oddechowego i serca oraz napady drgawkowe.
Kokaina działa szybko i bezpośrednio na komórki mózgu. Wpływa na korę płatów czołowych i ciała migdałowate trwale je uszkadzając. Niszczy te struktury, które odpowiedzialne są za działania społeczne, uczucia wyższe (etyczne, moralne). Upośledza funkcje emocjonalne i intelektualne, w tym zdolność uczenia się i zapamiętywania.
Jak rozpoznać?
Duże pobudzenie, rozszerzone źrenice, nagłe zmiany nastroju, wybuchy agresji, bezsenność. Akcesoria: fajki, flakoniki, igły, strzykawki, małe foliowe torebki.
Objawy po przyjęciu
Źrenice - rozszerzenie.
Zachowanie - zwiększony napęd i euforia, niepokój ruchowy, "gadulstwo", bezsenność, szybki oddech, czerwony nos pokryty krostkami (po zażyciu kokainy), przyspieszenie tętna, wzrost ciśnienia krwi.
Objawy zespołu abstynencyjnego
"Głód" psychiczny, lęk, uczucie zmęczenia, znużenia, apatii, depresja z niepokojem i myślami samobójczymi, początkowo bezsenność, a później nadmierna senność.
Halucynogeny
Grupa substancji psychoaktywnych (uzależniających), wywołujących halucynacje (np. LSD, meskalina - otrzymywana z kaktusa peyote-, psylocybina). Do najczęściej przyjmowanych w Polsce substancji halucynogennych należą grzyby z gatunku Psilocybe Semilanceata (łysiczka lancetowata), spożywane suszone lub surowe, zwykle około kilkudziesięciu sztuk jednorazowo. Substancje halucynogenne nie powodują zależności fizycznej, natomiast obserwowany jest wzrost tolerancji.
LSD
Nazwy slangowe: kwas, acid, kryształki. Związek chemiczny przypadkowo odkryty w 1938 r. w Szwajcarii przez Alfreda Hoffmana, podczas badań nad sporyszem i jego zastosowaniem w medycynie.
LSD jest otrzymywane półsyntetycznie z alkaloidów sporyszu. Związek ten jest jedną z najsilniejszych trucizn, działających na układ nerwowy. Dawki skuteczne są na tyle małe, że właściwie nieodczuwalne dla innych układów, w związku z tym nie można mówić o uzależnieniu fizycznym. Ze względu na to, że czasem wywołuje silne, negatywne odczucia, nie powoduje silnego uzależnienia psychicznego.
W latach 50-tych i 60-tych LSD było legalnym i dostępnym środkiem psychotropowym, szeroko stosowanym w medycynie, głównie w psychiatrii, a także w psychoanalizie (jako środek wspomagający osłabianie mechanizmów obronnych, co miało przyspieszać postępy psychoterapii). W latach 60-tych był szeroko używany przez młodzież z subkultury hipisowskiej. Obecnie bywa używany przez młodzież podczas wielogodzinnych imprez, dyskotek i koncertów.
Wygląd i sposób podania
Bezbarwny, bezwonny związek krystaliczny, sprzedawany pod postacią niewielkich znaczków, nasączonych narkotykiem. Czasem jest łączony z innymi związkami chemicznymi i formowany w tabletki. Przyjmowany jest doustnie, wchłania się całkowicie z przewodu pokarmowego.
Działanie
Zaczyna działać po pół godziny od zażycia, a efekt jego działania zwykle trwa od 4 do 6 godz. (jeżeli działanie utrzymuje się powyżej 14 godzin, konieczne jest leczenie).
LSD wzmacnia przeżywane emocje. Wywołuje silne halucynacje, zwiększa wrażliwość na kolory, powoduje dźwiękowe odbieranie kolorów i kolorowe odbieranie dźwięków. Pod jego wpływem następują nagłe i częste zmiany nastroju i emocji, podwyższona zostaje wrażliwość na sugestię, traci się poczucie rzeczywistości. Po większych dawkach odczuwa się euforię, traci poczucie czasu - sekundy wydają się bardzo długim okresem, widziane obiekty falują, stają się płynne. Pojawia się widzenie kolorowych, bardzo jaskrawych kwiatów, zwierząt, węży, ludzi. Poczucie oświecenia, olśnienia, wrażenie odkrywania prawd, które po odzyskaniu normalnej świadomości stają się błahe i nieistotne. Halucynacje, jakie wywołuje, mogą być tzw. dobrymi lub złymi trip'ami, a ich treść nie jest zależna od woli. Złe trip'y mogą zakończyć się paranoją i napadem paniki. Nawet jednorazowa próba może zakończyć się psychozą.
Gdy przestaje działać
Działa 4-12 godzin.
Skutki przewlekłego stosowania
Występują ataki paniki, agresji lub depresja. Zdarzają się samobójstwa popełniane pod wpływem tego środka, częste flashback'i - krótkotrwałe epizody psychotyczne, którym towarzyszy lęk i niepokój, a które mogą pojawiać się jeszcze parę lat po zaprzestaniu zażywania.
Jak rozpoznać?
Rozszerzone źrenice, potliwość w przypadku nieprzyjemnych halucynacji, zaburzenia postrzegania, niemożność koncentracji.
PCP
Nazwa slangowa: anielski pył. PCP (fencyklidyna) ma właściwości znieczulające, przeciwbólowe i halucynogenne.
Wygląd i sposób podania
Biały, krystaliczny proszek, płyn, tabletki lub kapsułki. Najczęściej jest palony - dosypywany do papierosów, dodawany do skręta z marihuany.
Działanie
Najwyższe stężenie we krwi występuje po 5-15 minutach. Wykrywalny jest przez kilka tygodni. Czas działania 4-6 godz. Wywołuje euforię, rausz, zaburza mowę, upośledza koordynacje wzrokowo-ruchową. Powoduje zmiany w obrazie ciała - np. wrażenie posiadania wielkiej, długiej ręki, zniekształcenie zmysłu dotyku. Większe dawki mogą wywołać sztywność, katatonię, puste spojrzenie lub przeciwnie - nadpobudliwość, agresję i nadmierną ruchliwość. Ponadto występuje pocenie się, przyspieszona akcja serca, wzrost ciśnienia, szybkie ruchy gałek ocznych.
Skutki przewlekłego stosowania
Powoduje zaburzenia toku myślenia, trudności w zapamiętywaniu, problemy z mówieniem (jąkanie się), ataki lęku i paniki.
Inhalanty
Rozpuszczalniki, kleje, lakiery, aerozole, benzyna, gaz z zapalniczek. Są szczególnie popularne wśród dzieci szkół podstawowych i gimnazjów ze względu na niską cenę i ogólną dostępność.
Wdychany klej szybko dostaje się do krwioobiegu, a stamtąd do mózgu i wątroby. Zawarty w inhalantach węglowodór, przedostając się do komórek i tkanek, wywołuje zmiany w funkcjonowaniu psychicznym i fizycznym człowieka. Wdychane opary działają bezpośrednio na tkankę mózgową i powodują jednorazowo zniszczenie kilkuset tysięcy komórek nerwowych.
Działanie:
W wyniku niedotlenienia mózgu pojawiają się halucynacje. Niewielki stan euforii, zawroty głowy, utrata równowagi i rozweselenie, efekty działania zbliżone do upojenia alkoholowego.
Zatrucie: utrata przytomności, zapaść.
Skutki przewlekłego stosowania
Bóle i zawroty głowy, krwawienie z nosa, bezsenność, brak koncentracji, depresja lub agresja. Zaburzenia pamięci i intelektu wskutek organicznego uszkodzenia mózgu, zaburzenia zachowania, nastroju (drażliwość, niepokój, przygnębienie), podejrzliwość, męczliwość, zaburzenia snu, zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej, oczopląs, polineuropatia obwodowa, stany zapalne noso-gardzieli, silne pragnienie, niespecyficzne dolegliwości z układu pokarmowego, stany paranoidalne i halucynacje.
Śmierć następuje wskutek zatrucia, uduszenia lub niewydolności serca. Szczególnie niebezpieczne jest, popularne ostatnio, wdychanie gazu z zapalniczek i aerozoli - gaz wciskany jest bezpośrednio do gardła i połykany, przez co często dochodzi do śmiertelnych zatruć.
Jak rozpoznać?
Zwraca uwagę zapach kleju lub acetonu utrzymujący się we włosach, ubraniu, zaburzenia równowagi, częste bóle głowy, wymioty, krwawienia z nosa, brak apetytu.
Akcesoria: woreczki umazane klejem, puste tubki, pojemniki po aerozolach, zapalniczki.