PRAWO PRACY I PRAWO URZĘDNICZE

PRACA - istotne elementy:

1. Praca zarobkowa

2. Podporządkowanie - świadczenie na rzecz i pod kierownictwem innego podmiotu (czyli w tym wypadku pracodawcy).

3. Osobiste wykonywanie pracy

4. Dobrowolność pracy, nikt nas do niej nie zmusza

Przedmiotem prawa pracy są stosunki pracy podporządkowanej, wykonywanej osobiście, przez pracownika za wynagrodzeniem, świadczonej dobrowolnie na rzecz i pod kierownictwem drugiego podmiotu, czyli pracodawcy.

Służba

Różnica pomiędzy pracą, a służbą

- służba:

a) pełna zależność od zwierzchników,

b) przymusowość w pewnych, szczególnych sytuacjach,

c) podległość pragmatykom służbowym (są to ustawy z zakresu prawa administracyjnego),

d) inne nazewnictwo,

FUNKCJE PRAWA PRACY

1. Ochronna prawa pracy, czyli zmierzanie do kształtowania takich warunków pracy, które zapewniają ochronę zdrowia, ochronę życia pracowników, pewność wynagrodzenia, trwałość stosunku pracy, zapewniają też wypoczynek

2. Organizacyjna (organizatorska) prawa pracy, czyli oddziaływanie w kierunku zapewnienia prawidłowego przebiegu procesu pracy oraz wysokiej efektywności,

3. Wychowawcza prawa pracy, czyli jest to system kar i nagród dla pracowników, a zatem polega na kształtowaniu pozytywnych postaw, w związku z wykonywaniem pracy

PRAWO PRACY JAKO GAŁĄŹ PRAWA

Prawo pracy należy do prawa prywatnego, ze względu na korzyść dla jednostki. Prawo pracy jest częścią prawa cywilnego, które jest stosowane pomocniczo (KC). Wynika to z art. 300 KP, który wskazuje na to.

ZASADY PRAWA PRACY

Rozdział II „Podstawowe zasady prawa pracy”. Są tu wymienione zasady prawa pracy:

1. Prawa pracy (zasada prawa do pracy) - art. 10 par.1 KP, art. 65, ust, 1,2,3 Konstytucji. Występuje dobrowolność pracy, jednak są wyjątki, kiedy mówimy o pracy przymusowej - gdy została ona narzucona wyrokiem sądu

2. Zasada odpłatności pracy (zasada prawa do wynagrodzenia za pracę, zasada prawa do godziwego wynagrodzenia) - art. 10, par 2 i 3 KP, art. 13 KP, art. 65, ust. 4 i 5 Konstytucji.

Wynagrodzenie winno być wypłacane co do rodzaju wykonywanej pracy, co do ilości pracy, jakości pracy, co do kwalifikacji pracownika,

3. Zasada swobody nawiązania stosunku pracy - art. 11 KP,

4. Zasada poszanowania godności i dóbr osobistych, art. 11 (1), art. 30 Konstytucji,

Dobra osobiste - art. 23 KC,

Naruszeniem godności będzie mobing.

Niejawność wynagrodzenia, również należy do katalogu dóbr osobistych.

5. Zasada równego traktowania, art. 11 (2) KP, art. 33 Konstytucji,

6. Zasada niedyskryminacji pracowników, art. 11 (3) KP, art. 18 (3a) KP oraz art. 32 Konstytucji.

7. Zasada prawa do wypoczynku, art. 14 KP, art. 66 ust.2 Konstytucji,

Dotyczy to również dni ustawowo wolnych od pracy

8. Zasada zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków do pracy, art. 15 KP, art. 66 ust 1 Konstytucji

Dział 10 „Bezpieczeństwo i higiena pracy” - odrębne uregulowanie.

9. Zasada zaspakajania potrzeb socjalnych, kulturowych i bytowych pracowników, art.16 KP,

Potrzeby socjalne - np. odprowadzane składki

10. Zasada ułatwienia pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych, art. 17 KP,

11. Zasada uprzywilejowania pracownika, art. 18 par1 KP,

12. Zasada automatyzmu prawnego, art. 18 par.2 KP, w miejsce mniej korzystnych postanowień stosuje się korzystne,

13. Zasada wolności, zrzeszania się w związki zawodowe i organizacji pracodawców, art. 18 (1), art.59 Konstytucji

14. Zasada podporządkowania pracownika poleceniom przełożonych, art.100 par.1,

15. Zasada ryzyka pracodawcy, brak uregulowania, m.in. może to być ryzyko techniczne, finansowe,

Stosunek pracy

Stosunek prawny- stosunek społeczny, czyli pewna określona relacja pomiędzy co najmniej dwoma podmiotami, która wynika z pełnionych przez te podmioty/te grupę ról uregulowana normami prawnymi.

Stosunek pracy- stosunek prawny zachodzący miedzy dwoma podmiotami z których jeden zwany pracownikiem zobowiązany jest świadczyć osobiście i w sposób ciągły, powtarzający się na rzecz i pod kierownictwem drugiego podmiotu zwanego pracodawcą pracę określonego rodzaju w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę a pracodawca zatrudniać pracownika za wynagrodzenia

Stosunek pracy to więź prawna o charakterze dobrowolnym i trwałym łącząca pracownika i pracodawcę której treścią jest obowiązek osobistego wykonywania pracy określonego rodzaju przez pracownika w ustalonym miejscu i czasie pod kierownictwem na rzecz, na ryzyko pracodawcy oraz obowiązek pracodawcy zatrudniania pracownika przy umówionej pracy i wypłacania mu wynagrodzenia za pracę.

Art. 22.

Cechy stosunku pracy:

• Osobiste świadczenie pracy

• Dobrowolne świadczenie tej pracy

• Odpłatność [praca za wynagrodzenie]

• Podporządkowanie

• Ryzyko pracodawcy, finansowe, materialne, techniczne

• Wykonywanie pracy przy udziale narzędzi i materiałów należących do organizatora

• Status pracowniczy (czyli pracownik staje się jednocześnie podmiotem innych stosunków)

Pracownik- art. 2 i Art. 22 par 2

Młodociany - w rozumieniu art. 190 KP jest osoba, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat. Zabronione jest zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 16lat.

4 warunki, które musza być spełnione żeby mówić o pracowniku młodocianym:

1. Ukończony 16 rok życia

2. Ukończone gimnazjum

3. Taka osoba może być zatrudniona tylko w celu przygotowania zawodowego

4. Taka osoba może być zatrudniona tylko przy pracy nie zagrażającej jego zdrowiu

Pracodawca- art. 3

Osobą fizyczną mogą być:

• Właściciele przedsiębiorstw

• Właściciele zakładów przemysłowych

• Właściciele warsztatów

Jednostki organizacyjne:

• Spółki handlowe

• Spółki cywilne

• Urzędy

• Przedsiębiorstwa państwowe

• Organizacje społeczne

• Stowarzyszenia

Przymiot pracodawcy posiadają również mniejsze podmioty np. oddziały, filie.

Zakład pracy -kompleks majątkowy złożony z rzeczy i dóbr niematerialnych przeznaczonych do wykonywania określonych zadań

Podmiotem dokonującym czynności z zakresu prawa pracy w imieniu pracodawcy może być osoba fizyczna lub organ zarządzający daną jednostką. Określenie takiego organu powinno być zawarte w przepisach kreujących jego powstanie.

Umowa o prace - najbardziej powszechne źródło nawiązania stosunku pracy

Cechy tej umowy:

• Powoduje powstanie stosunku pracy

• Pozwala na swobodny dobór pracowników natomiast po stronie pracownika pozwala na swobodę wyboru miejsca pracy i niektórych innych elementów zawieranego stosunku

• Podkreśla równość stron

• Służy określeniu czasu trwania i warunku wykonywania pracy

Treść umowy o pracę:

• Strony umowy : pracownik i pracodawca (jaka to jednostka nas zatrudnia? - bardzo ważne!)

• Rodzaj umowy - oznaczenie zamierzonego czasu trwania stosunku pracy

• Data zawarcia umowy

• Rodzaj pracy - podanie nazwy stanowiska, funkcji lub oznaczenie zespołu czynności które będzie wykonywać pracownik

• Miejsce wykonywania pracy -wskazanie adresu pracodawcy

• Wynagrodzenie w umowie o pracy

• Wymiar czasu pracy *etat*

• Termin rozpoczęcia pracy- w przypadku braku tego terminu stosunek nawiązuje się z dniem zawarcia umowy o prace

Zasady swobody umów:

• Czas wykonywania pracy za granica

• Waluta

• Pora świadczenia pracy

• Obowiązek zapewnienia mieszkania, odzieży i żarła

• Dbałość o dobre imię pracodawcy (nasza kultura, nie odmawianie pracodawcy na boku)

• Możliwość korzystania ze służbowego telefonu, samochodu

• Dodatek urlopowy

• Gratyfikacja za przepracowanie określonych lat

• Możliwość podniesienia kwalifikacji na korzyść pracodawcy

• Zakaz dodatkowego zatrudnienia

• Zakaz konkurencji

• Opcja na akcję

Forma zawarcia umowy o pracę:

• Forma: pisemna art. 29 par 2 kp, obie strony powinny podpisać dokument obejmujący ich treść , gdy umowa o prace nie została zawarta na piśmie, występuje obowiązek pisemnego potwierdzenia stron umowy, rodzaju umowy i jej warunków

Inne niż umowa o pracę podstawy nawiązania stosunku pracy.

Powołanie. Jest to akt mocą którego powierza się danej osobie określone przez prawo stanowisko kierownicze, lub inne, samodzielne oraz nawiązuje się z nią stosunek pracy.

Przykłady osób, które są powoływane:

- zastępca wójta, burmistrza, prezydenta,

- skarbnik w gminie, w powiecie, w województwie,

- dyrektor, zastępca dyrektora, główny księgowy przedsiębiorstwa państwowego.

Przy powołaniu występuje PODWÓJNY SKUTEK. Z jednej strony jest to nawiązanie stosunku pracy, z drugiej - jest to powierzenie określonych funkcji.

Powołanie poprzedza konkurs, natomiast samo powołanie powinno być dokonane na piśmie.

WYBÓR - jest to forma powierzenia określonej funkcji w drodze decyzji organu kolektywnego. Organ kolektywny to inaczej organ wieloosobowy.

Jeśli z wyboru wynika jednocześnie obowiązek wykonywania pracy, to na podstawie aktu wyboru nawiązuje się także stosunek pracy. To będzie wójt, burmistrz, prezydent miasta, ale też kierownicze stanowiska w organizacjach społecznych lub politycznych. Nie dotyczy to sytuacji, gdy wybór nie łączy się ze stosunkiem pracy (posłowie, senatorowie, radni).

MIANOWANIE, to inaczej nominacja. Jest to powierzenie obywatelowi na drodze aktu administracyjnego stanowiska związanego z wykonywaniem funkcji z zakresu administracji. W najszerszym zakresie występuje w administracji państwowej i samorządowej. Występuje również w sądownictwie, prokuraturze, szkolnictwie, szkolnictwie wyższym, w służbie celnej i w służbie dyplomatyczno-konsularnej.

WYMOGI W ZAKRESIE MIANOWANIA.

- polskie obywatelstwo,

- ukończone 18 lat,

- pełna zdolność do czynności prawnych,

- korzystanie z pełni praw publicznych,

- odpowiednie wykształcenie,

- określony staż pracy,

- nieposzlakowana opinia,

- odpowiedni stan zdrowia,

Do mianowania odnoszą się tzw. pragmatyki służbowe, są to ustawy administracyjne. Art.5 KP jest przykładem . Ustawy pragmatyki mają pierwszeństwo co do kodeksu pracy. Takimi pragmatykami są: ustawa z 2008 roku o pracownikach samorządowych, ustawa o służbie cywilnej, ustawa z 1982 o pracownikach urzędów państwowych.

Charakterystyczne elementy mianowania:

- rozbudowany katalog obowiązków,

- podporządkowanie pracownika mianowanego podmiotowi zatrudniającemu, czyli tzw. podległość służbowa, istnieje tutaj też wyłączenie pracowników - np. gdy występują stosunki rodzinne w tym zakresie

- odpowiedzialność dyscyplinarna za naruszenie obowiązków

SPÓŁDZIELCZA UMOWA O PRACĘ

- tutaj stosunek pracy nawiązuje się pomiędzy spółdzielnią pracy, a jej członkiem na podstawie ustawy z 1982 roku prawo spółdzielcze.

ŚWIADECTWO PRACY - jest to dokument, który otrzymuje pracownik w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy. Podlega on wydaniu do rąk pracownika przez pracodawcę, bez osobnego wezwania pracownika niezwłocznie po ustaniu stosunku pracy.

Sprostowanie świadectwa pracy. Treść świadectwa pracy może ulec sprostowaniu na wniosek pracownika złożony w dowolnej formie (czyli zarówno utnie jak i pisemnie) w ciągu 7 dni od otrzymania świadectwa pracy. Sprostowanie polega na zmianie albo na uzupełnieniu. W razie uwzględnienia wniosku pracownika należy wystawić nowy dokument i doręczyć go pracownikowi. Jeżeli nie uwzględni się żądań pracownika, to pracownik ten może w terminie 7 dni od zawiadomienia o odmowie sprostowania skierować wniosek o sprostowanie do sądu pracy.

Treść świadectwa pracy. Ujawnia się fakty charakteryzujące zatrudnienie pracownika, w szczególności jest to

- okres i rodzaj wykonywanej pracy,

- zajmowane stanowiska,

- tryb rozwiązania stosunku pracy (czy nastąpiło za wypowiedzeniem, czy nie) lub okoliczności wygaśnięcia tego stosunku,

- zajęcie wynagrodzenia za pracę,

- inne informacje niezbędne do ustalenia uprawnień pracownika w zakresie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych,

---