praca z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych
Uczeń o specjalnych potrzebach edukacyjnych to zarówno uczeń z zaburzeniami i dysfunkcjami rozwojowymi jak również uczeń wybitnie zdolny.
Nauczyciel, który pracuje z uczniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych musi uwzględniać specyficzne właściwości fizyczne, psychiczne i społeczne ucznia a także stwarzać warunki ich rozwoju.
Specyficzne trudności ucznia wymagające specjalnych potrzeb edukacyjnych i sposoby
postępowania nauczyciela wobec ucznia u którego występują te zaburzenia:
1.Dysleksja - trudności w czytaniu (zaburzenia zarówno tempa i techniki czytania jak i stopnia rozumienia tekstu).
2.Dysortografia - trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (dziecko popełnia błędy ortograficzne mimo dobrej znajomości zasad pisowni).
3.Dysgrafia - niski poziom graficzny pisma (niekształtne, koślawe litery, trudności z utrzymaniem się w liniaturze, litery w wyrazach nierówne).
4.Dyskalkulia - to specyficzne zaburzenie zdolności matematycznych
w sposobie oceniania uczniów dyslektycznych uwzględnia się różnorakie czynniki wpływające na jakość pracy i docenia włożony przez dziecko wysiłek,
ocena w głównej mierze dotyczy poprawności wypowiedzi ustnej i strony merytorycznej prac pisemnych,
wydłuża się limit czasu na pisanie sprawdzianów; ocenia się na jednakowych prawach brudnopis i czystopis,
ze względu na dysleksję nie odpytuje się ucznia z głośnego czytania na forum klasy,
w przypadku głębokiej dysgrafii, gdy zmniejsza się czytelność pisma, umożliwia się uczniowi wykonanie prac kontrolnych na komputerze. Jeżeli nauczyciel nie jest w stanie odczytać pracy ucznia, robi to uczeń w jego obecności, wyjaśniając wszystkie wątpliwości ortograficzne,
pisemne sprawdziany ogranicza się do sprawdzania wiadomości. Stosuje się testy wyboru, zdania niedokończone, teksty z lukami dotyczącymi sprawdzanych treści. Pozwala to uczniowi skoncentrować się na konkretnej tematyce, nie na poprawności pisania,
preferuje się odpowiedzi ustne. Pytania kierowane do ucznia są precyzyjne, konkretne, unika się pytań typu: „Co wiesz o …?”
ze względu na dużą wrażliwość, dzieci dyslektyczne mogą odpowiadać z ławki, a nie przy tablicy,
nauczyciel kieruje procesem samokształcenia i samokontroli ucznia, wyrabia nawyk pracy ze słownikiem i uzmysławia praktyczną wartość korzystania z zasad i reguł ortograficznych,
uczniowie z trudnościami w matematyce (dyskalkulia) mogą korzystać z kalkulatora, z modeli brył przestrzennych oraz w razie potrzeby z tabliczki mnożenia
nauczyciel ocenia tok rozumowania poprzez analizę działań, a nie tylko jego wynik
w przypadku dyskalkulii z dysgrafią rysunki geometryczne mogą być niedokładne ( nauczyciel ustala stopień niedokładności )
nauczyciele, na podstawie opinii z poradni psychologiczno-pedagogicznej, dostosowują wymagania edukacyjne do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia, u którego stwierdzono specyficzne trudności w uczeniu się uniemożliwiające sprostaniu tym wymaganiom
używać prostych wskazówek (1-2 kroki), prosić by uczniowie je powtórzyli
w celu sprawdzenia czy właściwie je zrozumieli,
możliwie często prezentować materiał, używając graficznych i audiowizualnych pomocy,
nie porównywać wyników pracy dziecka z wynikami innych uczniów, z jego poprzednimi,
przeprowadzać częste kontrole zeszytów,
5.ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej)
ustalanie stałych i jednoznacznych zasad, przypominanie dziecku o obowiązujących zasadach oraz konsekwentne ich respektowanie,
stwarzanie dziecku „uporządkowanego świata”,
stosowanie krótkich, czytelnych komunikatów,
szukanie konstruktywnych form rozładowania nadruchliwości,
częste chwalenie dziecka, zauważanie drobnych sukcesów,
prowadzenie „zeszytu korespondencji”,
niekaranie dziecka za objawy niezależne od niego,
przygotowywanie dziecka na nową sytuację i ustalenie nieprzekraczalnych zasad,
rozkładanie trudniejszych zadań na etapy, dzielenie dłuższych poleceń na części,
umiejscowienie ucznia nadpobudliwego pierwszej ławce,
dostosowanie tempa pracy do możliwości dziecka,
stosowanie przerw, zabaw śródlekcyjnych,
docenianie trudu włożonego w pracę ucznia nadpobudliwego,
stosowanie metod wyciszających, relaksujących.
6.uczeń wybitnie zdolny
poznawanie ucznia i jego zainteresowań, mocnych stron, zdolności,
w ocenie ucznia uwzględnianie nie tylko opanowanych wiadomości, ale i jego zainteresowań i twórczego zaangażowania,
położenie większego nacisku na myślenie twórcze niż odtwórcze,
zachęcanie do twórczego rozwiązywania problemów,
zaangażowanie uczniów zdolnych w prowadzenie lekcji, uczynienie ich asystentami nauczyciela,
zachęcanie uczniów do wykonywania samodzielnych projektów związanych z ich zainteresowaniami,
uczenie umiejętności planowania swojej pracy,
inspirowanie uczniów do korzystania z rozmaitych zajęć pozalekcyjnych w celu rozwijania zainteresowań oraz aktywności poznawczej,
organizowanie pracy w grupach uczniów zdolnych (np. kołach zainteresowań),
zachęcanie do udziału w konkursach i olimpiadach,
zindywidualizowanie nauczania ucznia zdolnego na lekcji,
pomaganie w kształtowaniu pozytywnej samooceny, wzmacnianie wiary w swoje zdolności, wyrażanie zadowolenia z sukcesów,
uczenie przyjmowania uwag i radzenia sobie z niepowodzeniami.
7.uczniowie o inteligencji niższej od przeciętnej
istotnie zmniejszyć materiał, ograniczyć liczbę zadań do rozwiązania na klasówkach i w domu,
przerabiać niewielkie partie materiału i o mniejszym stopniu trudności,
pozostawić więcej czasu na jego utrwalenie,
dawać więcej czasu do namysłu i więcej czasu na wykonanie wyznaczonych zadań,
kierować odpowiedziami dziecka poprzez pomocnicze pytania, zostawiając na koniec prośbę o syntetyczne przedstawienie całości (np. akcji opowiadania),
podawać polecenia w prostszej formie, unikać trudnych czy bardzo abstrakcyjnych pojęć,
często odwoływać się do konkretu, przykładu,
unikać pytań problemowych, przekrojowych,
w miarę możliwości odrębnie instruować,
wyrabiać samodzielność myślenia i działania, wycofując pomoc, gdy uczeń jest
w stanie kontynuować zadanie samodzielnie.
pobudzać do myślenia i tworzenia wielu różnych rozwiązań.
Jeżeli dostosowujemy wymagania edukacyjne do potrzeb ucznia pod względem formy lub formy
i treści to oceniać należy ucznia wg kryteriów ogólnodostępnych. Jeżeli na koniec semestru grozi uczniowi ocena niedostateczna, a inne względy przemawiają za promowaniem, zalecenie
o obniżeniu wymagań pozwala na postawienie oceny dopuszczającej. Zalecenia tego jednak nie należy traktować jako równorzędnego z nakazem promowania. O tym decyduje bowiem Rada Pedagogiczna uwzględniając różne kryteria składające się na tę decyzję.