K. POSPISZYL ROZDZ.1 „SYSTEMY I MODELE ODDZIAŁYWAŃ RESOCJALIZACYJNYCH (PRÓBA PRZEGLĄDU ) ”

Na doskonalenie systemów resocjalizacyjnych miały wpływ nie tylko poglądy filozoficzne, ale kierunki i orientacje psychologiczne.

Są dwie perspektywy podziału metod i sposobów oddziaływań resocjalizacyjnych (często się splatają ):

• teoria - przyjmowane metody przez dany kierunek psychologiczny

• praktyka - praktyczne metody

Silny wpływ na rozwój teorii i praktyki resocjalizacji miały wpływ 3 kierunki psychologii: psychoanaliza , behawioryzm, psychologia humanistyczna (resocjalizacja to regulacja nieokiełznanych popędów)

Metody oddziaływań resocjalizacyjnych - przegląd.

1. wg J.D. Frank (1963) - źródła metod są w:

• praktykach magiczno-religijnych ( wiąże się z psychoanalizą)

• laboratorium naukowym ( wiąże się behawioryzmem - skupienie na zachowaniu, a nie na jego przyczynach, eliminacja zach. niepożądanych).

2. wg T Ayllon i M Millan (1979) - 2 systemy podejścia do zjawiska zaburzeń w zachowaniu tzw. „inspirujące modele”:

• model choroby psychicznej - trzeba dokładnie ją poznać i wyleczyć dewianta / przestępcę; następnie zapobiegać (prewencja) lub doleczać.

• 
  Model behawioralny - zachowanie dewiacyjne, przestępcze to reakcja na nieprawidłowe uwarunkowania, dlatego resocjalizacja ma „przewartościować” dewianta/ przestępcę czyli poprzez system nagradzania wyuczyć cech , które są społecznie pożądane.

Podobnie myślą zwolennicy ANTYPSYCHIATRII ( 1986r.):

• resocjalizacja ma polegać na nauczeniu właściwego reagowania w sytuacjach społecznych

• zamiast uzdrawiać człowieka „od wewnątrz” należy uzdrowić jego stosunki z innymi ludźmi - przejście ze strefy intrapersonalnej na personalną.

3. wg J. Wittaken wyróżnia 3 „prominentne szkoły” wyznaczające filozofie i metodykę oddziaływań resocjalizacyjnych :

• podejście psychodynamiczne

• podejście behawiorystyczne

• strategia kierowania interakcjami w grupach

4. wg W Rhodes i M Tracy (1972) - modele oddziaływań resocjalizacyjnych:

• psychodynamiczny

• behawioralny

• socjologiczny

• biopsychiczny

• ekologiczny

• zmiany kultury

5. K. Jull - modele oddziaływań:

• rozwojowy - dziecko w okresie rozwoju psychospołecznego przechodzi kryzysy, które mogą doprowadzić do dewiacyjnych/ przestępczych zachowań; należy pomóc likwidować te kryzysy

• psychodynamiczny - zaburzenia w zakresie stosunków interpersonalnych, zaburzenia osobowości- wrażliwość emocjonalna; należy uwrażliwić opiekunów dziecka na jego nadwrażliwość - muszą poświęcić mu więcej uwagi

• upośledzenie uczenia się - neurologiczne dysfunkcje uniemożliwiają dziecku prawidłowy rozwój, a tym samym przystosowanie do wymaganych społecznie norm; powoduje to poczucie niższości i agresje; trzeba dostosować proces uczenia się do możliwości dziecka

• strategie modyfikacji zachowania - dobre i złe zachowania są wyuczone; należy karać złe a nagradzać dobre

• medyczne i biofizyczne - wszelkie zaburzenia zachowań wynikają z: chorób, uszkodzeń systemu nerwowego; nieodpowiedniego stylu życia, który powoduje zmiany w reakcjach nerwowych (np. nieodpowiednia dieta, narkotyki) ; resocjalizacja wiążę się z wynikami leczenia

• ekologiczny - powody zaburzeń i dysharmonii zachowań, wiążą się z niedostosowaniem dziecka do otoczenia ; zaistnienie harmonii ułatwi zmiana dziecka i otoczenia

• podejście kontrkulturowe - na negatywne zachowanie ma wpływ wadliwość instytucji społecznych, odpowiedzialnych za wychowanie młodzieży ( bezduszność, sztuczność, anonimowość ); te instytucje muszą bardziej personalnie traktować dzieci, być bardziej plastyczne

• transcendentalny - natura ludzka jest dobra i mądra, trzeba tylko w niej to rozbudzić; pomoc - komuny terapeutyczne

• psychoedukacyjny - mix strategii; nacisk na szeroki zakres doświadczeń dziecka do poprawy jego zachowania

6. C. Czapów i S. Jedlewski (1971) - systemy oparte na wzorach :

• wychowania rodzinnego

• socjopedagogicznych

• samorządności młodzieży

• dyscyplinarno-izolacyjnych

• progresywnych

• indywidualnych

• homogenicznych

• komplementarnych

1