Dzieci do pierwszego roku życia oddychają niemal wyłącznie przez nos (przez usta oddychają jedynie wtedy, gdy płaczą), nie potrafią jednak wydmuchiwać zalegającej w nosie wydzieliny. Jest to szczególnie ważne podczas kataru, ale także w codziennej higienie nosa warto zwrócić uwagę na prawidłowe oczyszczanie nosa dziecka z zalegającej wydzieliny. Jeśli nie jest ona usunięta, utrudnia dziecku oddychanie, a pośrednio także jedzenie czy sen. Dzięki zastosowaniu aspiratora do nosa, opiekun może pomóc niemowlęciu w oczyszczeniu nosa.
przy pomocy aspiratora:
Przed przystąpieniem do oczyszczenia nosa zawsze powinno się dokładnie umyć ręce mydłem i w ciepłej wodzie. Bakterie znajdujące się na skórze rąk mogą być przyczyną zakażenia skóry nosa i bardzo bolesnych zmian zapalnych tej okolicy. Warto wpuścić do nosa po kilka kropli roztworu soli fizjologicznej lub izotonicznego roztworu wody morskiej, by rozrzedzić wydzielinę. Im katar będzie rzadszy, tym łatwiej i szybciej przebiegnie oczyszczenie nosa. Zanim przystąpimy do tej czynności, kładziemy dziecko na twardym i sztywnym podłożu, np. na stole, co umożliwi nam bezpieczne i delikatne unieruchomienie jego główki. To ważne, bo gdy dziecko gwałtownie poruszy głową, końcówka aspiratora mogłaby uszkodzić błonę śluzową w nosie. Poza tym, na sztywnym podłożu można bezpiecznie podeprzeć rękę, którą wykonuje się "zabieg". Kiedy dziecko leży już na stole lub przewijaku jedną rękę wsuwamy pod główkę i nieco ją unosimy. Taka pozycja zapobiega cofnięciu się języka i zablokowaniu dróg oddechowych w okolicy gardła. Następnie wkładamy ustnik aspiratora do swoich ust. Mała otoczka ułatwia utrzymanie go między zębami. Drugi koniec aspiratora przykładamy do dziurki nosa dziecka i delikatnie zasysamy powietrze. Odessana z nosa wydzielina będzie się gromadzić w specjalnym zbiorniku umieszczonym w taki sposób, aby osoba wykonująca zabieg nie zachłysnęła się wydzieliną. Zaokrąglony i idealnie gładki kształt końcówki aspiratora umożliwia dokładne przyłożenie go do dziurki w nosie dziecka, bez narażenia na uszkodzenie błony śluzowej. Najpierw czyścimy jedną, a następnie drugą dziurkę w nosku. Korzystając z aspiratora zabieg można powtarzać wielokrotnie w ciągu doby. Jeżeli dziecko ma katar jest to bezwzględnie koniecznie przed karmieniem i snem.
Jakie korzyści przynosi systematyczne oczyszczanie nosa?
Jest ich wiele. Za najważniejsze należy uznać:
pozbycie się męczącego i utrudniającego swobodne oddychanie kataru,
po śnie z czystym noskiem dziecko budzi się wypoczęte, w dobrym nastroju do zabawy, jedzenia i nauki,
złagodzenie objawów kataru wirusowego i bakteryjnego,
pozbycie się z dróg oddechowych wirusów i bakterii, które mogą się przedostać do innych narządów,
ochronę przed bólem głowy, który często towarzyszy katarowi,
rozmiękczenie wydzieliny znajdującej się w nosie za pomocą soli fizjologicznej lub roztworu soli morskiej ułatwia jej usunięcie ze wszystkich szczelin, dzięki czemu na śluzówce nosa nie tworzą się bolesne strupki.
zapobieganie dostawaniu się do płuc zimnego i nieoczyszczonego powietrza, gdyż dziecko z zatkanym nosem będzie oddychało przez usta
w przypadku kataru alergicznego płukanie nosa i odsysanie wydzieliny zmniejsza ilość zalegających w nim alergenów, dzięki czemu dziecko lepiej znosi tę dolegliwość.
Utrzymanie nosa w czystości wymaga regularnego płukania i usuwania wydzieliny najkorzystniej dwa razy dziennie, przed snem i rano po przebudzeniu. W przypadku przeziębienia można zwiększyć jego częstotliwość. Jeśli dziecko jest alergikiem uczulonym na pyłki, dobrze jest wykonywać zabieg oczyszczania nosa po powrocie do domu.
Rurki ustno-gardłowe
Rozmiary odpowiednie dla niemowląt i dzieci to: od 000, 00, 0 do 1,
natomiast dla osób dorosłych używa się zwykle numerów 2 i 3, rzadziej 4.
Technika zakładania
Dorosły – po udrożnieniu dróg oddechowych rurkę wprowadza się w
pozycji odwrotnej do ostatecznej, aż do poziomu podniebienia miękkiego,
a następnie obraca o 180o i wprowadza głębiej pod język.
Dziecko – technika zakładania jest podobna do opisanej wyżej.
Niemowlę – po udrożnieniu dróg oddechowych i uniesieniu żuchwy
należy ucisnąć język przy użyciu szpatułki lub łyżki laryngoskopu i
wprowadzić rurkę ustno-gardłową w takiej pozycji, jak ostatecznie ma być
umieszczona (bez rotacji).
Po założeniu rurki zawsze należy sprawdzić, czy nie ma przeszkody w
przepływie powietrza, czasami konieczne jest uniesienie żuchwy.
Rurki nosowo-gardłowe
mieszczenie rurki nosowo-gardłowej u niemowląt i dzieci może być trudne
z powodu bardzo małych przewodów nosowych i wystającej tkanki adenoidu.
Intubacja dotchawicza
Łyżki zagięte (Macintosha) mają następującą numerację:
-nr 1 – długości 9 cm – dla noworodków i małych dzieci,
-nr 2 – długości 10,8 cm – dla dzieci,
Łyżki proste (Millera) mają następującą numerację:
-nr 0 – długości 7,5 cm – dla wcześniaków,
-nr 1 – długości 10,2 cm – dla małych dzieci,
-nr 2 – długości 15,5 cm – dla dzieci,
Na ogół stosuje się łyżki zagięte, natomiast w przypadkach, kiedy
uwidocznienie wejścia do krtani jest trudne wskutek opadającej nagłośni
(głównie u noworodków, niemowląt), stosuje się łyżkę prostą.
Rurki intubacyjne (dotchawicze) Wielkość rurek określana jest na
podstawie ich średnicy wewnętrznej, podawanej w milimetrach. Rurki
mniejszych rozmiarów (przeznaczone głównie dla niemowląt i dzieci) nie
mają w odcinku dystalnym mankietu uszczelniającego
technika intubacji
U niemowląt i dzieci istnieją znaczne różnice w budowie górnych dróg
oddechowych, mające wpływ na technikę intubacji. Stosunkowo duży język,
duże migdałki podniebienne i adenoid zwiększają ryzyko niedrożności dróg
oddechowych i mogą utrudniać laryngoskopię.
Z powodu ułożonej bardziej ku przodowi krtani i zwisającej ku dołowi
nagłośni (proporcjonalnie dłuższej niż u dorosłego) zaleca się u dzieci
poniżej 2. roku życia stosowanie łyżek prostych, które w trakcie
laryngoskopii wprowadzane są pod nagłośnię i unoszą ją, uwidaczniając
wejście do krtani. U noworodków i niemowląt tchawica jest bardzo krótka,
co zwiększa ryzyko wprowadzenia rurki intubacyjnej do oskrzela.
Aż do wieku 8–10 lat (ok. okresu dojrzewania) najwęższym miejscem
w obrębie górnych dróg oddechowych jest okolica poniżej strun głosowych
na poziomie chrząstki pierścieniowatej. Niedokrwienie błony śluzowej na
tym poziomie i urazy tej okolicy mogą doprowadzić do zwężenia
podgłośniowego i z tego powodu, w tej grupie wiekowej, zaleca się
stosowanie rurek intubacyjnych bez mankietu uszczelniającego.
Dobór rurki intubacyjnej dla dzieci powyżej 1. roku życia polega na
wyliczeniu ze wzoru średnicy wewnętrznej rurki (podawanej przez
producentów w mm):
średnica wewnętrzna (mm) = (wiek dziecka w latach/4) + 4.
Można także określić głębokość umieszczenia rurki intubacyjnej i dla
założonej przez usta: głębokość umieszczenia (cm) = (wiek dziecka w
latach/2) + 12, a dla założonej przez nos dodaje się do obliczonej wyżej
głębokości jeszcze 3 cm.
Technika intubacji jest w zasadzie identyczna jak u dorosłych, z tym że
nie odgina się tak bardzo głowy do tyłu. Do 2. roku życia można stosować
łyżkę prostą laryngoskopu, u dzieci starszych zagiętą, odpowiednich
rozmiarów. Należy pamiętać o należnej wielkości rurki intubacyjnej do
10. roku życia bez mankietu uszczelniającego. Niewielki przeciek
powietrza pomiędzy rurką a ścianą tchawicy jest akceptowany. Powyżej 10.
roku życia można stosować rurki z mankietem uszczelniającym.