88. Terms of trade określa relacje między dynamiką cen krajowych i zagranicznych w eksporcie i imporcie. Czynnik ten wywiera istotny wpływ na kształtowanie się warunków opłacalności wymiany z zagranicą.
Jest to zestawienie względnych zmian cen krajowych i eksportowych danego kraju w stosunku do względnych zmian cen towarów sprowadzanych z zagranicy.
Wyrazić to można przy pomocy formuły:
TOT=Pex1/Pex0 ; Pim1/Pim0 TOT=1 ; TOT > 1 ; TOT < 1
TOT - terms of trade,
Pex1 - poziom cen towarów krajowych ( eksportowych ) w okresie bieżącym ,
Pex0 - poziom cen towarów krajowych ( eksportowych ) w okresie wyjściowym ,
Pim1- poziom cen towarów zagranicznych (importowych ) w okresie bieżącym,
Pim0- poziom cen towarów zagranicznych ( importowych ) w okresie wyjściowym.
Interpretacja tej relacji jest następująca :
TOT= 1 - oznacza że dynamika cen w Europie była równa dynamice cen w imporcie .
TOT > 1 - świadczy o względnym wzroście cen eksportowych w porównaniu ze zmianami cen importowych .
TOT < 1- dowodzi szybszego , relatywnego spadku cen w eksporcie w porównaniu ze zmianami cen importowych .
Wpływ zmian y TOT na sytuację płatniczą kraju jest wypadkową efektu cenowego i wolumenowego. Teoretycy przyjmują że jeśli suma obu cenowych elastyczności popytu jest większa od jednostki, przy zmianie TOT, o sytuacji płatniczej kraju zadecydują relacje wolumenowe. Oznacza to ,że poprawa (TOT >1) spowoduje deficyt bilansu handlowego , a pogorszenie (TOT<1) wywoła nadwyżkę w bilansie.
W przypadku deprecjacji(obniżka kursu) TOT pogarsza się , a w przypadku aprecjacji(wzrostu kursu ) poprawa TOT stymuluje znane reakcje wolumenowe - spadek wielkości eksportu i wzrost importu. Bilans handlowy pogarsza się. Jedną z podstawowych przyczyn nierównowagi zewnętrznej są zmiany TOT oddziaływujące na konkurencyjność towarów krajowych i zagranicznych.
90. CEFTA (Central European Free Trade Agreement) jest to Środkowoeuropejskie Porozumienie o Wolnym Handlu.
CEFTA powstała na podstawie porozumienia podpisanego 21 grudnia 1992 r. w Krakowie. Sygnatariuszami porozumienia były pierwotnie trzy kraje: Czechosłowacja, Polska i Wegry. Przyczyną powstania CEFTY był drastyczny spadek wymiany handlowej między krajami Europy Środkowej po upadku muru berlińskiego i rozwiązaniu RWPG. W 1993 roku eksport Polski do państw CEFTA był mniejszy o 41 % w porównaniu z 1988 r. zaś import o 36 %, podobna sytuacja miała miejsce w pozostałych krajach. Kolejna przyczyną powstania CEFTA był nacisk Unii Europejskiej, która nie chciała dopuścić do wzajemnej dyskryminacji towarów z państw porozumienia, które równocześnie zgłosiły swój akces do UE. Nie bez znaczenia była również chęć zawiązania silniejszej współpracy politycznej, czego przejawem było powstanie tzw. Trójkąta Wyszechradzkiego (nieformalnych spotkań szefów rządów i państw Czechosłowacji, Polski i Węgier).
Obecnie CEFTA ma znacznie szerszy zasięg. Do porozumienia przystąpiły Bułgaria, Słowenia, Rumunia a o członkostwo starają się Kraje Bałtyckie, Chorwacja, Macedonia i Ukraina. CEFTA reprezentuje rynek, na którym obecnych jest 90 mln konsumentów. Obszar CEFTY rozciąga się od Bałtyku po Morze Czarne i Adriatyk.
Celem porozumienia jest zniesienie ceł w handlu między krajami członkowskimi. Towary podzielono na kilka grup w ramach których cła są stopniowo znoszone. Towary zaszeregowano do grup kierując się "wrażliwością" na konkurencje na rynkach państw członkowskich. Do najbardziej wrażliwych zaliczono artykuły rolno-spożywcze, na które cła nie zostaną zupełnie zniesione a nastąpi jedynie ich redukcja.