ODKRYWCA AMERYKI
Każdy wie, że Amerykę odkrył Kolumb. To znaczy Kolumb uświadomił mieszkańcom Europy, że za Oceanem Atlantyckim znajduje się olbrzymi kontynent, zamieszkany przez Indian. Wiedza o istnieniu Ameryki stała się od jego czasów powszechna w umysłach Europejczyków i tego podważać nie zamierzam. Co było przedtem? Czy ludzie zamieszkujący Stary Świat mieli w Średniowieczu i w Starożytności jakieś pojęcie o Ameryce? Co na ten temat mówi nauka? Co pozostaje w kręgu fantastycznych przypuszczeń? 12 października 1492 roku Kolumb przybił do brzegu wyspy Guanahani. Być może kilka lat wcześniej, w 1476 roku, do Labradoru dopłynął jakiś Europejczyk, znany jako Joannes Scolnus. Istnieje szansa, że był nim Polak, Jan z Kolna. Uważa się go także za Duńczyka lub Norwega. Istnieją także przekazy mówiące o tym, że ów Scolnus popłynął dalej w okolice dzisiejszego Bostonu, gdzie mieszkał przez kilka lat. W drodze powrotnej trafił na sztorm, który po wielu dniach wyrzucił jego statek na brzegi jednej z Wysp Azorskich. Tam spotkał opiekuńczego Kolumba i choć wkrótce zmarł, zdążył przekazać opiekunowi mapy i cenne informacje o odkrytym lądzie. Istnieje nawet hipoteza, że Scolnus to we własnej osobie nie kto inny, tylko Kolumb. W jego pamiętnikach znaleziono bowiem wzmianki o podjętej w latach 70-tych podróży. Wyjaśnienie prawdziwej historii Scolnusa pozostaje jednak w kręgu niesprawdzalnych spekulacji. Podobnie spekulatywnymi odkrywcami Ameryki pozostają Anglik John Cabot i jego syn Sebastian (uważany też za Katalończyka), Francuz Jean Cousin, Portugalczyk Cortereal, Włoch Antonio Zeno z bratem. Pewne jest z kolei, że około roku 1372, sto lat przed Kolumbem, irlandzcy, bretońscy, portugalscy i baskijscy łowcy dorszy i wielorybów dopłynęli w okolice Nowej Funlandii, którą nazwali Stockafixa oraz Baccalaos. Od tamtego czasu podobne wyprawy miały zapewne miejsce wielokrotnie. Ich uczestnicy mogli być nawet informatorami Kolumba. Można wymyślać fantastyczne teorie, dlaczego ci ludzie nie wylądowali na odkrytym brzegu i nie rozpoczęli eksploracji nieznanego lądu. Na pewno mieli pilniejsze zajęcie (polowanie), poza tym legendy o potworach, o krańcu świata itd. musiały ich ostatecznie odwieść od takiego zamiaru. Wiemy także, że w XII wieku arabski podróżnik i geograf z Ceuty, al-Idrisi, dopłynął do Wysp Kanaryjskich, następnie zaś podróżował przez Morze Sargassowe, i w końcu dotarł na Wyspy Bahama, gdzie rozmawiał z Indianami. Nie ma także dzisiaj już wątpliwości, że około roku 1000 n.e. do brzegów Ameryki dopłynęli Normanowie. Historia tego odkrycia była długo jedynie legendą, mówiły o niej jedynie sagi. Zaczyna się ona właściwie trzysta lat wcześniej. Wtedy to po raz pierwszy norwescy Wikingowie wyruszyli na zachód. W 870 roku zaczęli kolonizację Islandii, znanej wcześniej mnichom irlandzkim. Odkrycie pobliskiej Grenlandii, uważanej już za należącą do Nowego Świata, przypisuje się Gunbjörnowi Ulfowi Dragessonowi, który zobaczył ląd we mgle. Pierwszy na Grenlandię przybył jednak w roku 982 n.e. Erik Thorwaldsson Raudi czyli Eryk Rudy. 3 lata później kupiec Bjarni Herjolfsson dostrzegł z dala Ziemię Baffina. Synowie Eryka, Leif i Thorwald dopłynęli natomiast do Nowej Funlandii i tam założyli osadę Leifsbudir. Odkrytą ziemię Wikingowie nazwali Vinland - Kraj Urodzajnych Łąk lub Kraj Wina, Indian zaś określili mianem Skrćlings - Szpetni. Wikińskie sagi znalazły pełne potwierdzenie, gdy w 1961 roku znaleziono pozostałości osady Wikingów w północnym rejonie Nowej Funlandii, być może nawet samego Leifsbudir. Od tego czasu 9 października w USA obchodzi się Dzień Leifa Erikssona, odkrywcy Ameryki. Sagi wspominają jeszcze tylko dwóch zdobywców Winlandii - Thorfina Karlsefniego i córkę Eryka, Freydhis Eriksdottir. Wbrew opowieściom jednak znaleziono wiele śladów obecności Wikingów w Ameryce. Oficjalna nauka niewiele ma w tej sprawie do powiedzenia, istnieją jednak poszlaki pozwalające przypuszczać, że Wikingowie dopływali do Wielkich Jezior oraz do Rhode Island. Interesujące spostrzeżenie zrobił meksykański autor Valdiosera, że był w Ameryce Środkowej lud równie jak Wikingowie miłujący żeglugę. Być może nie jest to przypadkiem: lud ten znał legendę o brodatym, białoskórym mężczyźnie, przybyłym od strony wschodniego morza i nauczającego użytecznych rzemiosł i zasad moralnych. Co prawda niektórzy widzą w nim boga - kosmitę, czyż jednak nie prościej utożsamić Kukulcana, boga Majów, bo o nich tu chodzi, z przybyłym z daleka Wikingiem? Nawiasem mówiąc, bóstwo to wcześniej znali Toltekowie i Aztekowie i nazywali je Quetzalcoatl (Hi, Quetzalcoatl!), co w ich języku znaczyło to samo - Pierzasty Wąż. Moim zdaniem postać ta ma zbyt wiele europejskich cech, by być kosmitą. Na Wikinga zaś pasuje jak ulał. Według legend Quetzalcoatl żył w X wieku n.e., stosunkowo blisko ustalonej daty podróży do Winlandii. Był synem Mixcoatla i branki wojennej. Zakazał składania ofiar z ludzi, czym naraził się kapłanom boga grzechu o imieniu Tezcatlipoca. Zmuszono go, podobno w 987 roku, by opuścił miasto Tula, w którym przebywał. Wsiadł więc na tratwę i odpłynął na wschód, przepowiadając przybycie ze wschodu brodatych ludzi, którzy pokonają zwycięskich kapłanów i odbiorą im władzę. Jego przepowiednia spełniła się kilkaset lat później. Dziwny to kosmita, podróżujący na tratwie... Dodam, że istnieje przypuszczenie, iż wizerunek białoskórego brodacza powstał dopiero w okresie hiszpańskiego podboju Meksyku. Pierwotnie Quetzalcoatl miał jakoby nie posiadać takich atrybutów. Domniemany południowy szlak Wikingów nie kończy się bynajmniej wśród Majów, lecz prowadzi dalej na południe, gdzie w XIII wieku na arenie dziejów zjawiają się Inkowie, a wraz z nimi Vira Cocha - pobratymiec Pierzastego Węża. Ich pochodzenie jest dość niejasne, niektórzy fantaści upatrują w nich nawet potomków kosmitów. Bynajmniej jednak nie Inkowie byli dawcami kultury dla rządzonej ludności. Raczej sami przejęli kulturę podbitych ludów, kulturę liczącą sobie 4 tysiąclecia. Na czele państwa stała wówczas dynastia Synów Słońca, która podkreślała odrębność swego rodu (Inca Aylu) od innych mieszkańców Peru. Byli to ludzie postawni, jasnoskórzy i o złotej karnacji. Nie mieli na pewno nic wspólnego z kosmitami, z pewnością zauważyliby to opisujący ich kronikarze epoki Konkwisty. Natomiast ich cechy dziwnie pasują do cech potomków Wikingów. Łodzie inkaskie miały stery zdobione podobiznami smoków, podobnie jak wikińskie drakkary. Najciekawsze jednak są wyniki badań inkaskich mumii. Ich typ rasowy był zbliżony do nordyckiego, mieli ponadto włosy rude lub blond. Bardzo zastanawiające jest też odkrycie kości domowego psa. Indianie nie znali tego zwierzęcia (w obliczu nowych odkryć w Old Crow w Jukonie sprzed 40 tysięcy lat wcale nie jest to jednak takie pewne). Gnani nieodpartym zewem Wikingowie, a raczej ich inkascy potomkowie w połowie XV wieku wyruszyli na Pacyfik i dotarli do Wysp Polinezji. O wyprawie takiej mówią kroniki Inków. W latach 1450-85 Inka Tupac Yupanqui zorganizował wyprawę dwudziestu tysięcy ludzi na tratwach z balsy, która przywiozła niewolników, złoto i srebro. Część z jej uczestników pozostała na odległych wyspach. Cook, Bougainville, LeMaine i inni żeglarze wyrażali zdziwienie białą skórą, jasnymi włosami i niebieskimi oczami mieszkańców niektórych wysp Pacyfiku. Wierzyć czy nie wierzyć - ten problem pozostawiam otwarty. Inkowie nie używali pisma, lecz miało to jedynie przyczyny religijno-irracjonalne. Gdy za panowania jednego z władców inkaskich rozszalała się epidemia, wyrocznia boga Viracochy poradziła, aby zabronić posługiwania się pismem. 'Heretyckie' pismo hieroglificzne jednak przetrwało! W La Paz do dziś używa się jego zmodyfikowanej formy, zwanej quillca. Jest to fakt mało znany, a przecież odkrycia umiejętności pisarskich potomków Inków dokonano (Dick Edgar Ibarra Grasso) w latach 50-tych. Znaleziono również kilka inskrypcji, które przetrwały inkaski antyheretycki szał sprzed wieków. Są one wykonane w układzie tzw. podwójnego bustrofedonu. Pierwszy wiersz zaczyna się na dole, znaki biegną podobnie jak w naszym piśmie z lewa na prawo. Aby przeczytać następny wiersz trzeba jednak tabliczkę lub kamień odwrócić do góry nogami. Identyczny sposób odczytywania mają tylko i wyłącznie tabliczki pisma rongo rongo z Wyspy Wielkanocnej. Pismo bustrofedoniczne, które jednak odczytuje się już bez odwracania tabliczki (wiersze od dołu do góry, najniższy z lewa na prawo, następny z prawa na lewo, kolejny znów z lewa na prawo itd.), znają dziś jeszcze Indianie Cuna z Panamy. Ponadto hieroglify używane w pismach quillca, Cuna, z Wyspy Wielkanocnej i być może znaki wyciosane na przedinkaskiej Bramie Słońca w Tiwanaku (Tiahuanaco) mogą mieć wspólne pochodzenie. O dawnych kontaktach kultury Indian i ludów Oceanii świadczy także obecność na wyspach Polinezji rośliny zwanej Ipomaea batatas, czyli słodkiego ziemniaka. Jego ojczyzną jest Ameryka Południowa. Natomiast ojczyzną tykwy Lagenaria vulgaris jest właśnie Oceania, a roślina ta była znana Inkom. Rośnie ona dopiero na Markizach, 6400 km od wybrzeży Peru. Być może Amerykę odkryli też mieszkańcy Hawajów i zawlekli na swoje wyspy amerykańską dynię olbrzymią. Im bardziej cofamy się w przeszłość, tym więcej hipotez, przypuszczeń, ale i zdumiewają- cych odkryć. Oto w V w. n.e. chiński mnich Hui Xin opisuje wyprawę, w której jakoby dotarł do Ameryki. O podobnej wyprawie, tym razem od strony Europy, mówi legenda o św. Brandanie (Brendanie), mnichu irlandzkim żyjącym w 1. połowie VI wieku n.e., który wraz z towarzyszami osiągnął brzeg nieznanego lądu po wieloletniej podróży na łodzi curragh o szkielecie z drewna i ścianach z wyprawionych skór wołowych. Za panowania dynastii Han (II-I w. p.n.e.) Chińczycy odwiedzili zapewne Amerykę Środkową pozostawiając ślad w postaci podobieństwa motywów zdobniczych obu kultur. W Ekwadorze odkryto modele chińskich pagód o wygiętych blachach i podobizny siedzącego Buddy (I w. p.n.e.). Dowodzi się także podobieństwa złotnictwa kultury Chavin z Peru z chińskim stylem Zhou (obie kultury rozwijały się na początku I tysiąclecia p.n.e.). Jeszcze starsze ślady wpływów azjatyckich odnaleziono z III tysiąclecia p.n.e. W nadmorskiej ekwadorskiej prowincji Guayas odkryto ślady zbierackiej kultury, która znała rzemiosło i garncarstwo, a ich naczynia przypominają znaleziska kultury Yomon rozwijającej się wówczas w Japonii. W Ameryce Północnej natrafiono na szereg inskrypcji napisanych celto-iberyjskim tajemnym pismem ogam. W Hiszpanii było ono znane już co najmniej w VIII w p.n.e. Czy druidzi, celtyccy kapłani, gościli również w Ameryce? Ich partnerami w transoceanicznych wyprawach mieliby być Fenicjanie. O bliskich stosunkach Fenicjan i Celto-Iberów w dzisiejszej Hiszpanii, świadczy kult boga Belenosa, bardzo podobnego do fenickiego boga Ba`ala, zwanego także Belem (porównaj Bel-Zebub). W stanie New Hampshire w pobliżu North Salem odkryto szereg jaskiń i kamiennych budowli, nazwanych Mistery Hills. Niedawno odkryto tam fenickie i celtyckie inskrypcje poświęcone Baalowi-Belenosowi. Na skalistej ścianie Jeziora Assawompsett w stanie Massachusetts znaleziono natomiast rysunek fenickiego statku. Starożytni mieli ogromne zapotrzebowanie na miedź, z której wyrabiano brąz, a z niego narzędzia, broń, przedmioty użytkowe i elementy konstrukcyjne. Cynę potrzebną do produkcji brązu Fenicjanie przywozili z Wysp Brytyjskich, skąd jednak brali miedź? Być może śladem dawnej działalności górniczej Celtów lub/i Fenicjan są pozostałości kopalń w Michigan, Wisconsin i na Isle Royale na Jeziorze Górnym. Fenicjanie płacili Indianom za ich pracę w kopalniach miedzi charakterystycznymi monetami. Znaleziono wiele inskrypcji indiańskich mających imitować ich wizerunki. Motywy z przedstawień tłoczonych na iberyjskich monetach obecne są w indiańskiej ornamentyce i symbolice. O innych argumentach świadczących o tym, że Fenicjanie znali Amerykę, napisałem w artykule "Skąd się wzięli Indianie?". Pomiędzy latami 4500 a 1500 p.n.e. w Europie Zachodniej żyły ludy wznoszące ogromne kamienne konstrukcje, zwane megalitami. Ich przykładami są dolmeny - komory grobowe, menhiry - pojedyncze pionowo ustawione kamienie, kromlechy - kręgi kamienne, z których najsłynniejszy znajduje się w Stonehenge w Anglii, datowany na lata 2000-1500 p.n.e. Dowiedziono, że budowniczowie tych konstrukcji mieli dość rozwiniętą wiedzę matematyczną i astronomiczną, stosowali też standardową jednostkę długości liczącą 82,9 cm, którą uczeni nazwali jardem megalitycznym. Był on używany jeszcze do XIX wieku na wsi hiszpańskiej i francuskiej! Polski antropolog, Andrzej Wierciński, wykazał niedawno, że jednostkę tę znali i używali mieszkańcy Ameryki Środkowej. Megality budowano nie tylko w Europie. Znane są także z Afryki Północnej i Zachodniej, z Indii, Japonii i wysp Oceanii. Czy megalityczni żeglarze, którzy odnaleźli w bezkresie Pacyfiku Wyspy Marshalla i Gilberta, mieli szansę pokonać Atlantyk? Istnieją na to pewne dowody. Na obszarze od stanu Kentucky do północnej Kanady znaleziono wiele kamiennych tworów porównywanymi do europejskich megalitów. Język pirenejskich Basków, euskera, ma jakoby posiadać wspólne cechy z niektórymi narzeczami indiańskimi, jest zaś bardzo prawdopodobne, że Baskowie są ostatnimi potomkami budowniczych megalitów. W każdym razie hipoteza, że Europejczycy neolityczni (epoki kamienia gładzonego) podejmowali wyprawy przez Atlantyk jest dla mnie o wiele sensowniejsza niż przyjmowanie, że twórcami kultury megalitycznej byli Atlanci. Atlantyda miała bowiem jakoby zatonąć około roku 9500 p.n.e., natomiast pierwsze znaleziska związane z kulturą megalityczną liczą sobie nie więcej niż 6.5 tysiąca lat (rok 4500 p.n.e.). Gdzież to podziewać by się mieli owi wspaniali Atlanci przez pięć tysiącleci? Przedstawiłem chyba dość argumentów, by można było stwierdzić, że Ameryka była odkrywana wielokrotnie. Różne narody dowiadywały się o jej istnieniu, zapominały o niej, znów ją odkrywały... i tak przez wieki (na przykład Chińczycy). Być może nawet zawsze zdawano sobie sprawę z jej istnienia, choć czasem był to ląd jedynie legendarny. Całkiem możliwe, że wiele różnych ludów zostawiało swoje ślady w jej kulturze. Jednak ślady te nie były widać dostatecznie trwałe, bo po pewnym okresie intensywnego oddziaływania kolonistów ze Starego Świata powracały (może jedynie w zmienionej formie) rodzime formy i idee. A przynajmniej wzięte od przybyszów wzory ulegały modyfikacjom i dostosowywały się do rodzimej amerykańskiej tradycji. Taki obraz Ameryki jest też całkowicie różny od wyobrażeń konserwatystów, którzy chcieliby widzieć w Ameryce kontynent zapomniany przez Boga i ludzi, rozwijający się w całkowitej izolacji od momentu przybycia przodków Indian aż do odkrycia go przez Kolumba.