AKTYWNE METODY NAUCZANIA

Metody aktywne (aktywizujące) - metody, które prowadzą do czynnego udziału osób w zajęciach dydaktycznych. Ułatwiają one proces uczenia się, czyniąc naukę bardziej urozmaiconą, a przez to przyjemniejszą i łatwiejszą; ożywiają atmosferę w klasie, często dając niespodziewane efekty w pracy z uczniami słabszymi. Uczniowie przyzwyczajeni do zdobywania wiedzy i umiejętności metodami aktywnymi są bardziej samodzielni, bardziej krytyczni, łatwiej formułują sądy i opinie, chętniej i odważniej biorą udział w publicznych wystąpieniach.

Charakterystyczna jest rola nauczyciela stosującego metody aktywizujące w zajęciach dydaktycznych. Często określa się tę rolę jako ułatwiającą, wspomagającą samokształcenie, otwartą na podmiotowość uczestników zajęć.

Nauczyciel nie przekazuje arbitralnych, z góry ustalonych gotowych rozwiązań, ale tworzy sprzyjające warunki do samodzielnego ich wypracowania przez uczących się.

Nauczyciel projektuje sytuacje, w których uczące się osoby samodzielnie rozwiązują rozmaite problemy, mając tym samym możliwość dochodzenia do rozwiązania, poznania przez zrozumienie, wyrobienia poglądu, znalezienia argumentów, uwrażliwienia, dokonania wyboru, potem działania zgodnego z dokonanym wyborem i w konsekwencji brania za nie odpowiedzialności.

Rodzaje metod i technik aktywizujących: praca w grupach, metaplan, dywanik pomysłów, burza mózgów, mapa pojęciowa, gry symulacyjne, list gończy, działania praktyczne, obserwacje i badania terenowe, wycieczki i inne.

KRÓTKIE OPISY KILKU METOD AKTYWIZUJĄCYCH UCZNIÓW, ZA POMOCĄ KTÓRYCH MOŻNA PRACOWAĆ NA WSZYSTKICH LEKCJACH.

METAPLAN

Metaplan jest plastycznym zapisem dyskusji. Uczestnicy dyskutując na określony temat tworzą jednocześnie plakat. Metoda ta stosowana jest przy omawianiu drażliwych, trudnych spraw oraz rozwiązywaniu konfliktów.

Celem metody jest kształcenie umiejętności komunikacji i negocjacji.

Metoda ta skłania uczniów do myślenia, sprzyja rozwojowi umiejętności analizowania faktów i poszukiwaniu wspólnego rozwiązania.

Podczas pracy są potrzebne:

- arkusze szarego papieru

- samoprzylepne kartki w trzech kolorach

Każda grupa tworzy plakat zawierający:

- Temat

- Jak jest? (opis aktualnego stanu rzeczy)

- Jak powinno być? (opis stanu, który chciałoby się osiągnąć)

- Dlaczego nie jest tak, jak być powinno?

- Co zrobić, aby było tak jak być powinno?

Odpowiedzi uczniowie zapisują w formie krótkich zdań lub równoważników zdań na otrzymanych kartkach i przyklejają w odpowiednie miejsce na plakacie.

Na zakończenie odbywa się prezentacja plakatów.

PROBLEM

JAK JEST? JAK BYĆ DLACZEGO NIE

POWINNO? JEST TAK, JAK

BYĆ POWINNO?

........................ .............................. ...............................

........................ .............................. ...............................

........................ .............................. ...............................

CO ZROBIĆ, ABY BYŁO

TAK JAK BYĆ POWINNO?

..............................................

..............................................

..............................................

DYWANIK POMYSŁÓW

Dywanik pomysłów jest metodą dyskusji w grupach, połączoną z wizualizacją propozycji rozwiązań problemu.

Podczas pracy tą metodą można dokonać hierarchizacji sposobów rozwiązania problemu, wybierając rozwiązanie akceptowane przez większość uczniów.

SPOSÓB PRZEPROWADZENIA METODY:

1. Nauczyciel przedstawia uczniom problem, który ma być przedyskutowany na

lekcji.

2. Dzieli uczniów na grupy, określa czas tworzenia dywanika pomysłów.

3. Każda grupa otrzymuje arkusz papieru (na którym będzie tworzyć dywanik pomysłów) i przylepne kartki.

4. Uczniowie na kartkach wypisują pomysły - rozwiązania problemu. Ważne, aby na jednej kartce był zapisany tylko jeden pomysł.

5. Następnie na dużych arkuszach papieru „dywanikach” uczniowie przyklejają kartki ze swymi pomysłami.

6. Grupy zawieszają swoje dywaniki w widocznym miejscu. Prezenterzy przedstawiają pomysły swoich grup.

7. Uczniowie utrzymują po 3 kolorowe znaczki, które mogą przydzielić pomysłom, które ich zdaniem są najlepsze.

8. Podchodzą do dywaników, jeszcze raz analizują wszystkie pomysły, przydzielają swoje punkty.

9. Nauczyciel liczy punkty przydzielone poszczególnym pomysłom, podkreślając pomysły, które uzyskały najwięcej punktów.

BURZA MÓZGÓW

Jest metodą dość powszechnie stosowaną. Polega na formułowaniu przez uczniów propozycji rozwiązań postawionego problemu. Wszystkie wypowiedzi uczniów są zapisywane (nie wolno ich komentować ani krytykować). Powinna angażować wszystkich, dając każdemu możliwość nieskrępowanej wypowiedzi.

Wypowiedzi uczniów można pogrupować w obszary tematyczne lub zhierarchizować poprzez przydzielenie punktów.

GRY DYDAKTYCZNE - SYMULACJE

Dzięki tej metodzie uczniowie uczestniczą w symulowanym wydarzeniu odgrywając role autentycznych postaci. Przedstawiane wydarzenia mają związek z rzeczywistością, naśladują bądź odtwarzają realia. Uczeń nie ma napisanego tekstu, który miałby wygłosić. Dostaje jedynie krótką charakterystykę postaci do odegrania i dość dokładny opis okoliczności, w jakich postać tą należy umiejscowić. Na podstawie tych materiałów oraz własnej wiedzy dotyczącej wycinka rzeczywistości, który symulacja ma odtwarzać, uczniowie swobodnie interpretują zdarzenia, dając upust swej wyobraźni. Nauczyciel bądź wskazany przez niego uczeń pełni rolę obserwatora i notuje uwagi dotyczące zachowań poszczególnych uczestników symulacji. Bardzo dobre efekty daje powtórzenie tej samej symulacji, ze zmianą przy podziale ról. Podsumowaniem całej gry będzie omówienie i próba wyjaśnienia poszczególnych motywacji zachowań postaci biorących w niej udział.

Należy pamiętać o wyprowadzeniu uczniów z ról przed zakończeniem lekcji.

---