Rozdział 5

Różne ujęcia skutku wychowania

• Sposób realizacji celu jest uzależniony od umiejętności, przygotowania i osobowości realizatora.

• Obiektywne warunki realizacji celu: czas na to przeznaczony, miejsce, narzędzia i materiał, czyli rzeczywistość modyfikowana. W przypadku wychowania modyfikowaną rzeczywistością jest osobowość wychowanka.

• Działalność wychowawcza wyraża się w uruchamianiu wzajemnej interakcji między wychowawcą a wychowankiem. Odbywa się poprzez stymulację psychologicznych mechanizmów wychowania, którymi są imitacja i identyfikacja- „uczenie się przez wgląd, powstawanie stereotypu dynamicznego zachowań oraz interioryzacja i internalizacja.

• Warunki skuteczności są trudne do analizowania i modelowania bo działają w takim środowisku wychowawczym, w którym na wychowanka oddziałują wpływy niezamierzone i nie podlegające świadomości wychowawcy (wpływy np. środowiska).

• Charakter relacji wychowawca-wychowanek zakłada wzajemność i odpowiedniość wywierania i odbioru wpływów - zależne od obu osobowości- wychowawcy i wychowanka.

• Ważna jest intuicja wychowawcza- stąd przeświadczenie że trzeba mieć talent żeby być nauczycielem. Mistrz-wychowawca- człowiek doskonale przygotowany do działalności wychowawczej pod względem niezbędnych cech osobowościowych, wiedzy i umiejętności.

• Rodzice również są wychowawcami- nie wykwalifikowanymi. Nie sprawdza się ich kwalifikacja wychowawczych a mimo to wychowują. Czasem kończy się to odebraniem praw rodzicielskich.

• Najsłabszą stroną kształcenia i dokształcania wychowawców (zawodowych i niezawodowych) są umiejętności wychowawcze (organizowanie sytuacji wychowawczych, uruchamianie odpowiednich klas wpływów wychowawczych, wchodzenie w różnych sytuacjach w interakcje wychowawcze z dziećmi i młodzieżą)

• Trzy ujęcia skutku wychowawczego:

• Makrospołeczne

• Instytucjonalne

• Jednostkowo-osobowościowe (podstawowe- zakłada uzyskanie zmian w osobowości człowieka)

• JEDNOSTKOWO-OSOBOWOŚCIOWE

• Wyniki wychowania dzielimy na:

• Ujmowane w kategoriach osobowości- odpowiednie do założonego projektu osobowości, o takiej lub innej strukturze (?)

• Wyniki parcjalne- etapowe lub dotyczące kształconych aspektów lub właściwości osobowości

• Zależność wyników od celów zależy od: ich treści, aspektów formalnych, mechanizmów psychologicznych wychowania pochodnych od uruchamianej klasy

• Treść skutku wychowania jest określana przez wyniki analizy statycznej i dynamicznej celu (stat- efektem wychowania jest to że jest patriotą i komunistą o określonych przekonaniach…; dynam- zdobył takie a takie doświadczenie)

• Określanie treści skutku wychowania to problem z odległością uzyskanych wyników od punktu rozpoczęcia.

• Rola kreatywna wychowania (nowe zainteresowanie, przekonanie), optymalizująca funkcja wychowania (np. jest bardziej obowiązkowy), minimalizująca (stał się mniej agresywny) i korekcyjna (zmienił się jego stosunek do rodziców)

• Uruchamianie klasy wpływów wychowawczych ma uruchomić mechanizmy psychologiczne: identyfikacja, wgląd, powstanie stereotypu dynamicznego założonych zachowań, interioryzacja i identyfikacja.

• Ważną rolę w uzyskiwaniu skutków wychowania odgrywa cel wychowania.

• Skutki wychowania:

• Bezpośredni- gdy z sytuacji wynika informacja będąca wskazówką dla ucznia co do dalszych poczynań. Posiada ona własności regulacyjne (doświadczenie)

• Pośredni (zgeneralizowany)- przeniesienie efektu (zachowania) na inne sytuacje lub naiwne pokrewne klasy zjawisk objętych celem („pomagaj” -> ”dziel się”)

• INSTYTUCJONALNE

• Skuteczność- efekt pracy środowiska wychowującego, które tworzy instytucja wychowawcza

• Intencjonalność i świadomość wpływu wych jest szersza dla środowiska niż dla świadomości wychowawcy

• Ujęcie skutków wychowania- realizacja podstawowych zadań środowiska, jest mierzone bardziej globalnie niż indywidualnie.

• Ujęcie instytucjonalne jest ujęciem socjo-psychologicznym- uwaga na działalność środowisk wychowujących

• Pilkiewicz: zachowanie ucznia w szkole- funkcja dwu układów: instytucji społecznej+role i wymagania (wymiar normatywny zachowania czł) i zbioru jednostek o określonych właściw. i osobowoś. (wymiar personalny)

• Ostateczny efekt oddziaływań: zachowanie ucznia

• Cel szkoły: maksymalizowanie zachować ucznia optymalnych dla ucznia i szkoły

• Andrzej Jurkowski: Funkcje:

• Założona (deklarowana)

• Realizowana

• Postulowana

• MAKRO-SPOŁECZNE

• Zmiany nie w jednostkach a w pokoleniach

• Efekt wychowania- rozumiany całościowo i konfrontowany z ideałem wychowania Luc z oficjalnymi celami wychowania.

Trzy miary skuteczności wychowania

Dotyczą skutków wychowania rozumianych jako zmiany w osobowości jednostki.

1. Miara absolutna (psychologiczna)- porównanie autentycznych zmian, które zaszły w osobowości wychowanka z założonymi w projekcie. Uważa się ją za najbardziej właściwą miarą wychowania. Najbardziej zgodna ze strukturą procesu wychowania. Dla celów praktyki jest hamulcem postępu

2. Miara prognostyczna- badanie odpowiedniości modelu sytuacji wychowawczej zorganizowanej, do jej optymalnego modelu. Przykład- „kontrolomanie możności manipulowania przez wychowawcę czynnikami sytuacyjnymi w celu osiągnięcia zamierzonego modelu sytuacji”. Stosuje się ją praktyce przez ocenę pracy wychowawcy (wizytatorzy). Jej wnioski dotyczą prognozy wychowawczej. Największy walor- konkretność i dostępność sytuacji wychowawczej jako przedmiotu oceny.

3. Miara faktyczna (realna miara wychowania)- porównywanie doświadczeń rzeczywiście wyniesionych przez wychowanka z syt wychowawczej, z istotnymi dla celu (projekt osobowości) doświadczeniami

---