Specjalista bankowości

Kod klasyfikacji: 241203

Rozdział klasyfikacji: Finanse i dziedziny pokrewne

Klasa klasyfikacji: Bankowość, rachunkowość

Zadania i czynności

Banki to instytucje, które w swoich pilnie strzeżonych skarbcach posiadają duże zasoby finansowe. Jeżeli jakaś osoba lub firma potrzebuje większej sumy pieniędzy, na ogół zwraca się do banku z prośbą o udzielenie pożyczki czyli kredytu. Istnieją w bankach specjalne działy zajmujące pożyczkami, pracują tam specjaliści do spraw kredytów. Celem ich pracy jest więc obsługa różnego rodzaju klientów banku związana z udzielaniem im kredytów. Mogą to być osoby prywatne ubiegające się o niewielkie sumy pieniędzy - tzw. klienci detaliczni, albo duże firmy składające wnioski o przyznanie im bardzo dużych kwot - tzw. klienci kluczowi, korporacyjni. Wydział danego banku, który odpowiada za sprzedaż kredytów, prowadzi działalność informacyjną i promocyjną, ze szczególnym uwzględnieniem rynku produktów i potrzeb klientów. Pracownik zajmujący się kredytami analizuje potrzeby klientów na podstawie rozmowy z nimi. Rozpatruje sytuację na rynku finansów i przedstawia ofertę współpracy z klientem. Do jego obowiązków należy przede wszystkim nawiązanie i utrzymanie kontaktu z klientem, negocjowanie warunków finansowych ich współpracy. Podaje zasady gwarancji, przyjmuje wnioski i dokumenty związane z przyznawaniem kredytów, przeprowadza analizy bankowe oraz analizuje efekty swojej pracy. Czasami w zakresie jego czynności znajduje się pozyskiwanie nowych klientów, a także tworzenie nowych produktów czy kredytów. Zajmuje się wieloma sprawami, często jego obowiązki codzienne wykraczają poza zapisane w umowie o pracę. Może więc zajmować się także analizą i oceną wniosków o każdy inny produkt bankowy. Poszczególne etapy działania specjalisty bankowego ds. kredytów są następujące: przedstawienie oferty, przygotowanie wniosku kredytowego, rozpatrywanie dokumentów (w tym zgodności podpisów z oryginałami ). Zadaniem specjalisty jest m.in. sprawdzenie aktualności umów, z czym związana jest wizyta w Wydziale Ksiąg Wieczystych Sądu, w Wydziale Rejestrowym, w celu sprawdzenia czy przedstawiony pod zabezpieczenie kredytu przedmiot nie jest obciążony zastawem. Również odbywa wizytę u klienta, podczas której dokonuje oględzin zapasów, które mogą być przedmiotem zabezpieczenia. Zapoznaje się z danymi finansowymi oraz rejestrem środków trwałych klienta. W ten sposób specjalista sprawdza, co może przejąć bank w razie niespłacenia kredytu zaciągniętego przez klienta. Kolejnym etapem jego pracy, po uzyskaniu od zwierzchnika decyzji o przyznaniu kredytu, jest sporządzenie umów kredytowych oraz umów zabezpieczających, tzw. cesji, a następnie monitoring kredytu, aż do całkowitej jego spłaty. W przypadku, gdy już przy pierwszej racie spłaty pojawiają się u klienta problemy finansowe, wtedy następuje inny etap - tzw. miękkiej windykacji, polegającej na wysyłaniu wezwań do spłaty kredytu z ostrzeżeniem wypowiedzenia umowy kredytu. Jeżeli nie jest możliwa spłata zadłużenia - rozpoczyna się typowa windykacja. Windykacja tzw. surowa oznacza odzyskanie kredytu za pomocą prawa ( tytuł egzekucyjny do ściągalności finansów od klienta), specjalista współpracuje tutaj z komornikiem sądowym. Dołącza dokumenty, a egzekucję prowadzi komornik (do odebrania całej należności ). Gdy występują przejściowe trudności finansowe klienta, sprawa może nie kończyć się windykacją. Zawierana jest wtedy umowa restrukturyzacji długu, też w porozumieniu z prawnikiem. Można np. dobezpieczyć kredyt, czyli poprawić go jakościowo lub zwiększyć wartość zabezpieczenia. Dla oddziału regionalnego i centrali banku specjalista przygotowuje okresowo sprawozdania - arkusze kalkulacyjne na temat danych klientów. Prowadzi również rejestr wniosków kredytowych, umów zastawu, polis, weksli. Nie opiniuje projektów działań banku, ale może występować z wnioskiem o zaliczenie danego klienta jako istotnego lub strategicznego. Do jego zadań należy informowanie, zgodnie z obowiązującą tabelą, o marży czyli prowizji za rozpatrzenie wniosku, o oprocentowaniu kredytu itp. Przy kredytach inwestycyjnych klient musi przedstawić biznes plan, przy kredytach obrotowych - plan działania firmy. Specjalista może sam uruchomić kredyt, może też wydać dyspozycję jego uruchomienia administratorowi obsługującemu dany rachunek. Istnieją arkusze wprowadzania umowy kredytowej do informatycznego systemu bankowego, do których dane wprowadza już sam administrator. Specjalista bankowy ds. inwestycji kapitałowych jest pracownikiem banku. Głównym zadaniem specjalisty jest doradztwo z zakresu: funduszy inwestycyjnych, inwestycji kapitałowych oraz produktów typowo bankowych jak lokaty, kredyty. Zajmuje się również sprzedażą jednostek inwestycyjnych w funduszach, współpracuje z domami maklerskimi, otwiera rachunki inwestycyjne, dokonuje zleceń kupna - sprzedaży na giełdzie papierów wartościowych oraz obligacji Skarbu Państwa. Specjalista bankowy ds. inwestycji kapitałowych przed dokonaniem porady inwestycyjnej analizuje kondycję ekonomiczną przedsiębiorstwa: ocenia słabe i mocne strony firmy, jego otoczenie i zdolność kredytową. Przeprowadza ocenę inwestycji kapitałowej polegającej na zaangażowaniu kapitałowym banku w inne podmioty, ocenę inwestycji polegającej na finansowaniu projektów nie związanych z zaangażowaniem kapitałowym banku w innych podmiotach. Monitoruje sytuację ekonomiczną podmiotów, w których bank jest zaangażowany kapitałowo, stosuje zasady i techniki nadzoru i kontroli finansowej w banku, zasady szacowania i zarządzania ryzykiem banku. Dokonuje wyceny przedsiębiorstw w celu ich nabycia lub sprzedaży, dobiera sposoby prywatyzacji przedsiębiorstwa, opracowuje memoranda informacyjne i poszukuje inwestorów dla prywatyzowanych przedsiębiorstw. Specjalista bankowy ds. inwestycji kapitałowych musi na bieżąco śledzić i przeprowadzać analizę wybranej dziedziny życia gospodarczego oraz brać pod uwagę sytuację gospodarczą i polityczną w kraju i na świecie. Pomagają mu w tym informacje zamieszczane w biuletynach gospodarczych w prasie codziennej (Rzeczpospolita, Parkiet), rocznikach GUS i serwisach giełdowych (w tym również w Internecie). W swojej pracy wykorzystuje również materiały opracowane przez bankowego specjalistę ds. finansów czyli analityka finansowego. Większość informacji, z których korzysta specjalista ds. inwestycji kapitałowych w swojej pracy, przekazywana jest w postaci liczb, tabel i wykresów, dlatego też komputer jest podstawowym i niezbędnym narzędziem w jego pracy. Za pomocą specjalnych programów komputerowych można szybko uporządkować zebrane informacje, przeprowadzić analizę, symulację jak również zaszyfrować informację dotyczącą zlecenia kupna - sprzedaży. Praca przy komputerze zajmuje mu od 2 do 4 godzin. Specjalista ds. operacji bankowych jest pracownikiem banku. Jego praca polega na wykonywaniu różnorodnych czynności związanych z prowadzeniem i obsługą rachunków bankowych, zarówno wśród osób fizycznych jak i podmiotów gospodarczych. Celem jego pracy jest m.in. pozyskiwanie środków pieniężnych zarówno w złotych jak i w walutach obcych. Dlatego do jego głównych zadań należy opracowywanie takich projektów nowych usług bankowych oraz zasad prowadzenia rachunków, aby pogodzić interes banku z potrzebami i oczekiwaniami klientów. Specjalista ds. operacji bankowych może wykonywać bardzo zróżnicowane czynności bankowe w zależności od tego, jaki posiada stopień specjalizacji oraz na jakim poziomie organizacyjnym struktury bankowej umiejscowione jest jego stanowisko. W zależności od tego, czy mamy do czynienia z bankiem prywatnym czy państwowym, istnieje duże zróżnicowanie struktur, organizacji i systemów działania tych instytucji. Z osobą pracującą na stanowisku specjalisty ds. operacji bankowych możemy mieć kontakt zarówno w centralach banków, w oddziałach regionalnych jak i oddziałach terenowych. Również zakres obowiązków osób zatrudnionych na tym stanowisku może być różny w zależności od wewnętrznych zasad i przepisów obowiązujących w danym banku. Mając na uwadze wszystkie te zróżnicowania spróbujmy jednak stworzyć całościowy obraz tego zawodu, niejako „wirtualnego specjalistę”, będącego pewnym wzorcem realizowanych zadań i czynności. Rola specjalisty ds. operacji bankowych zaczyna się w momencie, gdy do banku przychodzi klient (osoba fizyczna czy też reprezentująca jakąś firmę - podmiot gospodarczy) z zamiarem skorzystania z konkretnej usługi bankowej. Zadaniem specjalisty jest tu udzielenie klientowi wszelkich niezbędnych informacji oraz rzetelna i sumienna obsługa petenta. Informacje te dotyczyć mogą np. wysokości stóp procentowych, wysokości pobieranych od transakcji prowizji i opłat, wymaganych dokumentów lub innych formalności, które muszą być spełnione by usługa mogła być zrealizowana. Jeśli klient przyjmuje stawiane przez bank warunki, wypełniane są wnioski bądź inne wymagane dokumenty, a zadaniem pracownika jest sprawdzenie ich pod względem formalnym, merytorycznym i rachunkowym oraz przekazanie ich do obiegu do odpowiednich wydziałów. Proponowane przez bank usługi wiązać się mogą z podejmowaniem przez specjalistę takich prac szczegółowych jak: otwieranie i zamykanie rachunków bankowych oraz towarzysząca tej operacji potrzeba tworzenia i prowadzenia złożonej dokumentacji klienta (tj. dokonywanie zmian np. adresowych, personalnych, nadawanie pełnomocnictw, realizacja spadków itp.). Ważnym zadaniem specjalisty jest dokonywanie bieżącej analizy wszystkich prowadzonych operacji, tak aby móc ustalać nowe rozwiązania, wprowadzać nowe procedury i reguły oraz badać opłacalność poszczególnych usług prowadzonych przez bank. W rzeczywistości istotą pracy specjalisty jest działalność zarobkowa, czyli udział w przynoszeniu bankowi wymiernych korzyści poprzez wprowadzanie do realizacji usług, które stanowiłyby źródła dochodu banku. Odbywa się to np. poprzez udział w ustalaniu taryf, opłat i prowizji, jakimi objęte są świadczone przez bank usługi, bądź też poprzez opracowywanie zasad skupu i sprzedaży obcych walut. Ważnym zadaniem specjalisty jest także przyczynianie się do przeciwdziałania negatywnym zjawiskom występującym wszędzie tam, gdzie mamy do czynienia z obrotem dużych sum pieniędzy, tj.: fałszerstwa, falsyfikaty lub tzw. pranie brudnych pieniędzy. Oprócz wymienionych zadań, z jakimi poradzić sobie musi pracownik zatrudniony na wyższych szczeblach struktury organizacyjnej banku istnieje także w ramach tego zawodu cały szereg zadań szczegółowych związanych z prowadzeniem rachunków bankowych (bieżących i lokat terminowych), prowadzeniem rachunków walutowych, obsługą kart płatniczych oraz obróbką dokumentów finansowych występujących w obrocie krajowym i zagranicznym. Z tymi czynnościami roboczymi mają do czynienia specjaliści zatrudnieni w terenowych oddziałach banków bądź ich filiach, gdzie następuje bezpośrednia realizacja wprowadzonych usług, nowych projektów i procedur, oraz gdzie dokonywane są bezpośrednie operacje bankowe dla potrzeb klienta. Ważnym odcinkiem w zakresie obowiązków specjalisty ds. operacji bankowych jest realizacja zadań dotyczących prowadzenia i obsługi kart płatniczych. Coraz więcej klientów przekonuje się do tej formy płatności i zakres proponowanych przez banki usług poszerza się bardzo szybko. Do zadań specjalisty należy tu wydawanie kart bankowych, kredytowych i płatniczych, zastrzeganie kart, przyjmowanie różnych dyspozycji od klienta (np. związanych ze zmianami w dokumentach tożsamości). Bezpośrednia realizacja usług na potrzeby klientów dotyczy także wydawania wyciągów, druków i zaświadczeń o prowadzonych rachunkach, realizację operacji gotówkowych i bezgotówkowych (wpłaty, wypłaty, przelewy) oraz przyjmowanie innych dyspozycji i zleceń. Obok obsługi klientów, do zadań specjalisty należy także prowadzenie bieżących spraw związanych z realizowanymi usługami tzn. obsługa programów komputerowych służących do zarządzania usługami, księgowanie dokumentów oraz ich archiwizacja. Ponadto sporządzane są miesięczne i kwartalne sprawozdania dotyczące pracy wydziałów. Odpowiedzialnym zadaniem stojącym przed specjalistą ds. operacji bankowych, a wynikającym z jego obszarów kompetencji zawodowych, jest także współpraca z bankami i kontrahentami zagranicznymi. Zadania w tym zakresie obejmują prowadzenie korespondencji oraz rozmów telefonicznych, obróbkę materiałów dostarczanych z zagranicy, realizację płatności wypłacanych za granicą.

Środowisko pracy

warunki organizacyjne

Specjalista bankowy ds. kredytów ma wyznaczone formalne godziny pracy od 800 do 1600 , ale czasami pracuje nawet do 2200. Jeżeli sprawa tego wymaga, zostaje w banku do jej załatwienia. Dyspozycyjność jest niezbędna, bo trzeba zostać po godzinach pracy, albo przyjść w dzień wolny od pracy. Kiedy przeprowadzana jest w banku akcja, tzw. pełna analiza portfela, wtedy pracuje on również w sobotę i niedzielę - w zależności od potrzeb pracodawcy. Co tydzień specjaliści pełnią jeden dyżur w godzinach 1000 - 1800. Pod koniec roku kalendarzowego, w listopadzie i grudniu może być więcej obowiązków w pracy, bo więcej jest wtedy wniosków kredytowych. Istnieje określony tryb pracy specjalisty bankowego ds. kredytów. Każdy dzień pracy rozpoczyna od połączenia się z bankowym systemem informatycznym. Sprawdza czy klienci wpłacają pieniądze w terminie, sprawdza też terminy oprocentowanych lokat, a następnie ocenia wnioski kredytowe. Może także udać się na inspekcje do klientów. W międzyczasie przychodzą klienci, dzwonią telefony - trzeba wykonywać kilka rzeczy naraz. Specjalista sporządza opinie bankowe na temat stanu kredytu klienta i jego rachunku. Powinien znać produkty bankowe tj. różnego rodzaju kredyty, zasady ich udzielania, umieć poinformować o nich klienta, a także dokonać oceny wstępnej biznes planów. Specjalista bankowy ds. kredytów przebywa na ogół w zamkniętych pomieszczeniach banku. Z jego pracą wiążą się jednak wyjazdy. Co 3 - 4 miesiące specjalista składa regularne wizyty kontrolne, na terenie województwa. Jeżeli klient nie spłaca kredytu, wysyłane są przypomnienia, może nawet z naczelnikiem wydziału udać się do klienta. Przy większych kredytach, powyżej uprawnień danego oddziału, specjalista współpracuje z pracownikami oddziału regionalnego. Zdarza się też dość często współpraca z tzw. dyspozycją czyli z pracownikami sali kasowej i innymi, odpowiedzialnymi za przelewy i księgowanie. Sam specjalista wydaje opinie, decyzje zaś podejmuje dyrektor oddziału regionalnego lub centrali banku. W przypadku popełnienia błędu w ocenie klienta może utracić premię, jest też oceniany w zależności od tego jak klient spłaca kredyt.

warunki społeczne

W czasie wykonywania obowiązków służbowych specjalista bankowy ma kontakt z różnymi ludźmi. Przy odmowie przydzielenia kredytu lub przy stawianiu warunków występuje ryzyko pojawienia się konfliktów. Do rozmowy z klientem przydaje się orientacja w podstawach psychologii, oraz wiedza z zakresu ekonomii. Specjalista bankowy ds. kredytów przedstawia innym osobom dokumentację i wnioski, czyli propozycje rozwiązań danej sprawy. Decyzję podejmuje w połowie on, w połowie dyrektor lub inny przełożony specjalisty. Praca specjalisty ds. kredytów jest działalnością podlegającą częstej kontroli. Mogą być przeprowadzane kontrole wewnątrz banku oraz zewnętrzne - przeprowadzane przez pracowników oddziału regionalnego, centrali (z Departamentu Kredytowego) lub Generalny Inspektorat Nadzoru Bankowego, działający przy Narodowym Banku Polskim. Co kilka lat odbywa się kompleksowe badanie pracy całego banku. Zdarza się również, że specjalista może występować jako świadek w sądzie w sprawach o niespłacenie kredytu. warunki materialne Specjalista bankowy do spraw kredytów przebywa na co dzień w budynkach - w pomieszczeniach biurowych banku. Elementami tego środowiska są z jednej strony sami pracownicy, z drugiej zaś umeblowanie, sprzęt, rośliny doniczkowe i elementy konstrukcyjne budynku. Pył gromadzący się w trudno dostępnych miejscach, wykładzinach i dywanach jest zbiornikiem mikroorganizmów (grzybów, bakterii, roztoczy), zaś nowe materiały budowlane, meble, środki czystości, farby, rozpuszczalniki, drukarki laserowe i kserokopiarki - emitują lotne związki organiczne. Dla zapewnienia odpowiedniego komfortu pracy, wymiana powietrza ze środowiskiem zewnętrznym odbywa się za pośrednictwem urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych. Stosowane są także liczne systemy utrzymujące odpowiednią temperaturę i wilgotność w pomieszczeniach. Urządzenia te są w większości przypadków technologicznie skomplikowane i w pełni zautomatyzowane. Praca w zamkniętym, klimatyzowanym środowisku powoduje wiele dolegliwości: senność, uczucie zmęczenia i bóle głowy. Zdarzają się także objawy związane z podrażnieniem błon śluzowych i skóry: zaburzenia drożności i uczucie suchości w nosie, pieczenie i suchość oczu, bóle gardła, trudności przy użytkowaniu soczewek kontaktowych. Długotrwała praca przy monitorze może spowodować m.in. bóle głowy, zaburzenia widzenia, przewlekłe nieżyty spojówek. Problem ten został dostrzeżony w naszym kraju, o czym świadczy fakt ustawowego zobowiązania pracodawców do zapewnienia pracownikom odpowiednich środków ochrony ( okulary korekcyjne).

Wymagania psychologiczne

W pracy specjalisty bankowego ds. kredytów bardzo ważne są takie cechy, jak: spostrzegawczość i precyzja, umiejętność logicznego myślenia - kojarzenia faktów i zdolności analityczne. Musi on umieć dostrzegać różne zależności ekonomiczne, takie jak ryzyko kredytowe i wypłacalność klienta, na tej podstawie dokonuje się u niego proces decyzyjny. Od opinii specjalisty zależy to, czy dany klient otrzyma kredyt, czy nie. Musi zatem podejmować takie ryzyko i być osobą pewną swego postępowania. Niezbędna jest także umiejętność dobrej organizacji pracy, bo trzeba przestrzegać terminów umów. Praca specjalisty bankowego wymaga umiejętności rozwiązywania problemów. Gdy klienci bywają niezadowoleni z kredytu, przydatna jest odporność na agresję ze strony ludzi. Ryzyko konfliktów - występuje przy odmowie udzielenia kredytu lub reklamacjach, które rozpatruje specjalista. Ważna jest też inicjatywność, przebojowość, a jednocześnie zdolności analityczne. Bardzo istotne są: wiedza i dobra pamięć, bo klient pyta o wszystko - trzeba znać właściwą odpowiedź. Jest to praca pod presją czasu, stresująca - trzeba być zawsze gotowym do działania, wymaga odpowiedzialności.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Ze względu na charakter pracy, jej szybkie tempo i częste wizyty u klientów, banki nie zatrudniają osób niepełnosprawnych. Szczegółową opieką zdrowotną zajmują się najczęściej lekarze medycyny pracy zatrudnieni przy centrali banku, np. w Warszawie. Oni mają za zadanie określić warunki pracy i podejmują decyzję o ewentualnej ich szkodliwości dla zdrowia.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Wymagane jest wykształcenie wyższe - kierunek ekonomiczny lub prawny; mogą być oba jednocześnie, ze wskazaniem na ekonomiczny. Bardzo przydatna jest praktyka w bankowości oraz znajomość księgowości albo ukończenie kursu z tego zakresu. Ważne jest też samokształcenie, umiejętność przyswojenia uregulowań prawnych i dostosowania się do zmian. Znajomość prawa jest dobrze widziana, ale nie jest warunkiem koniecznym , chociaż specjalista musi być na bieżąco z przepisami około bankowymi, np. obecnie zmienia się prawo spółek handlowych, celne, ustawa o podatku dochodowym od osób, prawo bankowe, wekslowe i ustawa o rachunkowości. Przydatna jest znajomość języka obcego, np. angielskiego ze względu na zagranicznych właścicieli banków. Umiejętność obsługi komputera powinna być na poziomie umożliwiającym wykonywanie codziennych obowiązków, czyli specjalista powinien znać edytor tekstu „Word”, arkusze kalkulacyjne „Excel” i umieć obsługiwać lokalne bazy danych. Specjalista bankowy ds. kredytów odwiedza klienta, więc często prowadzi pojazdy osobowe. Wskazane jest posiadanie prawa jazdy, chociaż nie jest to warunkiem niezbędnym we wszystkich bankach. W pracy obowiązuje go ubiór skromny i formalny: mężczyzna musi mieć garnitur i jasną koszulę, a kobieta - kostium lub spodnie i jasną bluzkę. Uczelniami, które umożliwią uzyskanie kwalifikacji zawodowych są wszystkie szkoły wyższe prowadzące kształcenie na kierunkach: ekonomia, finanse i bankowość. Przykładowy adres uczelni kształcącej w zawodzie znajduje się w rozdziale

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

W zależności od struktury organizacyjnej danego banku, może występować gradacja na stanowisku, np. inspektor kredytowy, specjalista lub ekspert, oficer kredytowy. Specjalistą może zostać inspektor w wydziale kredytów po kilku latach pracy. Specjalista bankowy może awansować na starszego specjalistę, głównego specjalistę lub naczelnika wydziału.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

Jeżeli spełnione są wymagania stawiane kandydatom do pracy w tym zawodzie, możliwe jest zatrudnienie osoby w wieku średnim, z doświadczeniem w innej branży ekonomicznej, w dziale kredytowym banku.

Polecana literatura

Wewnętrzne biuletyny bankowe, np. miesięcznik „Łącznik”. Publikacje wydawnictw ekonomicznych, np. „Twigger” - książki na temat analizy finansowej i zabezpieczeń kredytów, rachunkowości „Wielka księga praw z komentarzem” Wydawnictwa „INFOR - prawo”, „Prawne zabezpieczenie wierzytelności banku” oraz „Prawo przedsiębiorcy”, „Buchalter”. Gazety codzienne: „Wyborcza”, „Rzeczpospolita” oraz „Puls Biznesu”.

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---