Znaczenie stanowienia ideału wychowania. Muszyński „ Ideał wychowania jest źródłem harmonijnie zintegrowanych ze sobą celów dających coś dojrzałej osobowości człowieka w pełni ukształtowanego „ Czy ideał się zmienia? Podlega on w pewnym stopniu zmianom historycznym, ale jednak tak szybko nie ewoluujemy i pozostajemy podobni, trzeba opierać się na stałych normach, które ciągle trwają (od wieków). Czynnikami wspólnymi są spoiwa np. opiekuńczość, solidarność, umiłowanie mądrości. Ideały kiedyś: To pojecie autorytetu w XIX w. Szacunek, podmiotowość, autentyczność, poszukiwanie godności w XIX i XX w.
Rodzaje ideałów wychowania i ich zmienność/stałość na przestrzeni wieków. Rodzaje ideałów wychowania: -wywiedziony z góry - zaczerpnięte bezpośrednio z jakiejś filozofii -wywiedzione z dołu - zaczerpnięte od empiryków, praktyków Z. Bauman : Dośrodkowe(egocentryczne) - jednostka koncentruje się na sobie Odśrodkowo - socjocentryczne-jednostka patrzy na świat, jest zainteresowana światem Ideał wychowania na przestrzeni wieków: - Średniowiecze-ideałem była wiara, nadzieja, miłość - Czasy nowożytne-wolność, równość, braterstwo Przełom XIX/XX w. -istota myśląca, zdążająca do perfekcji umysłowej, na dalszy plan zeszły poprzednio wymienione wartości -doskonałość człowieka, życzliwość, słuszność postępowania, podporządkowanie prawu, wewnętrzna swoboda i wolność Wiek XX -człowiek jest istotą działającą -ideałem wychowania jest uczeń pomysłowy przedsiębiorczy, aktywny ruchowy, szanujący prawa innych ludzi Istota celów wychowania - pojęcie, ich cechy, rodzaje celów wychowania (taksonomia). Cele obejmują cechy osobowości, które chcemy przyswoić wychowankowi stany rzeczy, których osiągnięcie poprzez zabiegi wychowawcze są postulowane to: - Kształtowanie charakteru - Kształtowanie osobowości - Kształtowanie indywidualności Cele wychowania dzielimy: - Cele poznawcze - wprowadzanie nowych pojęć, nowa wiedza i wątek poznawczy - Cele kształcące - dotyczą rozwijania pamięci, uwagi, spostrzeżenia, - Cele wychowawcze - kształtujące wyobraźnię - Cele rewalidacyjne - pomoc dzieciom niepełnosprawnym, logopedia Podział celów: - Ogólne (naczelne) - Kierunkowe - Etapowe - Operacyjne Cechy celów wychowania: - Systemowość - Nie mogą być przeciwstawne, czyli musza być przejrzyste - Maja charakter idealny - Maja charakter zewnętrzny - Mogą być abstrakcyjne (kształtują wielkoduszność) lub konkretne (kształtują umiejętność jedzenia łyżką)
Znaczenie uświadamiania sobie celów wychowania przez wychowawcę oraz wychowanków. Znaczenie celów dla wychowawcy : - Cele wychowania próbują ukierunkować proces wychowawczy - Ułatwiają planowanie pracy wychowawcy - Maja znaczenie korygujące (poprawiają błędy w wychowaniu) Znaczenie celów dla wychowanka: - Powinien wiedzieć że spełniają te cele funkcje motywacyjna - Funkcje samowychowawcza - Funkcje aktywizującą (napędzająca, dynamizująca nasza osobowość, energotwórcza) Źródła celów wychowania. Sośnicki- naturalistyczne: Wyprowadzone są z natury ludzkiej. -Kartezjusz (wszyscy ludzie maja jednakowy rozum- kształtowanie rozumu) - Pestalozzi (kształtowanie moralnego charakteru i życia w społeczeństwie) - Goethe (niechęć wobec zła maja wszyscy ludzie - kształtowanie dobra) Wyprowadzane z indywidualności ludzkiej: - Montessori (doprowadzane do pełni indywidualności, czyli pełna wolność, zaufanie do wychowanków) Wyprowadzane z losów człowieka - LOS- ogól. faktów wpływający na nasze powodzenie bądź niepowodzenie życiowe. - Filozofowie egzystencjonalni (kroczenie z wychowankiem po ścieżkach jego losu )
|
- Flittner ( zadaniem wychowawców jest uświadomienie wychowankom co to jest los i jaki jest jego rzeczywisty los, powinien wiedzieć jak sobie poradzić z danym losem np. korzystanie ze zdobyczy nauki bądź sztuki) Wyprowadzanie z życia społecznego (socjologiczne): - Socjologia wychowania (wyprowadzane z obecnego stanu społeczeństwa) Wyprowadzane z ideologicznego obrazu tego świata
Koncepcje teoretyczne odnoszące się do ustanawiania celów wychowania. Naturalistyczna( J .J .Rousseau )-kształcenie tego co już jest w środku człowieka, stanowienie celów jest działalnością szkodliwą Socjologiczna(F. Znaniecki)-punktem wyjścia jest analiza procesów społecznych jest to tzw. Tresura, wychowanie jako urabianie-zasadą urabiania jest władza, stosunek wychowawca-wychowanek jest stosunkiem zwierzchnictwa, walka jest głównym sensem społecznym, w pedagogice współczesnej chcą odseparować ja jako naukę podpiętą pod biologię czy socjologię, a nam zależy żeby wychowanek mógł słuchać dlatego, że nas lubi i sam nas wybiera Kulturalizmu pedagogicznego - istnieją ponadhistoryczne i ponad cywilizacyjne wartości, których cywilizacja jest powołaniem człowieka, celem wychowania jest uczestnictwo w kulturze i działania kulturotwórcze tworzenie wartości kulturowych
Postawy wobec życia jako naczelne cele wychowania. Muszyński: - Postawy społeczne( patriotyzm, tolerancja, gospodarność) - Postawy interpersonalne (empatia, otwartość) - Postawy intrapersonalne (samoakceptacja, autokreacja) - Postawy egzystencjonalne (autonomia życiowa, zaradność) - Postawy kulturowe (wrażliwość na sztukę) - Postawy intelektualne (dociekliwość poznawcza, pasja) - Postawy wobec natury (pro ekologia, ekologiczny tryb życia)
Zasady wychowania jako ogólne normy wychowania, wybrane klasyfikacje zasad wychowania. Zasady wychowania = normy wychowania: - Okoń-to najogólniejsze normy postępowania jakie obowiązują nauczycieli i wychowanków w toku wychowania - Sośnicki - jest normą ogólną czyli zdanie wyrażającym jakąś powinność realizowania przyczyny (p), jeżeli istnienie pożądanego skutku (s) jest dla nas wartościowe Klasyfikacje: Autrata Wychowuj naturalnie! Wychowuj z miłością! Wychowuj do życia! Wychowuj szczerze! Wychowuj indywidualnie! Wychowu patriotycznie! Dąbrowski Wychowuj dziecko tak, aby jemu było dobrze i innym było dobrze z nim Wychowanie człowieka należy rozpoczynać od małego dziecka Postępuj tak jak postępują Ci, których kochasz i szanujesz Rozwijaj dziecko wszechstronnie, biorąc pod uwagę jego zainteresowania i uzdolnienia pozytywne, a nie będziesz musiał leczyć go ze schorzeń psychicznych Homplewicz Zasada prawdy Zasada dobra dziecka Zasada przykładu Zasada projekcji pedagogicznej Zasada więzi emocjonalne z wychowankiem Zasada poszanowania godności wychowania Zasada profesjonalizmu Jakubowski Zasada wczesnej ingerencji w zaburzenia dziecka Zasada maksymalnej kompensacji braków rozwojowych Zasada indywidualizacji Zasada socjalizacji Zasada respektowania problemów adorestencji Zasada odpowiedzialności za osoby lub grupy
Teleologia wychowania jako wyodrębniony dział filozofii wychowania. Teleologia wychowania - to pewien dział refleksji naukowej dotyczący wprowadzania, określania i uzasadniania celów wychowania. Wchodzi ona w skład filozofii wychowania aktualnie następuje próba wyparcia jej przez aksjologię
Proces wychowawczy jako proces nadawania oraz odbioru wpływów. Proces wychowawczy-(A Górzycka) ”nadawanie i odbieranie wpływów ”- jest to układ zorganizowanych sytuacji wychowawczych mających na celu dostarczenie wychowankom doświadczeń koniecznych do uzyskania zamierzonej względnie |
trwałej zmiany jego osobowości. Wychowanie jest zmienianiem: - Zmiana gdy wychowanek wyraża zgodę - Zmieniamy tylko to, co jest niezgodne z normą rozwojową, to co jest szkodliwe dla dzieci - Nie ma potrzeby zmiany ,gdyż trzeba uszanować inność drugiego człowieka, nikt nie wie co jest dobre dla dziecka. możemy się jedynie zastanowić co my chcemy w sobie zmienić. dzieci nie potrzebują wychowania ,jedynie czego potrzebują to kontakt z drugą dorosłą osobą - Cały czas ktoś wychowuje i zmienia, bądź sami siebie zmieniamy od urodzenia do późnej starości Struktura procesu wychowawczego. Cel wychowawczy Sytuacje wychowawcze Doświadczenie pedagogiczne + Efekt procesu wychowawczego jest wyrażony przez ukształtowanie osobowości
Modelowanie jako zasadnicza metoda wychowawczego oddziaływania. Podawanie wzorów(modeli) - Wychowawcze ukierunkowanie człowieka polega na porównywaniu stanu rzeczywistego z określonym wzorem, oczekiwaniami. Mechanizm odniesienia porównawczego (grupą odniesienia, liderem grupy) jest jednym z ważniejszych sposobów sterowania zachowaniem. Porównywanie ma znaczenie samokontrolne i autokorektywne. - Wzorowanie jest selektywnym upodobnianiem się do wzorca, naśladownictwo ma charakter bierny i totalny. - Naśladownictwo wg. Oppenheima jest jakąkolwiek próbą bycia takim samym jak dana osoba. - M. Scheler pojmuje naśladownictwo jako duchowo-praktyczną autoidentyfikację z jakąś osobą. Oddanie substancji osobowej pociąga za sobą jedność w sferze myślenia, odczuwania, dążeń. Odbywa się swoista reprodukcja duchowej postaci mistrza w materiale własnych doznań psychicznych. - Helius - automatycznie wyzwalana tendencja zbliżenia się swym zachowaniem, wyglądem do modelu. - 2 rodzaje naśladownictwa: małpowanie (pełne odtworzenie zachowań modelu) i modelowanie (odtworzenie motywu, intencji zachowania, wybiórcze) - Imitacja- odtworzenie prostych zachowań, identyfikacja - istotą jej jest to, że imitujący zachowanie przestał być sobą a staje się kimś, z kim się identyfikuje. - Oddziaływaniu sprzyjają następujące właściwości modela: Znajomość modela, nie obcy, Atrakcyjność psychofizyczna, ale nie tworzenie zbyt dużego dystansu, Prestiż społeczny, Reprezentowanie większości, Silny związek emocjonalny imitatora z modelem, Poczucie podobieństwa do modela, Nagradzanie zachowań naśladowczych, Tworzenie okoliczności, przeżywanie satysfakcji w związku z modelowaniem, - Oddziaływanie modela będzie skuteczniejsze, jeśli zostanie powiązane z oddziaływaniem słownym (moralizowanie szerokie, np. bądź dobry, skuteczne u starszych dzieci, u młodszych- moralizowanie wąskie np. bądź dobry w konkretnych sytuacjach), - Czasem bardziej wiarygodne jest samo działanie bez słów, moralistyka może mieć wpływ hamujący wychowawczo. - Zagrożenia związane z błędnie realizowanym modelowaniem: niechęć do wzorca i wytworzenie antywzoru nadmierne uzależnienie się od wzorca.
Presja sytuacyjna - zastosowanie, znaczenie, zagrożenia wychowawcze. Prowokacja (presja sytuacyjna) - Jest wychowawczą presją warunków zawartych w sytuacji wychowawczej, - W wychowaniu chodzi o połączenie samodzielności w rozwiązywaniu problemu z odrobiną nacisku zewnętrznego, - Celem prowokacji- zaradność, przełamanie nieśmiałości, zahamowania wewnętrznego, lęku blokującego rozwój, zastąpienie w kontaktach społecznych agresji formami afiliacyjnymi. - Dziecko ma do wyboru- wykonać zlecone zadanie, czyli zreorganizować własne doświadczenia lub wycofać się z sytuacji. - W presji s. grupa tworzy nowy układ ról. -Przykładem - zlecenie uczniowi agresywnemu opieki nad młodszym dzieckiem, które jest przedmiotem drwin kolegów. Uczeń agresywny może: uczyć młodszego jak radzić sobie z kolegami, sam zapewni mu poczucie bezpieczeństwa, ale też zagrożenie, że w chwili słabości zaatakuje podopiecznego. - Potrzebna kontrola wychowawcy, świadomość ryzyka, dostosowanie sytuacji do poziomu rozwoju i odporności psychicznej dzieci. - Inny przykład; wystawienie dziecka nieśmiałego do akademii szkolnej. - Inny przykład: zaaranżowana dyskusja , w której zgodnie z rolami a bez względu na osobiste przekonania broni się lub atakuje jakieś stanowisko. - Zagrożenia związane ze błędnie realizowaną prowokacją: agresja, protest, opór.
|