Przestepstwo - jest czynem człowieka, bezprawnym, opisanym i zabronionym pod groźbą kary w ustawie, społecznie szkodliwym w stopniu wyższym niż znikomym i zawinionym.
NIE MA PRZETĘPSTWA BEZ CZYNU CZŁOWIEKA
Czynem - jest psychicznie sterowane zewnętrzne zachowanie człowieka, rozgrywające się w środowisku społecznym, stanowiące realizacje decyzji podjetej do osiągniecia określonego celu
CZYN PRZEJAWIA SIĘ W DZIAŁANIU BĄDŹ ZANIECHANIU
Działanie - stanowi kompleks ruchów, które obserwator moż zauważyc na ogół bez wiekszych trudności
Zaniechanie - jest to brak ruchów
Działanie nastepuje bez uwzględnienia jakichkolwiek relacji z ocenami o tyle przy zaniechaniu uwzględnienie takich relacji jest nieodzownym warunkiem precyzyjnego określenia zaniechania
KAŻDE PRZESĘPSTWO JEST CZYNEM ZABRONIONYM LECZ NIE KAŻDY CZYN STANOWI PRZESTĘPSTWO
Zabroniony - to coś czego czynić nie wolno
Społeczna szkodliwość czynu - jest cechą określoną kategorii czynów. Czyn jest społecznie szkodliwy nie dlatego że jest zabroniony lecz jest zabroniony dlatego że jest społecznie szkodliwy.
NIE KAŻDY CZYN ZABRONIONY JEST PRZESTĘPSTWEM ALE KAŻDE PRZESTĘPSTWO JEST CZYNEM ZABRONIONYM
PRZESTĘPSTWO JEST ZBRODNIĄ ALBO WYSTĘPKIEM
Zbrodnią - jest czyn zabroniony, zagrożony karą pozbawienia wolnośi na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą
Przestepstwo formalne to przestępstwo bezskutkowe, charakteryzuje się że realizacja jesgo znamion nastepuje wraz z zachowaniem opisanym w ustawie.
Przestepstwo materialne to przestępstwo skutkowe
Przestepstwo tylko z działania to takie przestępstwo - do którego popełnienia wymagane jest działanie sprawcy, stanowiące warunek konieczny realizacji znamion tego przestępstwa. Brak działania = brakowi realizacji czynu zabronionego
Przestepstwo tylko z zaniechania charekteresuje się tym że ustawodawca w opisie czynu zabronionego nie wskazje na działanie lecz na brak działania
Przestepstwem z działania jak i z zaniechania są przestępstwa których czyn jest element strony przedmiotowej opisany w dwóch alternatywnych postaciach działania i zaniechania
Przestepestwo powszechne - charakteryzuje się tym że jego podmiotem może być każda osoba a nie tylko taka, która ma jakieś szczególne właściwości
Przestepstwem indywidualnym jest to że podmioty poza cechami ogólnymi posiadają dodatkowe szczególne cechy
Powszechne
Właściwe
Jeżeli przestępstwo jest zbrodnią to jego strona podmiotowa przejawia się w umyślności
W występu istnieją 3 możliwości
- wyłącznie umyślny
- umyślny i nieumyślny
- umyślno-nieumyślny
Przestepstwa ze względu na tryb ścigania dzielimy na :
Ścigane z urzedu - jest przestępstwo do którego ustawa nie ustala innego trybu ścigania
Ścigane na wniosek pokrzywdzonego - możliwe tylko gdy pokrzywdzony złoży wniosek o ściganie
Ścigane z oskarżenia prywatnego - nastepuje w razie podjecia przez pokrzywdzonego decyzji o ich ściganiu
WYRÓŻNIAMY CZTERY GRUPY USTAWOWYCH ZNAMION :
Przedmiot ochrony -> określany jest jako dobro społeczne, ze względu na które przepisy prawa karnego zostały ustanowione, jest nim także przedmiot zamachu atakowany przez sprawce czynu zabronionego
Podmiot ->poprzez niego ustawodawca wskazuje cechy wyróżniające sprawce danego typu czynu zabronionego
Strone przedmiotową - wskazuje ustawowe cechy zachowania się sprawy charakterystycznego dla określonego typu czynu zabronionego a także skutek
Strone podmiotową - określa ona stosunek psychiczny sprawcy do czynu jaki z woli ustawodawcy ma charakteryzowac określony typ przestepstwa
Związek przyczynowo skutkowy - to takie powiązanie zjawisk w którym jedno wynika z drugiego a bez zaistnienia pierwszego z nich drugie by nie nastąpiło.
WYSTĘPEK MOŻNA POPEŁNIĆ NIEUMYŚLNIE JEŻELI USTAWA TAK STANOWI
Wyróżniamy dwa rodzaje zamiaru :
Pośredni (następczy) - nie może on bo podstawą odpowiedzialności karnej w polskim prawie karnym gdyż pojawia się po czynie
Ewentualny - jest zawsze zamiarem wtórnym , który pojawia się zawsze obok jakiegoś innego zamiaru pierwotnego
Nieumyślnośc - czyn jest nieumyślny jeżeli sprawca nie miał zamiaru popełnienia czynu zabronionego, nie zachował ostrożności wymaganej w danym momencie, skutkiem czego popełnił czyn zabroniony. Nieumyślnośc różni się od umyślności - brakiem zamiaru.
Lekkomyślnośc
Niedbalstwo
Bezprawnośc - jest oceną wyrażającą sprzecznośc miedzy faktycznym zachowaniem człowieka a zachowaniem tym które ustawa określa jako nakazane. Zachodzi wówczas gdy to co się wydarzyło nie odpowiada temu co się zdarzyc powinno.
Zasade winy utożsamia się niekiedy z zasadą subiektywizacji odpowiedzialności karnej. Zasada ta to reguła nakazująca uwzględnienie przy określeniu postaw i zakresu odpowiedzialności karnej sprawcy, jego przeżyc psychicznych itp.
Istotne znaczenie mają przede wszystkim przesłanki opisywania winy
Dojrzałośc wiekowa
Możliwośc rozpoznania bezprawności czynu
Wymagalnośc zachowania zgodnego z prawem
Formy stadialne:
- Przygotowanie -> to pierwszy etap popełnienia przestępstwa, jest niekaralne chyba że ustawa taką karalnośc przewiduje. Bezkarnośc dla sprawcy który : przygotowania odstąpił, jeżeli była wiecej niż jedna osoba to karze nie podlega ten który nadto podjął istotne starania zmierzające do zapobiegniecia dokonaniu.
- Usiłowanie -> jest etapem poprzedzającym dokonanie. Za usiłowanie odpowiada ten kto w zamiarze popełnienia czynu zabronionego swoim zachowaniem bezpośrednio zmierza do jego dokonania, które jednak nie nastepuje. Może ono wystąpic zarówno w zamiarze bezpośrednim i ewentualnym.
* udolne - jest karalne w granicach przewidzianych dla danego przestępstwa
* nieudolne - sąd może zastosowac nadzwyczajne złagodzenie kary albo odstąpic od jej wymierzenia
Karze za usiłowanie nie podlega ten kto dobrowolnie odstąpił od dokoania lub zapobiegł skutkowi.
- Dokonanie -> oznacza to że sprawca swoim zachowaniem zrealizował wszystkie ustawowe znamiona w szczególności osiągnął skutek przy przestępstwach materialnych
Karalnośc dokonania pochłania ewentualną karalnośc za przygotowanie oraz karalność za usiłowanie
Sprawcze postacie współdziałania:
- sprawstwo indywidualne -> sprawcą jest ten kto własnym zachowaniem wypełnia znamiona czynu zabronionego albo usiłuje je wypełnic
- współsprawstwo -> polega na wykonaniu czynu zabronionego „wspólnie i w porozumieniu z inną osobą” Porozumienie musi prowadzic do wykonana czynu zabronionego, wystepuje gdy każdy sprawca swoim zachowaniem wypełnia wszystkie znamiona czynu zabronionego.
* właściwe - wtedy gdy każdy ze sprawców wykonuje tylko cześc znamion rozboju
* sukcesywne - ktoś władcza się bez wcześniejszego porozumienia w akcje przestepczą gdy cześc znamion czynu jest już zrealizowana
- sprawstwo kierownicze - jako sprawca traktowany jest ten kto kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę
- sprawstwo poleceniowe - sprawcą jest ten kto wykorzystując uzależnienie od siebie innej osoby poleca jej wykonanie czynu zabronionego
Podżeganie - odpowiada za podżeganie kto chcą aby inna osoba dokonała czunu zabronionego nakłania ją do tego
Pomocnistwo - odpowiada ten kto zamiarze aby inna osoba wykonała czyn zabroniony ułatwia jej popełnienie (dostarczając narzędzia lub środki przewozu)
Prowokator - jest ten kto wcelu skierowania przeciwko innej osobie postepowania karnego nakłania ją do popełnienia czynu zabronionego
KAŻDY ZE WSPÓŁDZIAŁAJĄCYCH W POPEŁNIENIU CZYNU ZABRONIONEGO ODPOWIADA W GRANICACH SWOJEJ UMYŚŁNOŚCI LUB NIEUMYŚLNOŚCI NIEZALEŻNIE OD RESZYTY WSPÓŁDZIAŁAJĄCYCH
Właściwości osobiste - to takie okoliczności charakteryzujące sprawce jak: niepoczytalnośc , poczytalnośc ograniczona, wcześniejsze skazanie za przestępstwo, bycie matką lub żołnierzem.
Kontratyp - to okoliczności wyłaczające bezprawnośc czynu
Ustawowe - to nie tylko te co są w ustawie karnej ale także w innych ustawach
- obrona konieczna -> jest prawem człowieka do ochrony dóbr własnych, dóbr innych osób oraz dóbr publicznych przez bezprawnymi zamachami
- stan wyższej konieczności - okolicznością wyłanczającą jest proporcja dóbr (poświecanego i ratowanego) obie te przesłanki dążą do wspólnego celu. Warunkiem podmiotowym jest działanie w celu uchylenia niebezpieczeństwa. W razie przekroczenia granic stanu wyższej konieczności sąd może zastosowac złagodzenie kary albo od niej odstąpic.
Zamach - musi być przede wszystkim rzeczywisty, realny
Niebezpieczeństwo - jest pojeciem szerszym od zamachu. Jego źródłem nie może być tylko czyn człowieka ale także działanie siły przyrody czy zachowanie zwierząt. To moment w którym zachodzi prawdopodobieństwo niebezpiecznego skutku dla jakiegoś dobra prawnego.
Ekscesem nazywamy przekroczenie granic obrony koniecznej
* intensywny -> polega na stosowaniu sposobu obrony niewspółmiernego do niebezpieczeństwa zamachu
* ekstensywny - podjecie obrony przedwczesnej lub spóźnionej czyli na niespełnieniu wymogu bezpośredniości zamachu
Pozaustawowe
- Zgoda uprawnionego - osoba udzielająca zgody musi być zdolna do składania oświadczeń woli w myśl prawa cywilnego. Zgoda musi dotyczyc konkretnego czynu i nie może być sprzeczna z zasadami współżycia społecznego
- Prawo karcenia - to środki wychowawcze
- Zwyczaj - pewne utrwalone, powtarzające się zachowanie, które może ulec zmianie
- Ryzyko sportowe
Okoliczności wyłaczające wine:
- nieletnośc - ustawowo określona granica to granica 17 lat, istnieje możliwość obniżenia tej granicy do lat 15 jeżeli : jeżeli czyn wchodzi w skład katalogu zamknietego jest to zabójstwo, zamach itp.
- niepoczytalność
- różne postacie błedu
* co do faktu - bład co do ustawowego zmieniania czynu zabronionego
* co do prawa - nieświadomośc bezprawności czynu
- stan wyższej konieczności wyłączający winę
Okoliczności wyłaczające karalnośc:
- czynny żal
- nastepuje w najcieższych przestępstwach przeciwko państwu (zamach stanu, szpiegostwo) jeżeli sprawca poniecha dalszej działalności i ujawni wszystkie istotne okoliczności popełnionego czynu wobec organów ścigania
Czyn zabroniony uważa się za popełniony w czasie w którym sprawca działał lub zaniechał działania do którego był zobowiązany. Ta definicja odnosi się zarówno do przestępstw materialnych jak i formalnych.
Zmiana ustawodawstwa przed wydaniem wyroku:
- jeżeli zmiana ustawodawstwa nastepuje przed wydaniem wyroku regułą jest stosowanie nowej ustawy. Jeżeli ustawa starsza jest wzgledniejsza dla sprawcy stosuje się ją uprzednio.
Miejscem popełnienia czynu zabronionego - jest miejsce w którym sprawca działał lub zaniechał działania do którego był zobowiązany albo gdzie skutek stanowiący znamie czynu zabronionego nastąpi lub według zamiaru sprawccy miał nastąpic. Jest to tzw. Zasada wszędobylstwa.
Zasada terytorialności - ustawe karną stosuje się do sprawcy który popełnił czyn zabroniony na terytorium polskim chyba że umowa miedzynarodowa ktorej RP jest stroną stanowi inaczej.
Środki karne:\
Pozbawienie praw publicznych - obejmuje utrate prawa wyborczej, utrata orderów itp. Sąd może orzec kare pozbawienia wolności na czas nie krótszy niż 3 lata gdy kara zasługuje na szczególne potepienie (nienawiśc, zazdrośc, zemsta, wykonanie zlecenia za opłatą, zdobycie spadku itp.)
Zakaz zajmowania stanowiska albo wykonywania zawodu - sąd orzeka jeżeli sprawca nadurzył przy popełnieniu przestępstwa stanowiska oraz gdy ustalono że dalsze zajmowanie stanowiska zagraża istotnym dobrom chronionym prawnie (10 lat)
Zakaz udziału w działalności na rzecz małoletnich - sąd orzeka obligatoryjnie jeżeli sprawca został skazany na kare pozbawienia wolności, za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szode nieletniego (15 lat)
Zakaz prowadzenia działności gospodarczej - sąd orzeka zakaz jeżli dalsze jej prowadzenie zagraża dobrom istotnie chronionym przez prawo
Zakaz kontakotwoania się z określonymi ludźmi oraz nakaz opuszczenia lokalu (15 lat)
Fakultatywnie - w razie skazania za przestępstwo, oraz umyślne przestępstwo z użyciem siły
Obligatoryjnie - jeżeli skazany na kare wolności bez warunkowego zawieszenia (sąd może orzec obowiązek lub zakaz)
Zakaz wstepu na impreze masową - jeżeli przestępstwo zostało popełnione w związku z taką imprezą a udział sprawcy zagraża dobrom chronionym prawnym. (2-6 lat)
Zakaz wstepu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych - w razie skazania za przestestwo popełnione w związku z urzedzaniem gier hazardowych lub udziałem w nich. (10 lat)
Zakaz prowadzenia pojazdów - może być wydany fakultatywnie i obligatoryjnie (10 lat)
OBLIGATORYJNOŚĆ - orzeka
FAKULTATYWNOŚĆ - może
Środki karne o charakterze majątkowym :
- przepadek - utrata przedmiotów związanych z przestepstwem na rzecz skarbu państwa. Przepadek korzyści orzekany jest obligatoryjnie (obejmuje korzyśc albo jej równowartośc)
- naprawienie szkody - jest ot sankcja prawa cywilnego w pewny przypadkach jest traktowana jako środek karny który pełni funkcje kompensacyjną
- nawiązka - jest to zawsze kwota, której wysokośc określa sąd
- świadczenie pieniężne - odstępując od wymierzenia kary sąd może orzec świadczenie pieniężne, którego wysokośc nie może przekroczyc 60 000 zł.
- podanie wyroku do publicznej wiadomości - sąd w określony sposób , jeżeli uważa to za celowe, może to zastosowac jeżeli uzna to za stosowne
OBLIGATORYJNOŚĆ - orzeka
FAKULTATYWNOŚĆ - może
Warunkowe umorzenie postepowania karnego - jest to warunkowa rezygnacja z prowadzenia postepowania, które najprawdopodobniej zakończyłoby się skazaniem sprawcy. Wraz z umorzeniem nakłada się na sprawce różne obowiązki (obowiązek naprawienia szkody - obligatoryjny) reszte zaś są fakultatywne np. informowanie sądu lub kuratora o przebigu próby
Okres próby - sąd podejmuje postepowanie karne jeżeli sprawca popełnił przestępstwo umyślne za które został prawomocnie skazany
Warunkowe zawieszenie wykonywania kary - polega na tym że mimo skazania sprawcy i wymierzenia mu kary, nie dochodzi do wykonania orzeczonej kary. Tzw. Pozytywna prognoza z której wynika że mimo niewykonania kary, cele związane z ukaraniem sprawcy zostaną osiągniete. (przesłanki stosowania : 2 lata ograniczenia wolności, pozytywna prognoza, zawieszenie kary jest wystarczające do osiągniecia przez sprawce celów kary, kara pobawienia orzeczona w wymiarze nie przekraczającym 5 lat)
Próba i obowiązki nakładanie na sprawce katalog kar znajduje się w art. 72 u1 i 2.
Orzeczenie grzywny - w przypadku warunkowego zawieszenia wykonywania kary pozbawienia wolności jest możliwe wówczas gdy grzywna nie mogłą być wymierzona na innej podstawie.
Konsekfencje przebiegu próby - sąd zarządza wykonanie kary jeżeli w okresie próby sprawca popełnił przestępstwo , podobne lub umyślne , za które orzeczono prawomocnie kare pozbawienia wolności.
Zatarcie skazania z mocy prawa nastepuje z upływem 6 miesiecy od zakończenia okresu próby.
Warunkowe zwolnienie - polega na tym że w razie społeniania odpowiednich przesłanek (tzw. Pozytywna prognoza) - wykonanie kary na podstawie orzeczenia sądu można przerwac, wówczas skazany zostaje zwolniony z zakładu karnego i poddany okresowi próby.
Próba i obowiązki nakładane na skazanego - zasadniczo okres próby wynosi tyle co pozostały czas do odbycia kary
- w przypadku 5 lat (nie krótszy niż 2 lata)
- w przypadku gdy skazany jest wielokrotnym recydywistą (nie krótszy niż 3 lata)
- w przypadku 25 lat (nie krótszy niż 10 lat - warunkowe zwolnienie_
Sąd obligatoryjnie orzeka dozór wobec skazanego.
W razie pozytywnego odbycia okresu próby oraz 6 miesiecy warunkowe zwolnienie nie zostało odwołanie, kare uważa się za odytą całkowicie z chwilą warunkowego zwolnienia.
Przestepstwo podobne - to przestępstwa należące do tego samego rodzaju, przestestwa z użyciem siły, przemocy albo popełnione w celu osiągniecia korzyści majątkowej