NAUKA ADMINISTRACJI

1. Co jest przedmiotem badań nauki administracji?

Nauka administracji bada administrację w danym ustroju a więc przedmiotem jej badań są:

• wpływ ustroju państwa na kształt administracji

• sprawy środowiska, w którym działa administracja

• sprawy struktur i wzajemnego powiązania aparatu administracyjnego

• wzajemne uwarunkowania tych czynników

2. Jakie metody badawcze są stosowane w administracji?

Metody badawcze stosowane w administracji to:

• metoda dogmatyczna: bada się działalność administracji pod względem jej zgodności z obowiązującymi przepisami prawa,

• polityka administracji: bada administrację przy wykorzystaniu samej nauki administracji w celu sformułowania postulatów jak należy administrację usprawniać i zmieniać. Ostatecznie wnioski z badań tej dyscypliny powinny przyjmować postać delege lata (dotyczy obecnie obowiązującego prawa, jak je stosować i interpretować) oraz delege ferenda (dotyczy przyszłych uregulowań, jakie prawo ustanowić).

• metoda empiryczna: w swoich badaniach poszukuje się uzasadnienia w zjawiskach występujących w odcinkach badanej rzeczywistości

• ograniczone stosowanie eksperymentu ze względu na skrępowanie administracji przepisami prawa.

3. Jakie czynniki kształtują administrację publiczną?

Czynnikami kształtującymi administrację publiczną są:

• ustrój państwa

• środowisko, w którym administracja funkcjonuje (poziom kultury społecznej, jakość uwarunkowań historycznych, postęp techniczny, czynnik normatywny, czyli obowiązujące prawo)

• system prawa stanowionego (art. 7 konstytucji - w RP organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa) i inicjatywy administracyjnej (obywatelskie prawo inicjatywy ustawodawczej

• znacznie dalej idący wpływ na administrację mają doktryny polityczne i prawne

• procesy globalizacyjne i ujednolicenia w członkowskich państwach UE.

4. Jakie normy przesądzają o kształcie administracji publicznej?

Na kształt administracji wpływ mają:

• normy prawne - ustrojowe : administracja jest ograniczona przepisami prawa i musi działać na podstawie przepisów prawa. Wśród tych norm wyróżniamy: normy określające właściwość, ustanawiające zadania, określające prawne formy działania oraz wskazujące na kompetencje, regulujące organizację administracji publicznej

• normy moralne: przestrzeganie norm moralnych czy obyczajowych

wpisane jest w specyfikę wykonywania zawodu urzędnika. Stosowanie przez administrację norm moralnych, obyczajowych łączy się z problematyką, którą określa się mianem kultury administrowania czy etyki administracji.

• normy techniczne: regulują one stosunek człowieka do przyrody, racjonalne wykorzystanie sił przyrody i narzędzi pracy przy odpowiedniej wiedzy i wykształceniu

• normy estetyczne: np. w prawie budowlanym.

5. Jakie grupy czynników wpływają na strukturę administracji publicznej?

Do czynników mających wpływ na kształtowanie się struktury administracji publicznej zaliczamy:

• ustrój państwa

• środowisko, w którym funkcjonuje

• jakość uwarunkowań historycznych

• wymogi organizacji administracji publicznej

• postęp techniczny

• czynnik normatywny

6. Jaką rolę spełniają komórki sztabowe wobec komórek liniowych?

Komórki sztabowe to komórki spełniające funkcje usługową w stosunku do komórek liniowych. Pomagają dowództwu liniowemu w spełnianiu z realizacji zadań. Są organami doradczymi komórek liniowych, które uczestniczą bezpośrednio w realizacji celu głównego instytucji (kierownictwa).

7. Które czynniki są nadrzędne w organach administracji złożonych ze składnika obywatelskiego i zawodowego?

Organy składające się z czynnika społecznego powinny mieć pozycję nadrzędną nad aparatem zawodowym. Ta nadrzędność wymaga jednak nasycenie aparatu społecznego fachowcami. W administracji samorządu terytorialnego czynnik społeczny reprezentuje społeczność lokalną lub grupy zawodowe. Do organów składających się z czynnika obywatelskiego należą przede wszystkim wskazywanie zadań długofalowych dla aparatu zawodowego, wskazywanie celów, środków i form ich realizacji przez aparat zawodowy. Organy społeczne winny wywierać wpływ na tworzenie się aparatu zawodowego, kontrolować go.

8. Co oznacza kolegialność organów administracji publicznej?

Kolegialność organów administracji oznacza współpracę wielu osób. Jest cechą strukturalną organu. Kolegialność stosuje się zazwyczaj tam gdzie w grę wchodzi podejmowanie ważnych decyzji państwowych. Wykorzystuje się je również tam, gdzie dochodzi do rozpatrzenia spraw przez różnych fachowców i specjalistów czy przedstawicieli różnych jednostek organizacyjnych, np. Sejmu (rozstrzygnięcia są bardziej przemyślane i wyważone).

9. Jakie organy zaliczmy do tych, które mają kompetencje generalne?

Ustawa z dnia 05.06.1998r. o administracji rządowej w województwie ujmuje to jako podział terenowych organów na organy administracji rządowej ogólnej (zespolonej) i organy administracji nie zespolonej. W aparacie terenowym tworzy się odpowiednie komórki w urzędach ( np. Wojewoda skupia w swych rękach różne kompetencje należące do różnych resortów, a specjalizację zapewnia oparta na rzeczowym podziale zadań struktura urzędu wojewódzkiego).

10. W czym wyraża się dualistyczny model administracji publicznej?

Dualizm w administracji publicznej jest typem organizacyjnym o charakterze wielopodmiotowym. Składa się z pionu:

• rządowego, który jest zbudowany na zasadzie centralizmu

• samorządowego - ukształtowanego na zasadzie decentralizacji i pomocniczości.

11. Na czym polega zasada prowincjonalności w budowie administracji publicznej?

Według zasady prowincjonalności na jednym terenie sprawy z różnych działów administracji należą do jednego organu. Zasada ta zapewnia jednolitość działania organu administracji na danym terenie.

12. Co przesądza o funkcjach organicznych stanowiska pracy?

Funkcją organiczną dla danego stanowiska pracy jest taka funkcja, jaką z racji samego jej ulokowania na danym stanowisku łatwiej jest ją wykonywać, gdyby usytuowano ją na innym stanowisku. Przy tworzeniu każdego organu, każdej jednostki administracyjnej konieczne jest sformułowanie celu tak samo dla ustanowienia stanowiska pracy konieczne jest wyraźne określenie jego celu. Świadomość celu stymuluje inicjatywę pracownika, bowiem poszukuje najlepszego i najsprawniejszego załatwienia spraw przy jak najmniejszym wysiłku.

13. Czemu służy zasada automatycznego zastępstwa nieobecnych?

Zasada ta służy ciągłości funkcji danej jednostki.

14. Co to jest facylitacja?

Facylitacja to napięcie wynikające z obecności innych osób i możliwość oceny przez nich naszego działania. Skutkiem tego jest lepsze wykonywanie przez pracownika zadań. Zjawisko to przemawia za potrzebą tworzenia dużych zespołów i spłaszczania struktur.

15. Co to jest afiliacja?

Afiliacja to naturalna potrzeba łączenia się w grupy i przynależność do nich, np. zespołu pracowniczego, stowarzyszeń, rodziny. Afiliacja ma na celu realizację podobnych lub identycznych zadań np. administracyjnych, przy zachowaniu samodzielności i niezależności danego podmiotu.

16. Co to jest heterogonia celów?

Heterogonia celów przejawia się w postaci utraty poczucia łączności z całością na skutek zapomnienia, że zasadniczym sensem było przyczynienie się do osiągnięcia celów.

17. Jakie należy tworzyć zespoły by zapewnić elastyczność struktur organizacyjnych?

Elastyczność chroni instytucje przed jej zniszczeniem. Dla zapewnienia elastyczności struktur organizacyjnych należy tworzyć zespoły według trzech zasad:

• określenie celu tworzonego zespołu pracowniczego

• tworzenie zespołu w którym występuje minimum przecięć tzn. tak pogrupować stanowiska aby większość kontaktów międzyosobowych odbywała się w granicy zespołu i stwarzała „samowystarczalność” w zakresie przepływu informacji

• kształtowanie struktur płaskich służąc sprawniejszemu administrowaniu jednostek a wielkość takich jednostek powinna być uzależniona granicą rozpiętości kierownictwa

• tworzenie rezerw ze względu na urlopy i zwolnienia

• ciągłość wiedzy i doświadczenia- zespół powinien być duży, pracownicy o zróżnicowanym stażu.

18. Jakie są funkcje organiczne stanowiska kierowniczego?

Funkcje organiczne kierownika to takie, których nie może usytuować lub przekazać podwładnym. Do tych funkcji zalicza się:

• planowanie i organizowanie pracy jednostki i pracowników wg właściwej strategii

• wypracowanie własnej polityki i informowanie o niej całości zespołu

• działania homeostatyczne - gdy zewnętrzne czynniki zakłócają równowagę w kierowaniu, kierownik podejmuje działania przywracające tę równowagę

• sprawowanie kontroli nad zespołem pracowników

• decydowanie o sprawach całokształtu funkcjonowania całej instytucji

• szkolenie pracowników - ma obowiązek troszczyć się o to by podwładni nadążali za zmianami, postępem technicznym i naukowym.

19. Co to jest czynnik strategiczny kierownika?

Czynnik strategiczny- jest on najsłabszy wpływający ograniczająco na działanie instytucji, a polityka kierownika powinna przejawiać się w uchwyceniu najsłabszego czynnika w działalności i uporania się z nim. Każdy kierownik unika problemów wynikających z pilności i ważności zadań, przez rezerwowanie w dziennym budżecie czasu godzin na ważne sprawy.

20. Jaki powinien być podział zadań między kierownikiem a zastępcą?

Podział pracy między kierownikiem a zastępcą ma na celu odciążenie kierownika od nadmiaru pracy. Podział powinien następować według:

• podziału zadań swoim zastępcom równo każdemu

• podziału zadań problemowych ( np. w regulaminach zadań urzędów adm. pub.- spotykamy tam zapis o sprawach zastrzeżonych dla aprobaty naczelnego kierownika spraw przypisanych zastępcom i kierownikom niższego szczebla ich decyzji.)

• podziału zadań wg kompetencji i górnej granicy kwalifikacji

21. Na czym polega depersonalizacja zarządzeń?

Depersonalizacja jest negatywną konsekwencją rozwoju wielkich organizacji. Jest to bezosobowe postrzeganie jednostki przez tradycyjne, menedżerskie podejście do administracji publicznej, nie zależnie od tego czy jednostka jest petentem czy pracownikiem organu administracyjnego, gdyż tradycyjne publiczne zarządzenie rzadko traktuje członków jako klientów czy konsumentów. Czyli depersonalizacja zarządzeń - to bezosobowe przepisy.

22. Na czym polega dojrzałość społeczna pracownika administracji?

Dojrzałość społeczna pracownika administracji przejawia się w stosowaniu przez administrację norm moralnych. Łączy się też zazwyczaj z pewnym stylem działania administracji, zwalczanie biurokracji jako ujemnego zjawiska polegającego na bezdusznym podchodzeniu do spraw obywatela, przewlekłość w załatwianiu spraw, zbytnim formalizowaniu spraw. Art. 8 KPA nakłada obowiązek prowadzenia postępowania administracyjnego w taki sposób, aby pogłębić zaufanie obywateli do organów państwa. W rachubę wchodzi tu problem bezstronności w działaniu, udzielania pomocy w załatwieniu sprawy zwłaszcza tym grupom społecznym, które pozostawały głównymi nurtami transformacji i nie radzą sobie z wyzwaniami nowej rzeczywistości.

23. Co to jest reorganizacja administracji?

Reorganizacja to rodzaj reform w administracji. Mówimy o niej w sytuacji, gdy przedmiotem reform jest struktura jednostki organizacyjnej, jej części lub zespołu takich jednostek.

Reorganizacja może dotyczyć:

• łączenia lub dzielenia instytucji administracyjnych, względnie wydzielania nowych instytucji z dotychczas działających

• statusu publicznoprawnego i organizacji wewnętrznej

• terytorialnego zasięgu działania lub przestrzennego rozmieszczenia instytucji

• trybu działania - jej jednostek organizacyjnych lub stanowisk pracy.

24. Na czym polega decentralizacja administracji?

Decentralizacja administracji to proces przekazywania uprawnień ze szczebla centralnego na szczeble niższe, a także sposób organizacji i wykonywania władztwa administracyjnego państwa, w którym organy niższego szczebla nie pozostają w stosunku hierarchicznej podrzędności do organów wyższego szczebla i cieszą się samodzielnością w realizacji zadań. Podstawowym przykładem jest samorząd terytorialny, który swoje zadania wykonuje we własnym imieniu, na własny rachunek i na własną odpowiedzialność, oraz samorząd zawodowy i gospodarczy.

25. Co to jest porozumienie administracyjne?

Porozumienie administracyjne, jest to przekazywanie zadań między organami administracji w układach niezależności organizacyjnej podmiotów administracji w formie aktu. Mamy wtedy do czynienia ze współdziałaniem różnych podmiotów, np. w drodze porozumienia organy administracji rządowej mogą przekazać część zadań samorządowi terytorialnemu.

26. Co to jest koordynacja?

Koordynację pojmuje się jako harmonizowanie działań różnych jednostek, czy zespołów jednostek dla osiągnięcia określonego celu. Koordynacja ma dwa aspekty:

• chodzi o usunięcie powstałych rozbieżności i zapobieganie im na przyszłość oraz usuwanie niepotrzebnego podwajania działań, powinna się łączyć z istnieniem planu.

• zakłada istnienie pewnej nie równorzędności podmiotów, nadrzędnego stanowiska podmiotu koordynacyjnego i podległość podmiotów koordynowanych.

Mamy wiele postaci koordynacji:

• (terytorium) koordynacja terenowa i w skali państwa

• (kryterium organizacyjne) koordynacja wewnętrzna i zewnętrzna

• (struktura szczeblowa) koordynacja pozioma i pionowa.

27. Czym są pragmatyki służbowe?

Pragmatykami służbowymi są ustawy, które regulują kwestie związane ze stosunkiem pracy, ale czynią to w sposób szczególny i nie powszechnie, ale wobec pewnych grup zawodowych. Regulują one prawa i obowiązki określonych grup zawodowych. Szczególne cechy zawodów i funkcji osób je wykonujących w pragmatykach służbowych są przyczyną, dla której osoba nominowaną może być tylko taka osoba, która spełnia wymogi wskazane w poszczególnych pragmatykach. Obecnie obowiązują trzy podstawowe pragmatyki:

• zawarta w ustawie z 1982r. o pracownikach państwowych

• zawarta w ustawie z 1990r. o pracownikach samorządowych

• zawarta w ustawie z 1998r. o służbie publicznej.

---