Terminy dostarczania wody:
Od IV do poł VII, przy suszy szkółki można nawet w VIII.
Metody:
1 Zalewowe- najstarsze, system pomp z góry na dół,
-powierzchniowo- ogromne straty wody z parowania,
-w bruzdy
2 Deszczowanie-
-stałe,
-przenośne
-nadkoronowe- nad roślinami, ryzyko chorób (parch)
-podkoronowe- oszczędniejsze ale technicznie trudniejsze,
3 Minizraszacze- ustawione nad samą powierzchnią gleby, musza być włączane i wyłączane,
4 Kropelkowe- stała instalacja, nie trzeba ściągać jej na zimę, dostarcza wodę w minimalnych ilościach i to w miejscu gdzie jej potrzeba, najtańsza.
Ten system nie może się zapchać- sole Ca, przewody czarne- brak glonów (gdy przezroczyste przewody glony zwalczać chemicznie)
Przy ciągłym nawadnianiu wymywanie soli Ca I Mg dlatego problemy przy replantacji sadów gdy były nawadniane (też wpływa na to niska zawartość próchnicy w Pl gl max do 2% Angl 3-4%).
Przeciętny plon :
-4-5 ton truskawki- zwyżka przy nawadnianiu o ok. 12%,
-10 ton porzeczka czarna- 15-20%,
-14 ton malina- w zależności od odmian Carby 8%, H. Seeling 30%,
- borówka wysoka bardzo wrażliwa na suszę i jakość wody- kwaśna,
-20-100 ton jabłonie- do 25%, ale niektóre odmiany 60-100%, odm obficie owocujące- duży wzrost przy nawadnianiu (Szampion, Gala)
-8-9 ton wisnia- 20-40%,
10 ton śliwa-40-60%,
-20 ton brzoskwinia- 17-30%.
Fertygacja:
Cel- częste zależne od potrzeb roślin, podawanie pożywki nawozowej bezpośrednio do aktywnej strefy korzeniowej. Instalacja do nawadniania kropelkowego jest wyposażona w dozownik który podaje precyzyjnie nawozy rozpuszczalne w wodzie w g/dz/dzień.
Zasady- doprowadzić do optymalnej zawartości składników mineralnych w glebie przy pomocy tradycyjnego nawożenia posypowego (przed fertygacją). Musi być oparta na 3 sposobach diagnozowania: diagnoza liści; gleby; wizualna.
Zalecenia Holenderskie:
-I rok po posadzeniu; l wody; g N; suma N w ciągu 4 tyg:
1-4 tyg; 0,5 H2O; 0,07 N; suma 2,
5-8 tyg; 1 H2O; 0,4 N; suma 4,
9-12 tyg; 2 H2O; 0,14 N; suma 4.
Łącznie w 12 tyg 10 g N.
Start w początku kwitnienia, gdy VI-VII jest susza to dawka ±0,1 g N/1l H2O.
-II rok życia
1-4 tyg; 1 H2O; 0,11 g N; suma 3,
5-8 tyg; 2 H2O; 0,21 g N; suma 6,
9-12 tyg; 2-4 H2O; 0,21 g N; suma 5,
Łącznie 15 g N dz,
13-16 tyg; 2-4 H2O; 0,18 g N; suma 5,
Łącznie 21 g N/ dz (tylko przy wysokim plonie.).
Nawadnianie zawsze wpływa na wzrost plonu, fertgygacja AR Poznań- przestrzega przed nadmierną fertgacją bo jest nadmierny wzrost wegetatywny, trzeba podchodzić indywidualnie do każdej odmiany, będą problemy przy ewentualnej replantacji sadu.
Technologie szkółkarskie- nowości: przechodzimy na drzewa 2-letnie, sadzenie głównie wiosną, bardzo dobrze przygotowane stanowisko przed założeniem sadu, dbanie o nowe drzewa (też gryzonie), ewentualne ściółki ale(biodegradacja do jesieni ale to nie konieczne i nie ekonomiczne dobre dla truskawek), nawożenie i nawadnianie trzeba dopasować do aktualnych potrzeb, dominująca jest wciąż w sadach korona wrzecionowa.
Regulatory wzrostu: dawka uniwersalna=1,5 kg/ha.
Dawka zależy od: odmiany, wieku, wielkości owocowania, dostępności wody, nawożenie, gdy te parametry są spełnione normalne i dobre: 1,5 kg mnożymy przez 1, gdy parametry są słabsze lub mocniejsze współczynnik trochę lub powyżej 1 (np. 0,7;0,8;1,0;1,3;)np.: 1,5 kg/ha x1,0x1,3x1,0x1,3x1,0=1,77kg/ha
1 Endogenne- grupy te wchodzą w interakcję- współpracują w różnych procesach np.: auksyny- wysokie stężenie- przerzedzanie owoców, a niskie utrzymuje owoce.
a) auksyny; wytwarzane w wierzchołkach wzrostu, młode liście, i młode owoce, transport- ruch do dołu(bazypetalny) i może się zdarzyć też do góry (akropetalny).
Wpływa na: elongacje, podział komórek, wygięcia fito i grawitacyjne, ukorzenianie, partenokarpie, dominację wierzchołkową, utrzymywanie owoców na drzewie, zlew fizjologiczny - przyciąganie pokarmu przez pąk szczytowy brak rozgałęzień, kontrolowana fitotoksyczność (hamowanie wyrastających wilków i cierni), mało odkrytych IBA, IAA.
b) gibereliny; powstają w wierzchołkach korz, młodsze liście, pręciki, rozwijają się w nasionach, transport - przemieszcza się bardzo wolno, niepolarny (i drewno i łyko), przyśpiesz ruchu auksyn.
Rola- sprzecza bo hamuje wytwarzanie pąków kwiatowych ale sprzyja zawiązywaniu owoców;
-wzrost elongacyjny ale blokada łańcucha przemian;
-kwitnienie jabłoni: GA4 stymulująco, GA3 i GA hamująco,
-kwitn czereśni- hamują 9-17% GA, GA4, GA5, 43% GA7, 65-71% GA3, a wzrost pędów GA3, GA7 pobudzanie;GA1, GA4 brak wpływu, przemienne owocowanie. Jest ich ponad 50 rodzajów w roślinie.
c) cytokininy; powstają w wierzchołkach korzenia, ale się nie wyklucza w innych częściach roślin- kambium, rozwijające się pąki, owoce, kiełkujące nasiona, Transport akropetalnie(w górę) w ksylemie(słabo się przemieszcza, i pozostaje głównie w dolnej części pędu).
Rola- stymulują podziały kom, opóźnienie procesów starzenia, znoszenie dominacji wierzchołkowej, indukcja pąków przybyszowych (kultury tkankowe), rozwój pąków kolateralnych, zmiana kształtu owoców (Promalin),przerzedzanie owoców (Paturyl, Accel), skracanie spoczynku pędu.
d) etylen; endogenny hormon starzenia, zw. org.- tempo produkcji wzrasta w określonych fazach rozwojowych, udział w regulacji wielu procesów jak: redukcja poziomu GA efekt retardacji, obecność auksyn pobudza wytwarzanie etylenu co z kolei hamuje transport auksyn (efekt opadania ow przed zbiorem), wydłużanie się kom (blokada auksyn)i hamowanie podziałów kom niektórych roślin, przystosowanie do stresów wywołanych chłodem, susza, uszkodzeniem mechanicznym, przyśpieszenie dojrzewania i wywołuje klimakterykę, ułatwione zbiory.
e) ABA- kw abscysynowy; wytwarzany we wszystkich organach roślinnych i przez owoce w czasie przechowywania, transport w : i ksylem i Felom, głównie z liści starszych do młodszych.
Rola- regulacja rozwarcia aparatów szparkowych, zrzucanie organów, zwiększenie odporności na stresy (woda, chłody), hamowanie wzrostu pędów, zegar biologiczny, indukcja tanów spoczynku pąków, antagonizm do auksyn, giberelin, cytokinin.
2 Syntetyczne bioregulatory stosowane dla drzew ziarnkowych:
a) auksyny;
-herbicydy o działaniu syntetycznym- Aminopielik, Chwastom,
-przerzedzanie zaw i owoców- Pommit Extra, Pomonit Super,
-zapobieganie owoców przed zbiorem- Pommit Extra, Pomonit super,
Te same preparaty- tzn że działają róznie w zależności od fazy rozwojowej.
-hamowanie wyrastających wilków i odrostów korzeniowych Sadomol Balsam, Arbosol,- traktujemy rany.
b) amiloacyna; zapobiega zrzucaniu owoców i hamuje dojrzewanie (dojrzeją po zbiorze), usuwanie cierni w matecznikach podkładek lub na podkładkach.
c) gibereliny+BA; bo niektóre gibereliny występują w preparatach wraz z cytokininami, zwiększają ilość owoców i polepszenie kształtu, np. grupa odm Red Delicious- Prolamin lub GA4+&, przeciwdziała ordzawieniu, wzrost owoców partenokarpicznych- Gibresol w Polsce brak zastosowania. Warunkiem normalnego wzrostu są nasiona (bo zawierają odpowiednia substancje)- pomarańcze rodza się bez nasion i same wytwarzają subst wzrostowe.
d) cytokininy+GA; stymulowanie bocznych rozgałęzień i poprawienie kątów rozwidleń- Prolamin, Arbolin, Paturyl, późne przerzedzanie zawiązków owoców - Paturyl, Boprzerzedzacz (średnica zawiązka 10-12mm na drewnie 2 letnim).
e) etylen; preparaty to generatory etyleny, przerzedzanie zawiązków owoców tuż po kwitnieniu- Ethrel, Frololimex- też działa jak retardant wzrostu zawiązków pąków kwiatowych na przyszły rok II poł V oprysk w V, przyśpieszenie dojrzewania jabłek i poprawa wybarwienia- Agrostym, Ethrel, Flordimex.
f) retardanty; syntetyczne inhibitory, hamowanie wzrostu pędów jabłek,- Regalis- antygiberelina (blokuje syntetyczne Gib wzr zahamowany i cała energia drzew skierowana na fazę generatywną), hamuje też wystąpienia parcha, zarazy ogniowej, sprzyja synteza flawonoidów- sprzyjają odporności Mg w dawce 2,5 kg/ha, dwa opryski gdy przyrosty tegoroczne, okres karencji 55 dni (więc tyle przed zbiorem najpóźniej).
3 Syntetyczne bioregulatory stosowane dla drzew pestkowych:
a) auksyny; herbicydy o działanu systemicznym,- Aminopielik, Chwastom.
b) gibereliny+BA;
-przerzedzanie kwiatów i zawiązków owoców u wiśni, czereśni, brzoskwini Gibrescol GA3,
ograniczenie kwitnienia u wiśni i czereśni Gibrescol, zwiększenie wielkości owoców- Gibrescol , zapobieganie pękaniu owoców Gibrescol , opóźnienie dojrzewania owoców Gibrescol.
c) cytokininy+GA; stymulowanie bocznych rozgałęzień i poprawienie katów rozwidleń- Promolin, Karbolin, Paturyl, tylko dla czereśni reszta sama się rozgałęzia, ale nie oprysk tylko farba emulsyjna i to jedynie w sadzie młodym stężeniu 5000 mg czyli 250 ml Arbolinu : 750 ml farby, lub 40 ml Paturylu (bo koncentracja 6x większa to go mniej). Farba do zewnątrz stosowana do malowanie domów stosowana na drewnie 1 rocznym, albo poszczególne pąki (nabrzmiałe ale jeszcze nie pękły) albo całe gałązki. Kolor zbliżony do kory bo chłonie ciepło, oprysk nie działa, bo jest krótkotrwały, a z farby uwalniany sukcesywnie, najlepiej malować na raty, farbę od czasu do czasu zamieszać bo farba opada na dno a preparat na górze.
d) etylen; przerzedzanie zawiązków owoców śliw po kwitnieniu- Ethrel, ułatwienie zbioru wiśni.
Termin kwitnienia w zależności od odmian: pojedyncze kwiaty 4-7 dni, całe drzewa 2 tyg.
Warunki atmosferyczne w czasie kwitnienia: k IV/pV, wahania między 10-20C to brak znaczącego wpływu, poniżej 10C spadek plonu i zapylenia, optimum do zapylenia ok. 23C (od 18C).
Opady: intensywne i długotrwałe zmywanie pyłku ze znamion słupków, na mokrych znamionach gubią się łagiewki zjawisko błądzenia łagiewek- rośnie po powierzchni całego znamienia słupek dopiero potem zaczyna dorastać do woreczka zal- może nie zdążyć.
Opadanie zawiązków 3 okresy:
I okres: 7 dni po kwitnieniu opad kwiatów uszkodzonych przez przymrozki, kwiaty ze znikającymi zalążniami ok. 50-60%, spowodowane czynnikami fizjologicznymi i atmosferycznymi, zła kondycja w poprzednim sezonie, zła jakość pąków, skoki temperatur, tego opadu nie da się powstrzymać w roku kwitnienia, bo nie ma wpływu czynniki agrotechniczne.
II okres: 25-45%, 14-12 dni po kwitnieniu, opad zawiązków niedostatecznie odrzywionych (są to zawiązki o średnicy 1cm, pestka jest ale bez nasienia, przyczyną jest brak substancji hormonalnych).
Zapobieganie: w pełni kwitnienia oprysk borem (powoduje wzrost łagiewek), Betakson stymuluje zapłodnienie, oprysk w południe czystą wodą.
III okres: II poł VI, 10-20%, powód to nadmierna konkurencja o składniki pokarmowe między zawiązkami, czyli przyczyną jest nadmierne zawiązywanie owoców. Ograniczenie to dokarmiać dolistnie. Korzystne ilości zawiązywania ow z kwiatów 25-45%, wtedy plon 15-30 ton.
Stosujemy biostymulatory i nawozy dolistne- brak negatywnego wpływu, zawsze jest wzrost plonu, ale czasem bardzo minimalnie więc gdy warunki korzystne nie ma sensu stosować wspomagaczy, po ostrej zimie drzewa zmęczone, można zastosować efekt będzie widoczny.
Bioekologiczne rytmy zaplenia u wiśni, 2 typy:
I rytm dojrzewania kwiatów- trwa przez cała długość życia kwiatów i zależnie od pogody 1-4 doby, dojrzewanie kwiatów jest związane z dojrzewaniem znamion słupków.
1 doba zwykle znamiona słupków niedojrzałe i nie zdolne do zatrzymania ziaren pyłku, pod koniec 1 doby na znamieniu pojawia się wydzielina i od tego momentu znamię może zatrzymać pyłek do momentu aż wydzielina wyschnie, 20C- wysycha bardzo szybko już po 1 dobie, poniżej 20C nawet 3-4 doby.
II rytm dobowy- występuje 2x w czasie doby pylenie pylników.
- 1 obfite pylenie w godzinach wieczornych i późno popołudniowych, od momentu gdy zaczyna pojawiać się rosa albo podwyższona wilgotność powietrza. Opóźnianie pylników w tym momencie polega na pęcznieniu w otwartych pylnikach żywotnych ziaren pyłku, pęczniejące ziarna pyłku rozpychają się i wypychają wzajemnie z pylników. Ten sposób pylenia trwa aż do momentu aż pod wpływem wzrastającej wilgotności zamkną się okrywy pylników. Pylenie zmienia się wraz z wysokością korony od dołu do góry, gdy w tym czasie deszcze to koniec pylenia.
- 2 etap pylenia pyłku zaczyna się rano podczas wysychania pylników. Wysychające okrywy pylników otwierają znamiona i pyłek jest wyrzucany na zewnątrz. Trwa to od momentu wyschnięcia okryw pylników do momentu otwarcia pylników.
Wykorzystanie w praktyce: gdy wyschną około południa oprysk wodą- uwilgotnienie, okrywy się zamkną i znów się zaczynają rozpychać i wyrzucać (czyli zajdą oba rytmy) duża dawka wody 1000l/m2.
Żywotność pyłku: cecha określająca jego zdolność do wydania łagiewki pyłkowej, żywotny pyłek= prawidłowo rozwinięty i bez defektów. Im bardziej żywotny pyłek posiada odm tym zapłodnienie, zapylenie, owocowanie i to decyduje o samopłodności odm- och pyłek żywotny ok. 70%, obcopylne 40-50%.
Kiełkowanie pyłku: pyłek odm samopłodnych ok. 50%, funkcjonalność pyłku % żywotnego zdolnego do kiełkowania samopłodne ok. 70%.
Choroby i szkodniki:
1)choroby powodujące zamieranie i wypadanie drzew w sadzie:
- srebrzystość liści: (powietrze między skórką a miękiszem palisadowym), dostaje się w wyniku działalności toksyn grzybni obecnych w drewnie drzew. Widoczne do połowy VIII od razu usunąć całe drzewa. Letni termin cięcia - substancje zapasowe do korzenia , spada ich ilość w drewnie a do dobrego rozwoju grzybni srebrzystości potrzeba dużo węglowodanów, jest mniejsze zarodnikowanie, rany po cięciu nie tak wrażliwe (infekcja przez uszkodzone drzewa), najpierw chore potem zdrowe usuwamy. Gęste sadzenie to większa podatność a chorobę (intensywne cięcie)
-rak bakteryjny: atakuje wszystkie elementy drzewa, występują żywiczne nacieki, pod spodem martwa tkanka i konar usycha, może się pojawić w miejscu okulizacji (złe zrosty np. antypki o większej dynamice wzrostu niż część szlachetna pęknięcia).
*Profilaktyka: ale gdy go nie ma, zabezpieczenie ran po cięciu, preparaty miedziowe, ewentualne zamazywanie ran farbą emulsyjną z preparatami Cu 1%- biała farba.
*Zapobieganie: uciąć poniżej 20 cm poniżej raka, jak zbrązowiałe to alej, drzewo jeszcze 2-3 lata się przemęczy.
Infekcja na kwiatach: w czasie pękania pąków, w czasie kwitnienia i gradobicia stosujemy preparaty z Cu.
Im sad starszy to raka więcej.
-wirus nekrotycznej plamistości pierścieniowej liści drzew pestkowych
-wirus karłowatości śliw: roznoszą się w czasie okulizacji, i z pyłkiem w czasie kwitnienia, pierwsze objawy na liściach to żółte okrągłe plamy w obrębie których blaszka liściowa się wykrusza. Występują zaburzenia we wzroście owoców, deformacje kształtu, skrócenie szypułki, opóźnienie dojrzewania, zmniejszenia zawiązywania, pękania wzdłuż szwu, karłowatość wzrostu liści. Występuje często na połowie drzew, potem może zanikać, a w kolejnym roku się pojawia, drzewa są źródłem infekcji dla pozostałych.
Odm Keleris 16- bardzo podatny, Łutówka- odporniejsza.
Te czynniki chorobotwórcze powodują że po 6-7 latach w sadzie może pozostać ok. 15% drzew.
2)choroby obniżające plonowanie i wpływ a jakość owoców:
-drobne plamistości liści drzew pestkowych: brunatne plamy, liście żółkną i opadają, wrażliwe liście starsze, owoce nie dojrzeją, źle przygotowuje się do zimy, dyferencjacja pąków kwiatowych źle będzie przebiegać od 20 VII zobaczymy to w przyszłym roku przy 1 wszym opadzie. Zaczyna się od góry korony, preparaty jodynowe- ale niektóre sady odporne na dodynę, traktowanie mocznikiem- defoliacja- nie będzie miał patogen na czym przezimować.
-brunatna zgnilizna liści drzew pestkowych: białe kwiaty usychają, grzyb z kwiatów szybko przerasta do pędów 20-30cm aż włączą się mechanizmy obronne drzewa i zahamowanie, niszczenie zawiązków, brązowienie, gnicie owoców, mumie z białymi zarodnikami, zawsze związane z uszkodzeniami zwykle po gradobiciu. Preparaty: Topsin, IBE, benzyniolazowe.
-gorzka zgnilizna owoców: ma 2 etapy, po zbiorze w opakowaniu- jasne gnilne plamy na owocach (w czasie zbioru wyglądały na zdrowe),brązowa zgnilizna, ciemne zarodniki, zostaje pół owocu. Preparaty: oparte na kaptanie i Tiuranie (zakazany)
-dziurkowatość liści: łatwo wykruszające się plamki, gdy zima i wilgotna wiosna sprzyja rak bakteryjny, dodyna i miedziany.
Wrażliwość na choroby:
-drobna plamistość liści-Łutówka,
-rak bakteryjny- Nefris,
-monilioza- Kelleris, North Star.
Szkodniki:
-mszyce- zachamowanie wzrostu pędów,
-śluzownica ciemna- im cieplej i gorącej głównie w VIII najwięcej szkodników, młode drzewa, zasychające plamy na liściach,
-nasionnice trześniówka- głównie na czeremchach (odm słodkie),
*tablice lepowe zawiesić po kwitnieniu (co najmniej 1/ha,)
*wulot zależy od warunków atmosferycznych zimują bobówki w glebie na lżejszych cieplejszych glebach wcześniej,
*wylot 3-4 tyg, 1-2 zabiegi.
Podkładki:
1)Antypka: gleby lżejsze, ale mogą być i żyzne, dobre zdolności adaptacyjne do środowiska, mniej podatna na suszę, bo system korzeniowy rozległy, odporna na otrząsanie bo korzenia amortyzują, bardziej odporna na gęste sadzenie, drzewa jednoelementarne.
2)Czereśnia ptasia: na mokre gleby, żyzne, bo system korzeniowy zbliżony do palowego i musi mieć gdzie penetrować w głąb, wrażliwa na suszę, wysoki intensywny wzrost, bardziej wrażliwa na zbiór systemem łapania za trzon i otrząsania- często uszkodzenia.
Trochą to element archeologiczny (brak żadnego szczepienia i okulizacji), jeden organizm, obecnie: Annopol, Sandomierz- typy lokalne selekcyjne wiśni. Mają doskonałą wartość odżywczą w porównaniu do odmian szlachetnych, jednolita barwa. Wadą jest to że dobrze rosną w warunkach gdzie spontanicznie powstała, owoce drobniejsze, słabszy plon.
A)In-vitro- w praktyce prawie bez znaczenia.
B)Sadzonki zielne, źle się ukorzenia,
*wyposażenie potrzebne: namiot foliowy, zamgławianie, zacienianie w VII.
*podłoże- piasek+torf 5:1, trociny iglaste, wierzba dobrze stymuluje wzrost korzeni, wł kokosowe zawiera wilgoć ale i dobrze napowietrzanie, substancje do ukorzeniania, ph 5,5-6,5%, wilgotność 70-75% ppw.
*przygotowanie sadzonek- ciąć z drzew młodych lub odmłodzonych, drzewa zdrowe, intensywny wzrost pędów (10 VI-10 VII zakręcić wierzchołek pędu wokół palca i jak nie pęknie to jest dobry),dł 15-18cm (4-5 węzłów), najlepsze z wierzchołków pędów, 2-3 liście zostawić, moczyć w kaptanie 0,2% podsuszyć, ukorzeniacz IBA 2500-3000 mg/l etanolu, (krótko moczyć bo duże stężenie), rozstawa 8x8cm, 6-10 tyg, ochrona Sulli, Topsin, Kaptan-2-3 razy na tydzień bo intensywne zimą.
Potem przezimowanie- żle zimują, bardzo wrażliwe na skoki temp.
*II rok produkcji w szkółce:
Bardzo słaba przeżywalność, dają materiał słabej jakości, kwitną za wcześnie-to pryskać GA3,średnio ukorz w 60-80%, przyjęcie w szkółce 20-80%.
*Można to poprawić przez produkcję pojemnikową, pojemniki 250cm, tam zimują lepiej, przesadzać do 3 l pojemniki i takie do sadu i nie uszkodzona bryła.
*po wysadzeniu do sadu: żadnego cięcia, nawet lepiej gdy nie rozgałęziony sam się rozgałęzi i rośnie pionowo w górę, wyginają się średnica pnia tylko 1 cm-paliki, obficie nawozić, same idealne się uformują gałęzie prawie pod kątem 90º.
*Potencjał plonotwórczy drzew z własnych korzeni ogromny- nawet rekordowe plony, system korzeniowy- brak stresu, jest chłonny i się doskonale adoptuje, zwykłe podkładki (antypka i czereśnia ptasia) nie są w pełni zgodne fizjologicznie z odm szlachetnych, odporniejsze na choroby, mniejsza pestka, lepiej wybarwione, więcej ekstraktu cukrowego, lepiej wiążą i kwitą, początkowo rosną silniej są rok młodsze od tych ze szkółek, potem słabo więc gęściej sadzić, zwrot kosztów inwestycji i szybciej.
2 modele sadu wiśniowego:
I tradycyjny: rozstawa 4 m międzyrzędzia, 3-2 w rzędzie, korona wrzecionowa lub zbliżona do korony naturalnej.
1 wszy rok po posadzeniu:
a) cięcie po posadzeniu- pędy boczne skrócić nad 3-4 pąkiem, zostawiamy ich 4-5 sztuk, pień do wysokości 50-60cm, przewodnik skrócić na wysokość 50 cm od ostatniego rozgałęzienia,
b) zabiegi formujące: (1-2 na rok), odginanie pędów bocznych do położenia poziomego (zabieg zaczynamy w połowie VI gdy długość 15020 cm i są zielne), spinacze do bielizny ok. 1-2 tyg, lub wykałaczki wbija się w przewodnik i pęd boczny, ostatecznie sznurek w kolejnym roku dużo pracy.
Formułowanie- 5 lat dłużej życia sadu bo inaczej powyłamują się konary i będą tam zakażenia.
Od 4 roku:
c) cięcie odnawiająco-odmładzające- prześwietlające, termin zaraz po zbiorach, usunąć z korony około 13pędów, miejsce cięcia na drewnie 3-4 letnim (gat. stare), pozostawić czop 10-20cm, z nich wyrosną 1 roczne pędy odmładzające koronę (w 2 roku wyrosną w 3 owocują), cięcie co roku.
II intensywny: korona osiowa, rozstawa 4m międzyrzędzia, 1-2 w rzędzie.
Cięcie po posadzeniu: wszystkie pędy boczne skrócić nad pierwszym pąkiem, pień na wysokość 50 cm (poniżej 50 wyciąć), przewodnika nie skracamy i pilnować żeby nie było konkurencji , wtedy pędy boczne same uformują kąt , przewodnik do 2-3 m, ale problem bo pąki wierzchołkowe nie chcą ruszyć: przemarzną, uszkodzenia podczas defoliacji w szkółce, uszkodzenia w czasie sprzedaży.
2 rok po posadzeniu: nic nie ciąć.
3 rok po posadzeniu: zaczyna się zagęszczać korona, dużo kątów ostrych, już plon, nic nie ciąć.
4 rok po posadzeniu: przystąpić do cięcia (po zbiorze ewentualnie wcześniej wiosną), od dołu usunąć 2-3 najgrubsze konary i zostawić, długość czopa 20-40cm.
Kolejne lata: co roku- coraz wyżej przycinać pozostawiając czopy, dlatego tak gęsto sadzić, bo się usuwa co roku grubsze gałęzie (3 letnie) byłoby zbyt rzadko.
Gęste sadzenie: słabiej rosną i można darować sobie formowanie, same się chronią przed rozłamywaniem, bardziej podatne na choroby.
Uprawa czereśni:
-uprawa stwarza dużo problemów- wzrost silny, dostępność podkładek już są podkładki skamlające, ale drogie i niewiele, wymaga dobrych gleb i usytuowania terenu, niezbyt odporne na mróz, kwitnie wcześnie- przymrozki, owoce są atrakcyjne dla ptaków konieczne chronienie najlepiej osiatkowanie, owoce wrażliwe na pękanie pod wpływem deszczu, ochrona- nakrywanie drzew daszkami plastikowymi, oprysk solami Ca, bardzo podatne na raka bakteryjnego, zaleca się ciąć po owocowaniu (bo 2 okresy wzmożonej podatności wczesna wiosna i późna jesień)dlatego nie jest to gat. bardzo popularny, ale jej uprawa jest opłacalna (ale nie opiera się na monokulturze, tylko czereśnie jako dodatek).
-drogi rozwiązywania do interakcji- bogaty asortyment odmian o dużych owocach, odporne owoce na pękanie waga ich co najmniej 10g, nowoczesne systemy formowania drzew łącznie z możliwością stosowania podkładek skamlających, system formowania musi być prosty np. Central Lider, korona prawie naturalna; korona wg Fogla, cięcie na czop wg Zana. Druty, słupy, betony- to rozwiązanie tylko teoretyczne. Skuteczne metody ochrony fitosanitarnej głównie rak bakteryjny, drobne plamistości, nasionnica trześniówka. Skuteczne metody ochrony przed ptakami, deszczem i gradem. Rozwiązania techniczne są drogie ale amortyzacja na kilka lat więc koszty się rozłożą, nowoczesne technologie sortownia i pakowania owoców.
Podkładki:
-siewki czereśni ptasiej- b silnie rosną, powszechna,
-Gisela- zmniejsza wzrost drzew nawet 50%.
1 Siewka czereśni ptasiej- Prunus avium: dobrze zrasta się ze wszystkimi odm, drzewa na niej rosną silnie, późno wchodzą w okres owocowania, są genetycznie niejednorodne- przez co wpływ na różne cechy, na gleby niezbyt ciężkie ale o podłożu gliniastym, woda gruntowa 180cm, podkładka mało wytrzymała na mróż.
2 Czeresnia ptasia selekcji niemieckiej Alkavo: posiada podobne cechy jak czereśnia ptasia, wzrost bardziej jednorodny, wolna od wirusów, jest selekcjonowana pod względem korzystnych cech, wiadomo czego się po niej spodziewać, u czereśni ptasiej właściwej można się spodziewać wszystkiego bo to tylko siewka, obie są podkładkami generatywnymi.
3 F12/1/- podkładki hodowli angielskiej: wyselekcjonowana z czereśni ptasiej i od tej pory rozmnażana wegetatywnie, odporna na mróz, zrasta się ze wszystkimi odm, wyrównany wzrost drzew w szkółce, wymaga silnych, żyznych gleb, dość wrażliwa na guzowatośc korzeni raka, trudno się rozmnaża, silny wzrost.
4Colt- selekcja angielska, wegetatywna: niezbyt odporna na mróz, zrasta się ze wszystkimi odmianami (z wyjątkiem Sam, Van, Buriat, Hedelfińska), wyrównany wzrost drzew w szkółce, średnio stymuluje owoce ale polepsza jakość, dość wrażliwa na guzowatość i raka, ale odporna na opadanie liści drzew, łatwo się rozmnaża, silny wzrost, ale na słabych glebach słabiej, owoce w 3-4 roku po posadzeniu.
Podkładki karłowe:
Żyzna gleby (czasem potrzebne nawadnianie, min 500mm/rok), palikowanie młodych drzew, wrażliwość na deficyt Mg i Ca w gl (nawożenie extra)Mg w głębszych warstwach, wrażliwość na herbicydy (zwłaszcza triazynowe), wymaga cięcia odnawiającego (na czopy) dotyczy to pędów które bardzo szybko rosną, czopy dłuższe od jabłoni.
1 Gisela5 podkładka hodowli niemieckiej: słabo rosnąca, wielkość drzew w 7 roku po posadzeniu wynosi 67%, 8 roku 52%, 9 roku 45%,stymuluje bardzo wcześnie owocowanie, b stymuluje obfite owocowanie a zwłaszcza odm Buriat, Vega, New York, Kardia. Wada- rozmnażana tylko drogą kultur tkanek.
2 PHL - A hodowla czeska: w zależności od odmian i gl, siła wzrostu 30-50% F12/1, stymuluje b wczesne i obfite owocowanie drzewa wymagają podpór, tworzy bardzo kształtne korony, na glebach słabych nawadnianie, w sadzie Ne tworzy odrostów korzeniowych, płytki system korzeniowy (dobre gleby i podpory), dobre do Buriat, Kordia, Techloran.
Wstawki: robi się po to żeby zastąpić brak podkładek karłowych, między podkładką a systemem korzeniowym- dodatkowy element podwójne szczepienie.
1Z wiśni odm North Star:
2Frutona z wisienki stepowej:
Wstawki zmniejszają objętość korony, zmniejszają zaś plon z drzew.
Materiał szkółkarski: jednoroczne okulanty (najczęstsze), drzewa 2 letnie z koroną 1 roczną.
Dorosłe drzewa z wstawka: to że wstawka jest szczupła nie świadczy o niezgodności fizjologicznej, drzewa są blisko siebie, więc się nie przewracają, nie zbyt powszechne.
Ochrona przed deszczem: plastikowe daszki rozkładane tylko w czasie deszczu, daszki te nie chronią przed ptakami, potrzebne siatki, temp pod daszkiem jest wyższa ale nie jest to problem bo słońce do korony dociera normalnie.
Cięcie drzew: słabo się rozgałęzia, więc trzeba wspomagać, przy braku cięcia koronka formuje się bardzo wysoko.
-przyciąć 40 cm nad okulizacją, szybko wybijają nowe pędy- ogołocić wszystko zostawiając tylko jeden pęd i jeszcze w tym samym roku się elegancko zagęści,
-metoda tradycyjna- przyciąć na 80 cm, gdy się zagęści przypiąć spinacze do bielizny aby ukształtować dość szerokie kąty, w 2 roku znów przyciąć przewodnik, znów spinacze, ewentualnie sznurkami naciągnąć gałęzie, przewodnik ciąć co roku (do 4 roku), potem koniec formowania (9przy ok. 3,5-4m), sposób ten nie pozwala na duże zagęszczenie drzew.
-Paturyl(na bazie cytokininy), malować drzewa farbą emulsyjną+ 1l+50 ml Paturylu. Zastępuje to cięcie w 2-3 roku. Czereśnie mają silną dominację wierzchołkową (aby ja znieść musi być ciągle dostarczana cytokinina systematycznie i stopniowo), dlatego stosujemy malowanie pąków, a nie oprysk (bo zbyt krótkotrwały). Nie malujemy w szkółkach bo za dużo drzew, tylko na pędy zdrewniałe, ale1 roczne, pomalować całe pąki lub cały pęd, dobry moment gdy pąki są nabrzmiałe, ale jeszcze nie pękły, zaleca się 2-3 razy malowanie, bo pędy się rozwijają przez kilka dni wtedy efekt jest lepszy.
Sposób z farbą stosować niezależnie od sposobu cięcia, zawsze wtedy gdy są problemy z rozgałęzieniem. Prolamin, Karbolin- też można stosować ale stężenie 5,5 raza mniejsze od Paturylu. Rozgałęzienie rozkłada się bardziej równomiernie.
U drzew 2 letnich z koronką jednoroczną są zwykle problemy z przewodnikiem, farba, przycinanie przewodnika i zalanie tego miejsca farbą, cytokinina powoduje że wyrastają pędy dość krótkie i pod szerokim kątem, wyłupywanie pąków.
Korona typu Vogla: prosta i skuteczna, 1 roczne okulanty przyciąć na 80 cm (czyli tradycyjnie), założyć spinacze, wykałaczki, koniec 1 roku- kilka pędów przypiętych spinaczami+ silny przewodnik, 2 rok przyciąć przewodnik i zostawić 2 górne pąki, wyłupać 5 kolejnych pąków- na skutek tego pąki poniżej wybijają pędy o wzroście podobnym do poziomego, Z tych 2 pąków na górze wyłamać pęd silniejszy, a zostawić słabszy (żeby nie rozszerzać pustej przestrzeni), w kolejnych latach powtarzać te czynności (aż do 4 m w ok. 4 roku),w kolejnych latach normalne cięcie (na czop, odmładzanie , itp).
Korona szpalerowa: pędy musza biec wzdłuż płaszczyzny rzędów, wszystkie inne skierowane odp- druty, przyginanie, przewodnik przycinamy corocznie, (do uzyskania 4m), rzędy mogą być bliżej.
Korona ???: tylko 2 konary musza wypuścić boczne pędy bo nie będą owocowały, konieczne stosowanie farby, bardzo duża wydajność z ha (drz co 0,5m), przystąpienie do zbioru mechanicznie, potrzebne podpory, druty, betony, skomplikowana i droga.
Korona wg Zana: wprowadził zasadę cięcia grubych gałęzi, gdy ma średnice przewodnika to wyciąć bo to zagraża przewodnikowi.