Łukasz Kosatka

Fizjoterapia SUM II

AWF Poznań

Plecy okrągłe to wada lokalizująca się na odcinku piersiowym kręgosłupa. W warunkach prawidłowych odcinek piersiowy wygięty jest ku tyłowi, tworząc tzw. kifozę piersiową. Przy plecach okrągłych wygięcie to jest pogłębione - powstaje hiperkifoza piersiowa. W sylwetce dziecka z plecami okrągłymi oprócz pogłębionej kifozy piersiowej występuje:

wysunięcie głowy do przodu (broda nie rzutuje na mostek),

wysunięcie do przodu barków,

spłaszczenie i zapadnięcie klatki piersiowej,

rozsunięcie i odstawanie od klatki piersiowej łopatek

Plecy okrągłe mogą mieć charakter wady wrodzonej na skutek wad układu kostnego lub mięśniowego. Częściej jednak obserwuje się plecy okrągłe nabyte. Ich przyczyny to między innymi:

dystonia mięśniowa,

czynniki psychiczne,

wady wzroku,

choroby wtórnie powodujące pogłębianie kifozy piersiowej, z których na pierwszy plan wysuwa się choroba Scheuermanna, a także krzywica, gruźlica kręgosłupa, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa.

Plecom okrągłym niezależnie od etiologii, towarzyszy dystonia mięśniowa - różnica napięć antagonistycznie działających grup mięśniowych. W plecach okrągłych osłabieniu i rozciągnięciu ulegają: mięśnie prostownika grzbietu odcinka piersiowego i mięśnie karku, mięśnie ściągające łopatki (czworoboczny, równoległoboczny, najszerszy grzbietu). Mięśniami nadmiernie napiętymi i często przykurczowymi w tej wadzie są: mięśnie piersiowe (wielki i mały), mięsień zębaty przedni.

Mięśnie osłabione i rozciągnięte powodują przyjmowanie pozycji charakterystycznej dla pleców okrągłych, a mięśnie przykurczone utrwalają tę pozycję uniemożliwiając przyjęcie pozycji poprawnej.

W postępowaniu korekcyjnym w przypadku pleców okrągłych, podobnie jak we wszystkich wadach postawy należy uwzględnić trzy podstawowe kierunki działania (trzy tory postępowania korekcyjnego):

- morfologiczny - polegający na likwidacji dystonii mięśniowej i wytworzeniu silnego gorsetu mięśniowego,

- fizjologiczny - czyli nauczenie przyjmowania pozycji skorygowanej i utrwalenie nawyku poprawnej postawy,

- środowiskowy - zabezpieczenie odpowiednich, sprzyjających likwidacji wady warunków życia i pracy dziecka.

Schemat postępowania korekcyjnego dla dziecka z plecami okrągłymi powinien uwzględniać następującą kolejność działań:

Uświadomienie dziecku i rodzicom obecności wady i wynikających z tego zagrożeń.

Najważniejszym celem jest przekonanie i zachęcenie dziecka do podjęcia trudu pracy korekcyjnej. Dziecko powinno stać się podmiotem procesu korekcyjnego, a nie przedmiotem poddanym korekcyjnej "obróbce". Także rodzice powinni aktywnie włączyć się do walki o poprawę postawy ciała swojego dziecka, zapewniając mu optymalne, sprzyjające korekcji wady warunki życia.

Ustalenie i zapewnienie optymalnych warunków toru środowiskowego. Obejmuje ono:

nie przeciążanie dziecka nauką i pracą,

zapewnienie odpowiednich warunków pracy (biurko, krzesło, ławka szkolna, oświetlenie),

zapewnienie odpowiedniej ilości i warunków snu,

prawidłowe odżywianie,

ćwiczenia korekcyjne w domu.

Rozciąganie mięśni przykurczonych.

Istnienie przykurczów ogranicza ruchomości stawową i uniemożliwia przyjęcie postawy skorygowanej. Ich rozciągnięcie i przywrócenie pełnej ruchomości stawowej jest pierwszym etapem likwidacji dystonii mięśniowej. Rozciągając mięśnie przykurczone należy przestrzegać kilku zasad:

w początkowym okresie rozciągania mięśni powinny dominować ćwiczenia rozciągające biernie,

kierunek ruchów rozciągających powinien uwzględniać aktonowość budowy mięśni (dlatego na przyład w rozciąganiu mięśni piersiowych stosujemy ułożenie rąk w górę, w bok, w dół i pośrednie),

rozciągając mięsień i oddalając jeden z jego przyczepów należy ustabilizować drugi przyczep mięśnia.

Nauka przyjmowania pozycji skorygowanej.

Zlikwidowanie przykurczów mięśni piersiowych i zębatych przednich umożliwia dziecku przyjęcie poprawnej postawy. Ucząc dziecko przyjmowania takiej pozycji należy pamiętać, że:

zaczynamy od przyswojenia dziecku korekcji cząstkowych - lokalnych (ustawienie głowy, cofnięcie barków, zmniejszenie kifozy piersiowej, uwypuklenie klatki piersiowej), a następnie przez ich łączenie dążymy do osiągnięcia korekcji całościowej - globalnej,

naukę rozpoczynamy od pozycji odciążających kręgosłup od ucisku osiowego (leżenia, klęki podparte) i stopniowo przechodzimy do siadu i stania, umożliwiamy początkowo kontrolę postawy przez przyleganie ciała do stałej płaszczyzny (podłoga ściana), następnie kontrolę wzrokową w lustrze, na koniec przy wykorzystaniu czucia głębokiego. Naukę przyjmowania pozycji skorygowanej uważamy za zakończoną, gdy dziecko na polecenie "stań poprawnie", potrafi przyjąć, choćby na chwilę pozycję skorygowaną.

Wzmacnianie mięśni osłabionych.

Wzmacniając mięśnie osłabione trzeba pamiętać, że ćwiczenia te powinny być wykonywane w pozycji skorygowanej - w zbliżeniu przyczepów tych mięśni. Pozycja skorygowana powinna być utrzymywana przez cały czas ćwiczenia. Stosowane obciążenie nie może powodować utraty korekcji - obciążenie powinno być tak dobrane, aby dziecko było w stanie wykonać ćwiczenie w pozycji poprawnej.

Przy wzmacnianiu mięśni ściągających łopatki należy pamiętać, że odwiedzenie rąk powyżej 90 stopni powoduje przekroczenie zakresu ruchomości stawu ramiennego i przeniesienie ruchu na inne stawy (bark). Występuje wówczas przesunięcie obojczyka i odsunięcie łopatki od kręgosłupa. Traci się korekcję ustawienia łopatek i mięśnie nie pracują w zbliżeniu przyczepów. Z tych względów wzmacniając mięśnie ściągające łopatki nie należy przekraczać kąta 90 stopni odwiedzenia w stawie ramiennym

Utrwalenie nawyku poprawnej postawy.

Zadanie to powinno się realizować nie tylko na lekcjach gimnastyki korekcyjnej, lecz również w domu i w szkole. Dziecku powinno się stale przypominać o konieczności korekcji postawy. Coraz dłuższe, kontrolowane przebywanie w postawie poprawnej, możliwe dzięki coraz silniejszym mięśniom postularnym, z czasem doprowadza do automatyzacji odruchu podstawy skorygowanej. Gdy dziecko zaabsorbowane czynnościami dnia codziennego, zabawą czy grą utrzymuje już nową, poprawną postawę, można uważać, że proces korekcji został zakończony.

PRZECIWWSKAZANIA

Stanie na głowie, na rękach;

Skłony w przód;

Podpory przodem o ramionach wyprostowanych;

Krążenia ramion w przód przy pochyleniu do przodu;

Jazda na rowerze z niską kierownicą;

Siady skrzyżne z wyciągniętymi ramionami w przód;

Unikać pozycji , które zaokrąglają plecy i uwypuklają odcinek piersiowy kręgosłupa.

L.P	Nazwa ćwiczenia i grupa mięśni biorących udział	Opis ćwiczenia		Czas trwania i liczba powtórzeń	Uwagi
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.	Ćwiczenie rozciągające mm Piersiowe. Ćwiczenie rozciągające mm piersiowe oraz prostownika grzbietu odc. lędźwiowego. Ćwiczenie oddechowe. Ćwiczenie wzmacniające mm. prostownika grzbietu i ściągające łopatki. Ćwiczenie wzmacniające mm. prostownika grzbietu i ściągające łopatki Ćwiczenie rozciągające mm piersiowe oraz wzmacniające mm. prostownik grzbietu Ćwiczenie oddechowe. Ćwiczenie wzmacniające mm prostownik grzbietu i ściągające łopatki. Ćwiczenie wzmacniające mm. prostownika grzbietu. Ćwiczenie rozciągające mm piersiowe oraz wzmacniające mm. prostownik grzbietu	P.W.- siad skrzyżny, RR tworzą skrzydełka RUCH.- krążenie z jak najdalszym odwodzeniem RR w tył. P.W.- stopy na szczeblu drabinki, RR chwyt na wysokości barków, RUCH - przysiady P.W- leżenie tyłem na plecach RUCH.- dmuchanie balonika P.W.- lezenie przodem do drabinek, RR chwytają szczebel drabinek . RUCH- wspinanie się i opuszczanie na szczebelkach P.W.- lezenie przodem , RR pod czołem. RUCH- unoszenie głowy i barków, RR na wysokości uszu. P.W.- Siad skrzyżny RUCH- wznoszenie RR do góry z laską gimnastyczną. Uginanie i prostowanie rąk z przeniesieniem laski za plecy i powrót do pozycji wyjściowej. P.W.-leżenie tyłem NN zgięte w kolanach, RR wzdłuż tułowia. RUCH.- wdech z przeniesieniem prostych RR za głowę i wydech z powrotem. P.W.- klęk podparty RUCH.-unoszenie naprzemianstronne LNN i PKG P.W.- lezenie przodem. RUCH.- unoszenie barków i przetaczanie pod nimi piłki P.W.- leżenie przodem. Piłka między stopami. RUCH.- Przeniesienie RR w tył z równoczesnym ugięciem NN w kolanach - dotknięcie piłki dłońmi		2X15. Czas 2 min. 3X10 Czas 2 min. Czas 2min. Powtórzyć 3 razy Czas 3 min 3x10. Czas 3 min 3X10 Czas 2 min Czas 2 min. 10x2 na stronę Czas 3 min 3x10 Czas 2 min 10-15x. Czas 2 min	Zwracać uwagę na zachowanie prawidłowej pozycji kręgosłupa Wdech nosem, wydech ustami. Podczas ćwiczenia nie rotować tułowia Łokcie szeroko Wytrzymać w górze 3s Plecy wyprostowane Głowa na wysokości wyprostowanej RR.
L.P	Nazwa ćwiczenia i grupa mięśni biorących udział	Opis ćwiczenia	Czas trwania i liczba powtórzeń		Uwagi
11. 12. 13. 14. 14.	Ćwiczenie w parach rozciągające mm piersiowe oraz wzmacniające mm ściągające łopatki. Ćwiczenie oddechowe Ćwiczenie w parach wzmacniające mm ściągające łopatki oraz prostownik grzbietu Ćwiczenie wzmacniające mm prostownik grzbietu i ściągające łopatki. Ćwiczenie elongacyjne.	P.W. - siad skrzyżny, 2 osoba z tyłu. RUCH.- Podanie piłki do tyłu nad głową. P.W.- leżenie tyłem dłonie na brzuchu. RUCH.- wdech uwypuklenie brzucha, wydech wciągnięcie brzucha. P.W.- leżenie przodem naprzeciw siebie. RUCH.- unoszenie tułowia w celu złapania piłki i podania jej drugiej osobie. P.W.- leżenie na kocyku piłka przed głową, RR wyprostowane RUCH.- przesuwanie się na kocyku po podłodze z równoczesną kontrolą poruszania się piłki. P.W.-stanie tyłem do drabinek RR wyprostowane wzdłuż tułowia. RUCH.-max uniesienie RR w górę. Dotknąć jak najwyższego szczebelka.	2x10 powtórzeń następnie zmiana. Czas 2 min. Czas 2 min. Czas 2 min Czas 2 min.		Wdech nosem wydech ustami Podczas ćwiczenia nie wspinać się na palcach.

---