PODSTAWOWE FORMY DZIAŁALNOŚCI CZŁOWIEKA   (WIATROWSKI)

 

DZIAŁALNOŚĆ- ( T . Pszczołowski ) to kreślona postać działania będącego pasmem czynów  rozłożonych w większym przedziale czasu, działania któremu przyznaje się pewien wyższy poziom doniosłości (ważności) - chodzi o działanie celowe i świadome, a także o dowolne zachowanie się ludzkie

 

DZIAŁAĆ- ( G. HOSTELET) zmieniać rzeczywistość w sposób mniej lub bardziej świadomy; to zmierzać do określonego celu w danych warunkach przy pomocy właściwych środków po to , aby dojść do warunków istniejących do warunków odpowiadających przyjętemu celowi; to włączać w rzeczywistość czynniki, które mają ten skutek, że się przechodzi od układu podlegającego wyznaczaniu warunków początkowych do układu określonych warunków końcowych.

 

( T. KOTARBIŃSKI: Traktat o dobrej robocie)  „ Działanie, które mamy urzeczywistnić, wymaga trojakiego wyznaczenia:

1. wyznaczenia celu

2. wyznaczenia warunków należących do rzeczywistości

3. wyznaczenia środków przystosowanych  do zamierzonego celu i do istniejącej rzeczywistości.

Nie ma  działania z namysłem, które by nie zawierało pragnienia poznania czegoś rzeczywistego i wynalezienia środków.

Cel, warunki i środki- to trzy człony działalności praktycznej i naukowej.”

Można stwierdzić, że działanie świadome jest przejawem aktywności człowieka i stanowi o jego istocie- dlatego działalność to proces świadomego kierowania swymi czynnościami i odróżnia się ją od ruchów mimowolnych i dowolnych.

 

Główne elementy i właściwości działania to:

         wiedza

         umiejętności

         nawyki i sprawności

         przyzwyczajenia

         mistrzostwo

Podstawowe formy działalności ludzkiej to:

1. zabawa

2. nauka( w rozumieniu uczenia się)

3. praca ( w rozumieniu pracy zawodowej)

4. niektórzy wymieniają jeszcze :walkę, twórczość, wypoczynek, działalność społeczno-kulturalną)

1) ZABAWA:  to forma działalności ludzkiej , wykonywana głównie dla przyjemności. Są to czynności, które pozwalają zaspokoić potrzeby doraźnego działania. Nie zakłada ona dochodzenia do wartości materialnych i nie jest podyktowana motywami praktycznymi czy utylitarnymi.

Pełni wiele funkcji:

         umożliwia zaspokojenie indywidualnych potrzeb i zainteresowań

         ułatwia jednostce (szczególnie dziecku) wchodzenie w życie społeczne

         ułatwia poznawanie rzeczywistości i dostosowanie jej do własnych potrzeb

         stanowi podstawową formę działalności dzieci w okresie przedszkolnym

( dlatego zabawy mają mieć charakter zorganizowany, kształcący i wychowawczy- temu służą zabawy tematyczne, konstrukcyjne, dydaktyczne, ruchowe i twórcze.

 

Zabawa występuje też w okresie emerytalnym i w pozostałych okresach życia człowieka ( w okresie szkolnym , w okresie aktywności zawodowej - Ważne aby człowiek w każdym okresie swojego życia umiał i chciał się bawić.

 

2) NAUKA:  a dokładniej uczenie się , to forma działalności, dzięki której jednostka przygotowuje się do samodzielnego i prawidłowego uczestnictwa w życiu oraz do pracy.

 

Wymienia się następujące formy uczenia się:

         uczenie się pamięciowe

         uczenie się przez naśladownictwo

         uczenie się przez próby i błędy

         uczenie się przez rozwiązywanie problemów

         uczenie się przez zrozumienie

         uczenie się przez działanie

Tak rozumiane uczenie się stanowi podstawową formę działalności dzieci i młodzieży w całym okresie pobytu w szkole podstawowej, średniej i wyższej ale i uczymy się w innych okresach życia (okres aktywności zawodowej)

 

Postuluje się wychowanie dzieci i młodzieży przez pracę, a tym samym stosowanie w sposób zamierzony i celowo zorganizowany takiej działalności wychowawczej, której cechą szczególną stanowi wykorzystanie wpływu pracy w procesach oddziaływania na jednostkę i dokonywania zmian w jej osobowości.

 

3) PRACA: „PRACA ZAWODOWA” działalność ludzi organizowana społecznie w taki sposób, aby prowadziła ona do powstawania wytworów i usług społecznie wartościowych oraz do podnoszenia jakości życia wykonujących ją jednostek i członków ich rodzin.

Tak rozumiana praca dotyczy głównie ludzi dorosłych i jest związana z całym okresem ich aktywności zawodowej

 

4) .  WALKA I TWORCZOŚĆ -  wydaje się że nie można mówić o samoistności tych form, stanowią one raczej właściwości wyżej omówionych form działalności ludzkiej bowiem w każdej z nich występują elementy walki i twórczości.

Z TWÓRCZOŚCIĄ jedynie taki problem, że nie każde działanie może być uznane za twórcze. Wyróżnia się działania twórcze i odtwórcze.

DZIAŁALNOŚĆ SPOŁECZNO-KULTURALNA:  to np.:

Pogłębione działania hobbystyczne, przejawy działalności które właściwe są tylko dzieciom, młodzieży i ludziom dorosłym.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

PRACA CZŁOWIEKA JAKO PODSTAWOWA KATEGORIA PEDAGOGIKI PRACY (WIATROWSKI)

 

 

Poglądy na pracę jako celową działalność człowieka zmieniały się przez wieki.

 

W ustroju wspólnoty rodowej traktowano ją jako konieczność życiową ciążącą na jednostkach dorosłych i sprawnych.

 

W okresie niewolnictwa praca fizyczna zepchnięta głównie na barki niewolników, była przymusem i pogardą ze strony  warstw wyższych (kapłanów, filozofów i władców)

 

W feudalizmie według panującej wówczas ideologii chrześcijańskiej  pracę fizyczną traktowano różnie:

         Jako konsekwencję „grzechu pierworodnego” i „dopust boży”

         Jako środek konieczny do utrzymania w zdrowiu ciała i duszy

         Jako źródło pewnych cnót ważnych na cel ostateczny

 

W czasach nowożytnych (XVII XVIII w)  pracy człowieka zaczęto przypisywać różne wartości, w tym wartość moralną i ekonomiczną

 

Zasadniczy wpływ na kształtowanie się współczesnych poglądów na pracę wywarły:

         Doktryna chrześcijańska- myśl społeczna Kościoła katolickiego

         Filozofia i ekonomia marksistowska- dzieła klasyków marksizmu-lenizmu

 

Doktryna chrześcijańska

Podstawy społecznej doktryny chrześcijaństwa zawarte są w Biblii.

Filozoficzną wykładnię stanowiska Kościoła w sprawie pracy ludzkiej znajdujemy w pismach św. Tomasza z Akwinu (XIII w ), który zaadaptował naukę Arystotelesa dla potrzeb teologii katolickiej. Przyjął z jego filozofii koncepcję, iż człowiek jest istotą społeczną, a społeczeństwo- całością hierarchicznie uporządkowaną o charakterze organicystycznym. Tomasz z Akwinu rozwinął m.in. teorię podziału pracy i usług zgodnie ze stanem społecznym człowieka. Pracę potraktował jako środek konieczny do utrzymania w zdrowiu duszy i ciała oraz jako źródło określonych cnót- te poglądy określa się mianem tomizmu.

 

Współczesna myśl filozoficzno- społeczna Kościoła katolickiego osadzona jest nadal w systemie teologiczno- filozoficznym św. Tomasza z Akwinu ale określa się ją neotomizmem.

W treściach  encyklik i pism społeczno-katolickich porusza się następujące problemy:

         Poczucie godności osobistej płynące z pracy, wpływ pracy na kształtowanie się pozytywnych cech charakteru

         Koncepcja „osoby” i jej wolności, jako najwyższej wartości świata stworzonego przez Boga, idea „rewolucji duchowej” jako środka wyzwolenia człowieka z pęt aliencji, przy równoczesnym opowiedzeniu się za socjalistycznym ideałem społecznym- personalizm katolicki.

         Problematyka egzystencji , moralna odpowiedzialność jednostki.

POGLĄDY KOŚCIOŁA NA PRACĘ CZŁOWIEKA- OGÓLNE WNIOSKI Z NIŻEJ WYMIENIONYCH DZIEŁ:

Najwybitniejsi przedstawiciele Kościoła to Stefan Wyszyński „Duch pracy ludzkiej”

Jan Paweł II „ Encyklika o pracy ludzkiej”

1. Praca stanowi właściwość człowieka od chwili jego stworzenia. Jest ona na trwałe zawiązana z naturą rozumną człowieka, z jego istotą, egzystencją i rozwojem osobowym.

2. Praca poza Bogiem i człowiekiem, stanowi wartość najwyższą, ponieważ jest źródłem wszelkich innych wartości oraz drogą doskonalenia nie tylko rzeczy, ale i samego człowieka.

3. Pracę rozpatrywać należy w dwóch podstawowych aspektach- podmiotowym i przedmiotowym.

4. Pracę ludzką widzieć należy w podwójnym wymiarze-indywidualnym i społecznym

 

Koncepcja marksistowska:

 

1. Praca jest głównym czynnikiem i wyrazem postawy decydującej o wykorzystaniu możliwości życiowych człowieka. Odgrywa ona zasadniczą rolę w jego rozwoju i stanowi materialną podstawę życia społecznego.

2.      „ Jako twórczyni wartości użytkowych, jako praca użyteczna jest praca warunkiem istnienia człowieka, niezależnym od wszelkich ustrojów społecznych, jets wieczną, przyrodzoną koniecznością, która umożliwia wymianę materii między człowiekiem a przyrodą, a więc umożliwia życie ludzkie.” K. Marks-66,s.48

3.      Oddziaływając za pośrednictwem pracy na przyrodę i zmieniając ją “ człowiek zmienia zarazem swoją naturę”. Rozwija drzemiące w niej moce i podporządkowuje grę tych sił swej własnej zwierzchności.” K. Marks-66,s.205-206

4. “Praca jest pierwszym, podstawowym warunkiem wszelkiego życia ludzkiego- praca stworzyła samego człowieka” F. Engels-66,s.525.

 

 

Z przedstawionych dwóch nurtów wynika, że:          RÓŻNICE:

1. zachodzi wyraźna różnica w poglądach na genezę pracy ludzkiej.

Doktryna chrześcijańska- Bóg stworzył człowieka na obraz i podobieństwo swoje zobowiązując go do pracy

Koncepcja marksistowska-praca stworzyła samego człowieka

2. Różnica w kwestii celu pracy człowieka.

Doktryna chrześcijańska- Kościół obok celów- ekonomicznego, społecznego i osobowo-twórczego wyróżnia też cel metafizyczny „ Módl się i pracuj a będziesz zbawiony”

3. zbieżność poglądów na istotę pracy człowieka i jej funkcje.

W obu przypadkach rozpatruje się pracę w dwóch aspektach-podmiotowym i przedmiotowym. A więc pracę traktuje się:

-jako swoistą formę stosunku człowieka do przyrody

-jako formę więzi między jednostkami ludzkimi

-jako formę stosunków społecznych

 

Współcześnie o pracy ludzkiej mówi się przynajmniej w dwóch znaczeniach:

 

1.      w znaczeniu ekonomicznym , gdy chodzi o działalność człowieka polegającą na przekształcaniu dóbr przyrody i przystosowaniu ich do zaspokajania potrzeb ludzkich

2.      w znaczeniu społecznym , gdy chodzi o działalność człowieka , w  wyniku której powstają dobra materialne, wartości kulturalne i społeczne znaczące usługi.

 

 

 

FUNKCJE PRACY:

 

1.      jest ona skierowana na zmianę świata przyrodniczego i podporządkowanie go człowiekowi

2.      jest działalnością, w której człowiek może się twórczo realizować, manifestować i rozwijać własną osobowość

3.      jako jedna z głównych form udziału człowieka w życiu społecznym, jest działalnością społeczną i kulturotwórczą, która określa stosunek jednostki do społeczeństwa i jego członków oraz do kultury.

 

Wymieniamy pracę: prostą, złożoną, fizyczną, umysłową, lekką, ciężką

 

UJMUJE SIĘ PRACĘ W ASPEKTACH:

 

1. w aspekcie filozoficznym ujmuje się pracę jako swoistą wartość

2. w aspekcie fizjologiczno-psychologicznym pracę traktuje się jako obiektywną potrzebę człowieka, szczególnie dorosłego i sprawnego fizycznie oraz psychicznie, a także jako nieodzowny warunek jego rozwoju.

3. w aspekcie ekonomicznym praca stanowi podstawowe źródło i warunek egzystencji człowieka oraz rozwoju gospodarczego kraju

4. w aspekcie społecznym praca gwarantuje człowiekowi kontakt społeczny i realizację jego różnorodnych potrzeb

5. w aspekcie wychowawczym największą wartość przypisuje się wychowaniu przez pracę. Człowiek wykonując pracę tworzy nowe wartości, podlega nieustannemu rozwojowi osobowemu i społecznemu.

6. w aspekcie moralnym chodzi o stosunek do pracy, sposób jej traktowania i wykonywania oraz przeżywania.

 

STWIERDZENIE KOŃCOWE:

Rola pracy w życiu współczesnego człowiek jest ogromna. Stanowi ona niezbędny warunek egzystencji, wyznacznik miejsca człowieka w społeczeństwie, czynnik kształtujący osobowość: wpływa na fizyczny rozwój człowieka, wyzwala w nim inicjatywę i twórczą aktywność umysłową, dostarcza przeżyć estetycznych, przynosi radość i zadowolenie, ale stanowi też niekiedy źródło trudności, zmartwień i niepowodzeń oraz wprowadza człowieka w stan niezadowolenia, zniechęcenia, a nawet frustracji.

---