KLASYFIKACJA aktywności POZALEKCYJNEJ uczniów
Do form pozalekcyjnej aktywności uczniów zalicza się:
a) pracę w organizacjach szkolnych,
b) pracę w kołach zainteresowań,
c) udział uczniów w przygotowaniu imprez i uroczystości szkolnych,
d) pracę w świetlicy szkolnej,
e) uczestnictwo w obozach naukowych.
Ad. a) W szkole mają szansę rozwijać się następujące organizacje uczniowskie:
szkolne koła PCK,
szkolne koła PTTK,
szkolne koła i kluby Szkolnego Związku Sportowego,
szkolne koła LOP,
zespoły realizujące poza lekcjami, tzw. programowe, zajęcia nadobowiązkowe, np. chór, zespoły muzyczne,
spółdzielnie uczniowskie oraz organizacje tworzone przez szkołę i działające pod kierunkiem nauczycieli,
inne formy organizacyjne doraźnie tworzone przez szkoły (np. zespoły redakcyjne, „komitety organizacyjne”, imprezy, zespoły olimpiad itp.).
Ad. b) Koła zainteresowań
Ponieważ koła zainteresowań są w szkole najczęściej wybieraną formą rozwijania zainteresowań i uzdolnień ucznia zdolnego, poświęcę im nieco więcej uwagi.
W ramach zajęć pozalekcyjnych w szkole mogą istnieć:
Koło Żywego Słowa z sekcjami: recytatorską, plastyczną, teatralną (np. teatrzyk lalek), młodych pisarzy, literacką itp.
Szkolne Koło Sportowe z sekcjami: piłki nożnej, piłki koszykowej, piłki siatkowej, gimnastyki sportowej, gimnastyki artystycznej, tenisa stołowego, tenisa ziemnego, dżudo, karate, pływania, żeglarską, strzelecką, szachową, lekkoatletyczną (skoki, rzuty, biegi), a w zimie najintensywniej może rozwijać się sekcja łyżwiarska i narciarska,
Koło artystyczne z sekcjami: chór, koło muzyczne, zespół taneczny, wokalny, tańca towarzyskiego, tańca ludowego, rękodzieła artystycznego, miłośników filmu i teatru,
Koła przedmiotowe (polonistyczne, języków obcych, historyczne, geograficzne, biologiczne, fizyczne, matematyczne, przedmiotów zawodowych) i specjalistyczne (kronikarska, anatomiczna, ornitologiczna itp.).
W pracy koła należy skupić uwagę na zagadnieniach mających związek tematyczny z materiałem programowym oraz problemach dotyczących różnych i ciekawych pojęć oraz doświadczeń, z którymi uczniowie nie zetkną się w normalnym toku nauki.
Praca ta nie powinna być przedłużeniem tradycyjnych metod i form lekcji. Potrzebna jest tu swoboda, samodzielność, właściwy klimat, dyskretne kierowanie przez nauczyciela rozwojem ucznia, jego zdolnościami i zainteresowaniami.
Propozycje metod pracy na zajęciach kół zainteresowań:
wspólna dyskusja na tematy problemowe
wykonywanie pomocy dydaktycznych,
rozwiązywanie interesujących zadań o podwyższonym stopniu trudności,
przygotowanie międzyklasowych konkursów,
wydawanie i redagowanie gazetki o tematyce danego przedmiotu (fizyczna, matematyczna, biologiczna, itp.),
przygotowanie przez uczniów nagrań, zawierających rozszerzony materiał programowy,
przygotowanie do konkursów poprzez poznawanie nowego, nie objętego programem materiału,
proponowanie uczniom nowinek książkowych oraz innych źródeł do wykorzystania.
Myślenie twórcze u uczniów można rozwijać poprzez gry dydaktyczne i stosowanie nauczania problemowego.
Pracę z uczniem zdolnym można prowadzić:
indywidualnie,
w grupach o podobnym poziomie uzdolnień, gdzie zadawane są zadania trudniejsze dla grup zdolniejszych,
praca w grupach, w których uczniowie uzdolnieni pełnią rolę liderów, a praca może być formą konkursów.
Uczniowie nie muszą pracować w równym tempie. Zresztą, jak pracujemy w tym zawodzie to wiemy, że każdy człowiek jest inny i zawsze pracuje tak, jak mu na to pozwalają możliwości i chęci.
Ad. c) Udział w imprezach i uroczystościach szkolnych
Ta forma pracy wzbogaca wiedzę uczniów o życiu społeczno - politycznym, kształtuje postawy patriotyczne i internacjonalistyczne, integruje szkołę ze środowiskiem, zacieśnia więzi uczniów ze szkołą, uczy świeckiej obrzędowości, pozwala wykorzystać predyspozycje wychowanków oraz daje możność pokazania się rodzicom, nauczycielom i rówieśnikom.
Ad. d) Świetlice szkolne
Ogromną rolę w rozwijaniu zainteresowań i zdolność mogą mieć również świetlice szkolne. Dzieci, szczególnie te młodsze, spędzają w nich wiele czasu przed czy po lekcjach. Warto więc poświęcić go nieco na rozwijanie zainteresowań uczniów. To właśnie świetlica szkolna ma ogromne możliwości jeżeli chodzi o diagnozowanie i rozpoznawanie uzdolnień wychowanków podczas różnorodnych form pracy. Wychwycenie zdolności ucznia we wczesnym wieku szkolnym jest jednym z ważnych zadań, jakie spoczywa na wychowawcach świetlic. Podjęcie wczesnej pracy z dzieckiem uzdolnionym spowoduje, że talenty te nie zostaną zmarnowane.
Ad. e) Obozy naukowe
Ciekawą formą spędzenia wolnego czasu poza lekcjami i jednocześnie formą pracy z uczniami może być zorganizowanie obozu naukowego dla zdolnych uczniów. Obozy spełniają nie tylko funkcję integracyjną, ale pozwalają rozwijać zainteresowania i wiedzę uczniów.
Podsumowanie
Czynne uczestnictwo w zajęciach pozalekcyjnych sprzyja kształtowaniu osobowości i rozwijaniu zainteresowań ucznia. Zajęcia te pozwalają nauczycielowi lepiej poznać uczniów, ich zdolności i predyspozycje. Wspólna praca nauczyciela i ucznia na zasadach partnerskich przynosi korzyści: uczniowie są zainteresowani przedmiotem, uczą się chętniej, a na lekcjach są efektywniejsi.
Zalety zajęć pozalekcyjnych:
Tutaj utrwala się materiał programowy przekazywany młodzieży podczas lekcji. Dzieje się to wprost, jeśli zajęcia mają formę kółka przedmiotowego albo pośrednio w trakcie wędrówki krajoznawczej czy na zajęciach zespołu artystycznego.
Określone treści przyswajane są przez dzieci łatwiej, ponieważ towarzyszy im duże zaangażowanie emocjonalne i atmosfera swobody, poczucie bezpieczeństwa, atmosfera akceptacji wysiłku i doza wyraźnej satysfakcji.
Poszczególne fakty z pozalekcyjnych „przygód” kojarzą się później ze znaczącymi wydarzeniami w życiu młodego człowieka.
Wiele znaczą przyjemne kontakty codzienne z uwielbianym wychowawcą, z kolegami o tych samych zainteresowaniach.
Uczeń uczestniczy w zajęciach z własnej woli, bez presji rutynowej, szkolnej oceny.
Wiadomości i nawyki wniesione przez ucznia z autentycznego zainteresowania trwają bardzo długo.
Materiał dydaktyczny programowy nie tylko jest utrwalany, ale także poszerzany przez samego ucznia z wewnętrznego przekonania, że coś się pragnie robić lepiej, efektywniej.
Następuje „smakowanie” sukcesów w postaci nauczycielskiej aprobaty, w formie konkursowych wyróżnień.
Młodzież nabiera zwyczaju samodzielnego zdobywania wiedzy,
Zmieniają się stosunki między wychowawcami a wychowankami na bardziej partnerskie.
Uczeń występuje w roli współpracownika, przyjaciela swojego pedagoga.
Ta sama szkoła po lekcjach przeobraża się w inną szkołę funkcjonującą na wyższym poziomie.
Nauczycielska aktywność sprzyja wykrywaniu talentów i ich rozwijaniu.
Przydają się wszelkie indywidualne, szczególnie predyspozycje.
Tutaj jest także miejsce dla uczniów słabszych w nauce.
Wiąże wiadomości zdobyte w toku nauczania poszczególnych przedmiotów z życiem i wykorzystuje je w praktyce.
Sprzyja ujawnieniu się różnorodnych problemów nurtujących młodzież, których nie potrafi sama rozwiązać.
Trzeba więc przez cały czas podtrzymywać i wzmacniać pozytywne motywacje do uczenia się uczniów zdolnych. Wymaga to od nauczycieli opracowywania zadań i problemów w oparciu o dodatkową literaturę. Tak więc uczniowie zdolni powodują, że pogłębiamy naszą wiedzę i doskonalimy swój warsztat pracy, a efekty tej pracy będą w przyszłości procentować.