PIERWOTNIAKI
Przebieg i cel koniugacji: Mamy do czynienia z dwoma osobnikami przed i po procesie. Dochodzi do wytworzenia mostka cytoplazmicznego między orzęskami. Mikronukleus przechodzi R!. powstają 4 jądra (n). 3 zanikają a 1 dzieli się mitotycznie na dwa pronukleusy: stacjonarny (jakby kom. Jajowa) i migracyjny (rola plemnika). Jądra migr. wędrują i zapładniają krzyżowo jądra stacjonarne. Powstałe jądra zygotyczne (2n) dzielą się mitotycznie i w każdej kom. Powstają 2 jądra dipl. Jedno z nich pozostaje mikronukleusem, drugie zwielokrotni ilość DNA i powstanie z niego poliploidalny makronukleus. Równocześnie stary makornukl. się rozpada i zanika, a mostek cytoplazmatyczny redukuje się. Efekt: 2 osobniki, każdy ma połowę inf. genet. drugiego.
Stadium troficzne haplonta: W cyklu życiowym dominuje haplofaza. Dojrzały pierwotniak (n) przechodzi kilkakrotne mitozy. Po ostatniej powstały osobnik zaczyna pełnić funkcję gamet, łączy się z gametą drugiego pierwotniaka, powstaje zygota (2n). Zygota przechodzi mejozę pozapłodnieniową (postgamiczną). Powstają 4 komórki hapl. (n). Gdy dojrzeją stają się zwykłymi, rozmnażającymi się bezpłciowo osobnikami troficznymi.
Stadium troficzne diplonta: W cyklu życiowym dominuje diplofaza. Po licznych mitozach w przygotowanej do tego komórce troficznej (2n) zachodzi mejoza przedzapłodnieniowa (pregamiczna) i powstają gamety (n). Mogą się one łączyć w procesie zapłodnienia. Powstaje zygota (2n), która dojrzewa i staje się normalnym osobnikiem troficznym.
Sposoby odżywiania pierwotniaków: Tylko część wiciowców potrafi odżywiać się autotroficznie - glony (wiciowce roślinne) są miksotrofami. Większość pierwotniaków jest cudzożywna. Są 3 sposoby takiego odżywiania.
1) Fagocytoza: pobieranie dość dużych obiektów ; z wpuklenia plazmolemy powstaje wodniczka trawienna zawierająca cząstkę pokarmową. Dołączają się do niej lizosomy. Dochodzi do trawienia, potem do dyfuzji strawionych substancji. Resztki usuwane są poza komórkę przez zlanie się wodniczki tr. (nazywanej wtedy ciałkiem resztkowym) z plazmolemą. Pokarm: bakterie, okrzemki, mniejsze niż drapieżca pierwotniaki
2) Pinocytoza: Drobna cz. pokarmowa dostaje się do pęcherzyka pinocytarnego. Dołączają się lizosomy, powstaje wodniczka trawienna. Po całkowitym strawieniu substancja i wodniczka z błoną są rozpraszane po organizmie. Pokarm: np. białka, tłuszcze
3) Wchłanianie: Dzięki specjalnym białkowym przenośnikom błonowym proste, niewymagające trawienia związki organiczne (np. glukoza) pobierane są bezpośrednio z otoczenia.
Wydalanie i osmoregulacja: Z powodu niewielkiego tempa przemian wewnętrznych i dużej powierzchni względnej zbędne i szkodliwe produkty są usuwane w drodze dyfuzji. Inaczej jest z bilansem wodno-jonowym. Słonowodne (morskie) i pasożytnicze nie muszą regulować ilości wody i zw. min., bo ich płyn kom. jest izotoniczny z otoczeniem. Słodkowodne: na skutek osmozy woda nieustannie migruje z hypotonicznego śr. do wnętrza kom. Grozi to rozerwaniem organizmu. Dzięki wodniczkom tętniącym z dodatkowym systemem kanałów udaje się tego uniknąć. W wodniczkach gromadzi się nadmiar wody. Pełne wakuole kurczą się gwałtownie i wyrzucają zawartość na zewnątrz. W warunkach wysuszenia większość pierwotniaków otacza się grubą osłonka i przechodzi w stan anabiozy.
Orzęski - najwyżej uorganizowane pierwotniaki 1) aparat rzęskowy (zwielokrotnienie liczby wici) - b. sprawny system ruchu; 2) złożony aparat jądrowy - duże zdolności adaptacyjne, 2 jądra: mikro- i makronukleus (małe odpowiada za rozród, duże - czynności wegetatywne); 3) wnętrze - bardziej skomplikowane niż u innych pierw. 4) W cyklu życiowym nie ma klasycznego stadium gamet.