Choroby matki, które wpływają na płód mogą wpłynąć na rozwój na 3 sposoby:
- zaatakować łożysko, ograniczając przesyłanie substancji odżywczych
- przedostać się przez filtr łożyska i bezpośrednio zaatakować zarodek lub płód
- drobnoustroje znajdujące się w śluzówce kanału rodnego, które mogą zainfekować dziecko podczas porodu
Zakażenie wirusem różyczki w pierwszych tygodniach ciąży powoduje wiele wad rozwojowych. Im wcześniejszy okres ciąży, tym następstwa są bardziej nasilone. Najbardziej niebezpieczna jest w pierwszym trymestrze ciąży. Embriopatie wywołane różyczką mogą powodować opóźnienie rozwoju psychoruchowego, zaburzenia umysłowe i zachowania. Różyczka może być przyczyną uszkodzenia UN, małogłowia, niedosłuchu, głuchoty, zaćmy, zapalenia wątroby, niedokrwistości, niedorozwoju grasicy, zapalenia płuc, cukrzycy, wad rozwojowych serca, nieprawidłowości rozwoju szkieletu i uzębienia.
Rozwój zarodka i płodu zaburzają również wirusy grypy, odry, świnki, odry wietrznej, wirusowego zapalenia wątroby i inne.
Wirus cytomegalii jest szeroko rozpowszechniony w przyrodzie, stąd blisko połowa kobiet przechodzi zakażenie przed ciążą tym samym uzyskując odporność. U pozostałych, które nie miały kontaktu z wirusem istnieje ryzyko zarażenia nim podczas ciąży. Wirus przechodzi poprzez łożysko na płód. Na szczęście zakażenia i uszkodzenia płodu są rzadkie. Wirus cytomegalii powoduje między innymi upośledzenie rozwoju płodu, niedokrwistość hemolityczną, żółtaczkę, powiększenie wątroby i śledziony, małogłowie, porażenie mózgowe, głuchotę, zwapnienia śródczaszkowe.
Listerioza- choroba przenoszona drogą pokarmową od ptaków, ryb, zwierząt domowych, za pośrednictwem gleby i wody. Zakażenie wewnątrzmaciczne wywołuje uszkodzenie UN, mikroropnie, zapalenie płuc, wcześniactwo. Duża jest śmiertelność noworodków.
Zakażenie pierwotniakiem toksoplazmozy (choroba odzwierzęca) u ciężarnej może przebiegać bezobjawowo, natomiast u płodu powoduje obumarcie, przyczynia się też do urodzenia dziecka z ciężkimi chorobami.
Objawami ciężkiej infekcji u noworodka mogą być zapalenie naczyniówki, siatkówki oka, wodogłowie lub małogłowie, zwapnienia śródczaszkowe oraz upośledzenie umysłowe.
Kiła- choroba weneryczna matki wywołana przez krętaka bladego jest przyczyną poronień lub martwych porodów. Żywo urodzone noworodki maja zwykle kiłę wrodzoną i wady rozwojowe powstałe w jej przebiegu. Do objawów kiły wrodzonej u dziecka należą: zmiany skórne, zapalenie śluzówki, nosa, powiększenie wątroby i śledziony, zapalenie opon mózgowych i mózgu, zapalenie kości oraz chrząstek.
Obok chorób zakaźnych ujemnie na rozwój płodu wpływają choroby o charakterze przewlekłym np.: przewlekłe choroby nerek, wady serca, przewlekłe choroby układu krążenia, oddechowego, cukrzyca, różna endokrynopatie.
Opryszczka w ciąży - opryszczka to jedno z najczęstszych przewlekłych schorzeń wirusowych skóry i błon śluzowych. Istnieją dwa typy wirusa Herpes simplex (HSV) 1 i 2. Pierwszy atakuje jamę ustną i skórę twarzy - jest mniej groźny dla kobiet w ciąży, pod warunkiem, że nie zostanie przeniesiony na narządy płciowe. Z kolei typ 2 atakuje przede wszystkim genitalia. Zarażenie się opryszczką w pierwszych dwóch trymestrach ciąży grozi poronieniem lub nieprawidłowym rozwojem płodu. Pierwszy kontakt z HSV 2 w trzecim trymestrze może być natomiast przyczyną przedwczesnego porodu. Do zakażenia opryszczką typu 2 dochodzi drogą kontaktową, przez dotyk lub w czasie uprawiania seksu z zarażonym partnerem. Ginekolog zapewne zaproponuje leczenie zapobiegawcze od 36. tygodnia ciąży, dzięki temu maluszek, przeciskając się przez kanał rodny, nie zarazi się wirusem.
Rumień zakaźny - Parwowirus B19 wywołuje łagodnie przebiegającą chorobę wysypkową, zwaną rumieniem zakaźnym. Najczęściej choroba przebiega w dzieciństwie i większość dorosłych jest na nią uodpornionych, gdyż przechorowanie na rumień zakaźny wywołuje trwałą odporność na całe życie. Jednak u ciężarnej kobiety, która wcześniej nie chorowała na rumień zakaźny w dzieciństwie, parwowirus B19 może wywołać obrzęk płodu - stan, który bezpośrednio zagraża życiu płodu.
Jeżeli nie wytworzona została odporność na tego wirusa, to może być on w ciąży niebezpieczny. Ryzyko zarażenia dziecka wynosi około 30% i jest niezależne od stopnia zaawansowania ciąży. Do ciężkich skutków infekcji płodu dochodzi jednak częściej w pierwszej połowie ciąży. Jeżeli rumień da o sobie znać u matki w do 20 tygodnia, to wzrasta wtedy ryzyko poronienia.
Wirusy dostają się do organizmu dziecka przez łożysko i atakują komórki krwiotwórcze. Dochodzi do spadku poziomu erytrocytów u dziecka. Skutkiem tego może być anemia. Niedokrwistości towarzyszy także bardzo często nagromadzenie wody w organizmie płodu (tak zwany obrzęk uogólniony płodu). W najgorszym wypadku może to prowadzić do obumarcia płodu.