Wstrząs septyczny
Wstrząs septyczny, posocznica, uogólniony zespół odczynu zapalnego, zespół układowej odpowiedzi zapalnej, SIRS, nieformalna nazwa to sepsa (łac. sepsis, ang. septic shock, systemic inflammatory response syndrome, SIRS) to rodzaj patologicznej, ciężko przebiegającej i o wysokiej śmiertelności uogólnionej reakcji organizmu na zakażenie.
Często wiąże się to z zakażeniem uogólnionym i obecnością drobnoustrojów i ich toksycznych produktów we krwi. Wstrząs septyczny nie jest związany z konkretnym gatunkiem drobnoustrojów.
Czynniki ryzyka
Czynnikami predestynującymi do wystąpienia sepsy są:
stan układu odpornościowego organizmu
współistnienie innych chorób, wpływających na stan odporności i ogólną wydolność organizmu
niewydolność ważnych dla życia narządów
stan kataboliczny, niedożywienie i niedobory pokarmowe
Czynniki zakaźne
Do drobnoustrojów, które najczęściej są odpowiedzialne za wystąpienie sepsy, należą:
Streptococcus pneumoniae
Klebsiella pneumoniae
Hemophilus influenzae
Objawy
Patofizjologia
W początkowym okresie wstrząsu we krwi pojawia się zwiększona ilość hormonu adrenokortykotropowego, a w późniejszym kortyzolu. Prawdopodobnie zmniejszają one odpowiedź organizmu na SIRS. Reakcję tę uznaje się za podstawową odpowiedź gospodarza.
Rokowanie
W przypadku tej choroby śmiertelność jest bardzo duża i zależy od wczesnego oraz intensywnego leczenia. Jednak nawet wtedy śmiertelność może sięgać 50%. U osób pozostawionych bez właściwego leczenia praktycznie wynosi 100%.
Leczenie
Ze względu na zagrożenie i ciężkość stanu chorego musi on być leczony na oddziale intensywnej terapii. Leczenie zależy od czynnika etiologicznego. Zwykle są to antybiotyki oraz wszystkie inne objawowe metody lecznicze, które nakierowane są na zapobieganie i leczenie występujących zaburzeń.
Obecnie duże nadzieje wiąże się z zastosowaniem aktywowanego białka C (drotrecogin alpha).
Profilaktyka
Zapobieganie właściwie sprowadza się do zapobiegania zakażeniom szpitalnym. Opracowanie szczepionki przeciw sepsie jest niemożliwe z racji różnorodności patogenów wywołujących schorzenie.
Posocznica u noworodków
Noworodki, zwłaszcza urodzone przed terminem i z małą masą urodzeniową, są mocno narażone na wystąpienie uogólnionego zakażenia powikłanego wstrząsem septycznym. U noworodków donoszonych posocznica występuje z częstością 1:1000, u wcześniaków 1:250 a u noworodków ze skrajnie niską masą urodzeniową dochodzi do 1:30 przypadków.
W zależności od czasu wystąpienia objawów wyróżniamy posocznicę wczesną (zwykle w pierwszej dobie do 5 doby) oraz późną pojawiającą się po piątej dobie życia. Najczęstszą przyczyną posocznicy wczesnej jest infekcja dziecka podczas przechodzenia przez kanał rodny. Czynnikiem etiologicznym są bakterie E. coli, Listeria monocytogenes, Haemophilus influenzae oraz paciorkowce grupy B. Posocznica późna jest zwykle skutkiem zakażenia egzogennego. Czynnikiem etiologicznym są często szczepy szpitalne gronkowca złocistego, bakterie z grupy Pseudomonas, E. coli, Listeria monocytogenes oraz Candida albicans.
1