Wpływ komputerów na zdrowie człowieka
Ze względu na coraz większą liczbę komputerów wokół nas (komputery w szkole, w pracy, w domu) w poniższym opracowaniu zawarto ostrzeżenia, jak komputer może wpływać na zdrowie człowieka.
Komputery pomagają nam w pracy, można dzięki nim skutecznie uczyć się, mogą również służyć do zabawy i relaksu, jednak niewłaściwe korzystanie z nich może spowodować wiele schorzeń.
Wiele osób pracujących dużo przy komputerze zgłasza się do okulisty, skarżąc się na ból oczu i psujący się wzrok. Kolejni pacjenci zgłaszają się do lekarzy o innych specjalnościach skarżąc się na częste bóle głowy, kręgosłupa, szyi, kończyn górnych i dolnych. Z tych powodów powinniśmy dbać o nasze zdrowie.
I. Emisja szkodliwych substancji przez drukarki laserowe.
Drukarki laserowe używane w naszych pracowniach, biurach czy domach mogą oprócz tego, że pięknie drukują wysyłać również do otoczenia szkodliwe dla naszego zdrowia związki chemiczne.
W tych drukarkach używany jest promień lasera do utworzenia na specjalnym bębnie dokładnego wizerunku drukowanej strony. W miejscach oświetlonych do bębna przywiera toner, który następnie przenoszony jest na papier i utrwalany wysoką temperaturą. Pod wpływem wysokiej temperatury emitowane są szkodliwe dla człowieka związki chemiczne.
Mogą one powodować bóle głowy, kaszel, katar, a nawet przy długotrwałej pracy z takimi drukarkami grożą nowotwory. Drukarki te mogą emitować do atmosfery lotne związki organiczne, ozon i pyły.Lotne związki organiczne to substancje parujące już przy niskich temperaturach, są to związki węgla: benzen, styren i dwufenol.
Charakterystyka substancji emitowanych przez drukarki laserowe:
1. benzen - to substancja rakotwórcza. Jeżeli jego stężenie przekracza 10 mikrogramów na metr sześcienny (jeden mikrogram równy jest jednej milionowej metra) to jest szkodliwa dla człowieka,
2. styren - niebezpiecznym stężeniem dla człowieka jest 50 mikrogramów na metr sześcienny,
3. ozon to odmiana tlenu, powstaje między innymi podczas pracy drukarki laserowej. Ozon w wysokim stężeniu podrażnia śluzówki i drogi oddechowe,
4. dwufenol - może powodować dolegliwości u alergików.
Ze względu na takie zagrożenie należy często wietrzyć pomieszczenia, w których pracują drukarki laserowe.
II. Promieniowanie pochodzące z komputera.
Pracując przy komputerze jesteśmy narażeni na następujące negatywne działanie:
1. promieniowanie cieplne - zestaw komputerowy podczas pracy wysyła pewną ilość energii cieplnej - następstwem tego jest wzrost temperatury w pomieszczeniu i zmniejszenie wilgotności powietrza,
2. promieniowanie elektromagnetyczne - może powodować tak zwany efekt termiczny, którego następstwem mogą być zmiany biologiczne (np. zmiana właściwości koloidalnych w tkankach). Jeżeli człowiek przez dłuższy czas znajduje się pod działaniem silnego pola elektromagnetycznego mogą wystąpić u niego zaburzenia funkcji ośrodkowego układu nerwowego, układu krwionośnego oraz narządów słuchu i wzroku. Pocieszające jest to, że ostatnio produkowane monitory są coraz bardziej przyjazne człowiekowi - technologia ich produkcji znacznie się poprawiła i promieniowanie elektromagnetyczne zmniejszyło się. Sprzedawane obecnie monitory spełniają normy bezpieczeństwa,
3. promieniowanie elektrostatyczne - da się wyczuć zbliżając dłoń do ekranu monitora, występuje wówczas iskrzenie. Aby zneutralizować działanie pola elektrostatycznego należy stworzyć odpowiednie warunki - wilgotność powietrza powinna być wyższa niż 50%. Taka wilgotność zmniejsza również suchość skóry i oczu,
4. promieniowanie nadfioletowe - jest to promieniowanie elektromagnetyczne o długości fali od 0,4nm do 10nm (1nm = 0,000 000 001 m). Niewielkie dawki działają pozytywnie, zabijając mikroorganizmy chorobotwórcze oraz inicjując syntezę witaminy D. Jednak nadmierne dawki są szkodliwe dla zdrowia - źle działają na skórę i oczy. Aby chronić się przed tym promieniowaniem należy stosować filtry pochłaniające ten zakres promieniowania,
5. promieniowanie rentgenowskie - to również rodzaj promieniowania elektromagnetycznego. Emisja tego promieniowania w nowoczesnych monitorach jest znacznie zmniejszona, ale długotrwałe działanie słabych promieni rentgenowskich też może mieć złe działanie. Promienie te są niebezpieczne - mogą powodować białaczkę,
6. emisja szkodliwych związków chemicznych. Komputery oraz monitory mogą wydzielać gazy - tlenki i furany, które źle działają na organizm ludzki (są substancjami rakotwórczymi). Gazy te wchodzą w skład bogatej w polibromki emulsji ogniotrwałej, którą pokrywa się obudowy monitorów i jednostek centralnych. Renomowane firmy produkujące komputery w ostatnim czasie stosują w zamian inne substancje nieszkodliwe dla człowieka.
III. Działanie komputerów na oczy.
Długotrwała praca przy komputerze lub długie nocne korzystanie z Internetu może powodować: przekrwienie i łzawienie oczu, zaczerwienienie spojówek, uczucie pieczenia i szczypania, bóle głowy, senność i apatię.
Często rozmawiam o zdrowiu ze znajomymi, którzy w pracy dużo korzystają z komputerów. Większość z nich uskarża się na pogorszenie wzroku. Nasze oczy są przeciążone, a czasem dodaje się do tego źle ustawiony monitor - niewłaściwa ostrość, nadmierna jaskrawość oraz migotanie ekranu. Obecnie produkowane monitory powinny spełniać odpowiednie normy - np. normę TCO 99. Monitory spełniające tę normę mają: zredukowane pole elektryczne i magnetyczne, możliwość łatwej regulacji parametrów obrazu. Minimalna częstotliwość odświeżania pionowego takich monitorów wynosi 85 Hz - taka częstotliwość eliminuje migotanie ekranu.
Jeżeli u osoby pracującej przy komputerze częstotliwość mrugania powiekami maleje to występuje rzadsze zwilżanie oka. Takie postępowanie może prowadzić do syndromu Sicca, który objawia się wysychaniem i zmętnieniem rogówki oraz stopniową utratą wzroku.
Pracując przy komputerze, każdy dla swojego dobra powinien co pewien czas robić sobie przerwę, na chwilę zamknąć oczy, a następnie pomrugać powiekami. Oko najlepiej odpoczywa, gdy jest zamknięte i nie dociera do niego światło. Należy dbać, aby oko było wilgotne. Jeżeli występują tu problemy powinniśmy odwiedzić okulistę i ewentualnie nawilżać oko kroplami.
Aby jak najbardziej chronić oczy najlepiej stosować czarne pismo na jasnym tle. Należy używać jak najmniej kolorów, wtedy nasz wzrok będzie się mniej męczył.
IV. Organizacja stanowiska pracy.
Stanowisko do pracy przy komputerze powinno być wygodne, tak aby nie wywoływało zmęczenia.
Stół na którym umieszczony jest monitor i klawiatura powinien mieć odpowiednią wysokość. Odległość między blatem a podłogą, gdy monitor ustawiony jest bezpośrednio na stole powinna wynosić od 70 do 90 cm.
Również krzesło do pracy przy komputerze powinno być wygodne. Powinno posiadać możliwość regulacji wysokości siedziska umożliwiającej ustawienie jej na 40 - 50 cm mierząc od podłogi. Ponadto powinno mieć oparcie z regulacją pochylenia od pionu. Podstawa krzesła powinna mieć co najmniej pięć kółek. Krzesło tego typu ma również umożliwiać siedzącemu obrót wokół osi pionowej o 360º. Podczas pisania łokcie powinny być oparte na blacie stołu lub na oparciach krzesła. Klawiatura powinna być tak ustawiona (minimum 10 cm od krawędzi stołu), aby nadgarstki piszącego mogły swobodnie opierać się na blacie stołu lub na specjalnej podstawce.
Monitor należy ustawić tak, aby odległość oczu od ekranu wynosiła 40 - 75 cm, odległość ta nie może być mniejsza niż długość przekątnej monitora. Należy pamiętać, aby górna krawędź monitora znajdowała się poniżej oczu.
Stanowisko pracy z komputerem powinno być tak rozmieszczone, aby kierunek patrzenia na monitor był równoległy do linii źródeł światła sztucznego i naturalnego. Nie powinno się ustawiać tak komputera, aby pracujący przy nim musiał siedzieć przodem do okna, gdyż światło dzienne będzie go oślepiało. Nie można siedzieć również tyłem do okna bo światło dzienne będzie padać na ekran monitora utrudniając widzenie.
Praca przy komputerze w złych warunkach może spowodować poważne schorzenie rąk zwane zespołem cieśni nadgarstka. Schorzenie to może objawiać się przewlekłymi bólami ramion, przedramion, przegubów i dłoni.
V. Bóle głowy i stres. Uzależnienie od Internetu.
Bardzo długa praca przy komputerze może powodować bóle głowy, następuje osłabienie koncentracji i może wzrastać drażliwość. Zdarza się, że osoby dorosłe, a także dzieci zajęte komputerem przez długi czas zapominają o świecie.
Dzieci grają codziennie w przeróżne gry, gdzie po "stracie życia" można od początku zaczynać nowe życie i grać dalej - może zaniknąć wtedy poczucie dbałości o zdrowie i życie własne lub nawet innych ludzi. Mogą z tego wynikać nieprzewidywalne wydarzenia w realnym świecie. Dzieci spędzając wiele godzin przy komputerze zaniedbują naukę, mogą zapominać o jedzeniu, zaniedbują odpoczynek, może się to źle odbić na ich zdrowiu psychicznym i fizycznym.
Osoby zaczynające pracę przy komputerze mogą być często zestresowane, wynika to z tego, że w krótkim czasie muszą się nauczyć korzystać z wielu skomplikowanych programów. Muszą rozwiązywać wiele problemów związanych z obsługą komputera.
Niepokojącym zjawiskiem jest uzależnienie od Internetu. Zjawisko to nazywa się internetoholizmem lub infoholizmem - uzależnieniem od informacji.
Wiele osób zaniedbuje w ten sposób sprawy zawodowe, rodzinę, przyjaciół. Serfując w sieci długie, nocne godziny taki człowiek zaniedbuje sen - następnego dnia jest zmęczony, rozdrażniony, nie w pełni zdolny do wykonywania swoich codziennych obowiązków.
Aby sprawdzić czy dana osoba jest uzależniona od Internetu można zastosować test Kimberly Young. Test ten można znaleźć pod adresem http://www.infoholizm.prv.pl/ - witryna.
Podsumowując ostrzeżenia i rady zawarte w powyższym opracowaniu można stwierdzić, że komputer może być przyczyną wielu problemów. Do powyższych rad należy się bezwzględnie stosować. Nie można bać się komputera, jest on wspaniałym narzędziem, które pomaga nam w pracy, nauce i rozrywce. Komputer nie zastąpi nam przyjaciela. Trzeba zachować zdrowy rozsądek i mądrze z niego korzystać.
Bibliografia:
Praktyczny poradnik dla specjalisty BHP - praca zbiorowa pod redakcją Edwarda Kołodziejczyka i Michała Kizyna
Komputer Świat Nr 3/99
Uzależnienie od internetu - http://www.infoholizm.prv.pl/
Opracowanie: Zenon Lisek