Karen Horney
Karen Horney urodziła się 16 września 1885r. W Hamburgu, a zmarła w grudniu 1952r. W Nowym Jorku.
Horney a Freud
Charakterystyczną dla Freuda koncentrację na popędach Horney przekształciła w koncentrację na kulturze. Ludzi zinternalizują negatywne stereotypy kulturowe w postaci lęku podstawowego i konfliktów wewnętrznych, takich że jednostka z problemem emocjonalnym jest „pasierbem naszej kultury”. Obawy dotyczące bezpieczeństwa oraz intrapsychicznej i interpersonalnej alienacji stanowią główne siły motywujące osobowości.
„W centrum zaburzeń psychicznych psychicznych znajdują się nieświadome dążenia, jakie ludzie rozwijają w sobie, próbując, na przekór własnym lękom, bezradności i osamotnieniu, okiełznać życie. Określam je mianem dążeń neurotycznych”.
Horney sądziła, że podstawowe cechy psychiki kobiecej to brak pewności siebie i przywiązywanie nadmiernej wagi do miłości, co ma bardzo, co ma bardzo niewiele wspólnego a anatomią żeńskich narządów płciowych. Horney akceptowała następujące doktryny Freuda:
Determinizmu psychicznego, motywacji nieświadomej oraz emocjonalnych, nieracjonalnych motywów.
Lęk podstawowy
„Uczucie doznawane przez dziecko, iż jest ono osamotnione i bezradne w potencjalnie wrogim świecie. Szeroki zakres niekorzystnych czynników może spowodować u dziecka brak poczucia bezpieczeństwa: bezpośrednia lub pośrednia dominacja, obojętność, niekonsekwentne postępowanie, brak poszanowania jego indywidualnych potrzeb, brak rzeczywistego pokierowania nim, poniżające je postawy, okazywanie mu zbyt wiele podziwu lub jego brak, nadmierna opiekuńczość ...itd.”.
Wszystkie te niekorzystne czynniki Horney określiła mianem zło podstawowe. Sugerowała, że wszystko, co zaburza poczucie bezpieczeństwa dziecka w relacjach z jego rodzicami, wywołuje lęk podstawowy. Zło podstawowe, którego doświadcza dziecko, w naturalny sposób wywołuje urazę, czyli wrogość podstawową. To z kolei powoduje powstanie u dziecka dylematu czy konfliktu, ponieważ wyrażając tę wrogość ryzykowałoby, że zostanie ukarane i pozbawione miłości rodzicielskiej. Ten konflikt między urazą a potrzebą miłości zastępuje freudowski konflikt między impulsem popędowym a zinternalizowanym zakazem. Dylemat ten i wynikające z niego poczucie alienacji powoduje, że dzieci radzą sobie ze swą wrogością wypierając ją. Horney wysunęła sugestię, że wyparcie może być skutkiem zastosowania trzech różnych strategii:
„Muszę wypierać swoją wrogość, bo was potrzebuję”,
„Muszę wypierać swoją wrogość, bo się was boję”,
„Muszę wypierać swoją wrogość, bo boję się utracić waszą miłość”.
Niezależnie od swej przyczyny, wyparcie zaostrza konflikt, prowadzi bowiem do błędnego koła: lęk wytwarza nadmierną potrzebę uczucia.
Potrzeby neurotyczne
Dana strategia może przybrać charakter popędu czy potrzeby w dynamice osobowości. Horney przedstawiła listę 10 potrzeb, których się nabywa w wyniku prób znalezienia rozwiązania problemu zaburzonych stosunków z ludźmi.
1. Neurotyczna potrzeba miłości i aprobaty - wybiórcze pragnienie podobania się innym i spełniania ich oczekiwań. Osoba jest wrażliwa na wszelkie oznaki odtrącania czy nieprzychylności.
2. Neurotyczna potrzeba posiadania partnera, który zatroszczy się o nasze życie - osoba mająca taką potrzebę jest pasożytem.
3. Neurotyczna potrzeba ograniczania swoich potrzeb i oczekiwań - osoba jest niewymagająca, zadowala się małym, woli pozostać na uboczu.
4. Neurotyczna potrzeba władzy - pożądania władzy dla samej siebie, brak szacunku dla innych, bezkrytyczna gloryfikacja siły i pogarda dla słabości. Inną odmianą tego popędu jest potrzeba wiary we wszechmoc woli, przekonanie, że można dokonać wszystkiego po prostu przez posłużenie się siłą woli.
5. Neurotyczna potrzeba wykorzystywania otoczenia w każdy możliwy sposób.
6. Neurotyczna potrzeba uznania i prestiżu społecznego - o samoocenie decyduje to jak duże uznanie okazywane jest osobie.
7. Neurotyczna potrzeba bycia podziwianym - wyolbrzymiony obraz własnej osoby i pragnienie bycia podziwianym za to, co sobie przypisuję.
8. Neurotyczna chęć osiągnięcia sukcesu w życiu - chce być najlepszy i dąży do coraz większych osiągnięć w wyniku braku poczucia bezpieczeństwa.
9. Neurotyczna potrzeba samowystarczalności i niezależności - jednostka odsuwa się od innych i nie chce wiązać się z nikim ani z niczym.
10. Neurotyczna potrzeba doskonałości i odporności na wszelkie ataki - osoba stara się być niedostępna i nieomylna, nieustannie poszukuje w sobie skaz, aby można je było zamaskować.
Powyższe potrzeby stanowią źródła wewnętrznych konfliktów. Wszystkie są nierealistyczne.
Trzy rozwiązania
Horney dzieli te potrzeby na 3 kategorie:
a) dążenie ku ludziom np. potrzeba miłości. Zwane także uległością lub rozwiązaniem polegającym na samozaprzeczaniu, stanowi próbę uporania się z brakiem poczucia bezpieczeństwa za pomocą rozumowania: „Jeśli mnie kochasz, nie skrzywdzisz”.
b) odsuwanie się od ludzi np. potrzeba niezależności. Określane jako wycofanie lub rozwiązanie polegające na rezygnacji, jest reprezentowane przez dziecko, które usiłuje rozwiązać swój konflikt braku poczucia bezpieczeństwa mówiąc: „Jeśli się wycofam, nic mi nie może sprawić przykrości”.
c) występowanie przeciw ludziom np. potrzeba władzy. Określane jako agresja lub rozwiązanie ekspansywne, to przypadek dziecka, które mówi: „Jeśli będę miał władzę, nikt nie może mnie skrzywdzić”.
Każdy z tych neurotycznych trendów kładzie nadmierny nacisk na jeden z elementów lęku podstawowego: bezradność w dążeniu ku ludziom, izolację w odsuwaniu się od ludzi, oraz wrogość w występowaniu przeciw ludziom. Zasadnicza różnica miedzy konfliktem normalnym a neurotycznym jest różnicą o charakterze ilościowym: „Dla normalnej osoby różnica między dwoma sprzecznymi dążeniami jest znacznie mniejsza niż dla neurotyka”.
Alienacja
Neurotyk może obronnie odwrócić się swego Ja realnego ku jakiejś wyidealizowanej alternatywie. Lęk i wrogość doprowadzają dziecko do uznania swojego „Ja realnego” za nieodpowiednie, bezwartościowe. W skutek tak negatywnego obrazu Ja pojawia się „Ja pogardzane”. Dziecko reaguje obronnie na ten pogardliwy opis swojego Ja, tworząc wyidealizowany obraz osoby, którą powinno być. To „Ja idealne” istnieje w powiązaniu z szeregiem surowych oczekiwań wobec siebie, stwarzających to, co Horney określiła jako „tyranię powinności” lub „poszukiwanie sławy”.
Neurotycy mogą obronnie wytwarzać „ślepe plamki” czy „segmenty”, kiedy wolą nie widzieć rozbieżności między swoim zachowaniem a swoim Ja idealnym. Mogą też uciekać się do racjonalizacji, cynizmu czy nadmiernej samokontroli, podjąć próbę uporania się z konfliktami wewnętrznymi przez ich eksternalizację ( skłonność do doświadczania wewnętrznych procesów w taki sposób, jakby odbywały się na zewnątrz danej osoby, i do zrzucania odpowiedzialności za trudności, jakie ona napotyka, na czynniki zewnętrzne np. „Nie chcę wykorzystywać innych ludzi, to oni chcą wykorzystywać mnie”). Konflikt wynika z warunków społecznych, nerwica może się rozwinąć na skutek przykrych doświadczeń dziecięcych.