Ekonomia - jest to nauka badająca w jaki sposób ludzie pojedynczo lub w zorganizowanych zespołach wykorzystują zasoby będące w ich dyspozycji w celu zaspokojenia różnorodnych potrzeb materialnych i niematerialnych.

Podstawowe problemy makroekonomiczne:

• Roczna stopa inflacji- jest to procentowy wzrost przeciętnego poziomu cen, dóbr i usług w ciągu roku

• Bezrobocie - liczba osób zarejestrowanych jako poszukujący pracy i jednocześnie nie mający zatrudnienia

• Stopa bezrobocia- to odsetek siły roboczej pozostający bez pracy (siła robocza to liczba ludzi pracujących lub poszukujących zatrudnienia

Modele gospodarki

Ruch okrężny

• Założenia : eliminacja państwa i transakcji za granicą

Ruch okrężny oznacza przepływy zasobów rzeczowych i pieniężnych między gospodarstwami domowymi oraz przedsiębiorstwami. Z tego schematu można zmierzyć:

• Wartość wytworzonych dóbr

• Strumień dochodów czynników produkcji(ludzie), który reprezentuje wartość dostarczanych przez nie usług

• Wartość wydatków na dobra i usługi

Rachunek dochodu narodowego

PKB- produkt krajowy brutto- jest miarą wielkości produkcji wytworzonej przez czynniki wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego kraju, niezależnie od tego kto jest ich właścicielem;

Wartość dodana - jest to przyrost wartości dóbr w wyniku określonego procesu produkcji, oblicza się ją poprzez odjęcie od wartości dóbr wyprodukowanych w przedsiębiorstwie sumy kosztów rzeczowych czynników produkcji użytych do produkcji tych dóbr;

Dobra finalne - są to dobra nabyte przez ostatecznego użytkownika np dobra konsumpcyjne zakupione przez gospodarstwa domowe

Dobra pośrednie - są to dobra częściowo przetworzone, które stanowią nakład w procesie produkcji w innych przedsiębiorstwach gdzie są zużywane;

C- konsumpcja

S- oszczędności

Y- dochód PKB -> Y

S = Y - C

Y= S + C

PKB = C + I

C+ S = C +I

S = I

Udział państwa

Źródła przychodów państwa:

• Podatki bezpośrednie (Td) nakładane na dochody (płace, zyski, czynsz)

• Podatki pośrednie (Te) VAT, akcyza

Wydatki państwa:

• Wydatki na dobra i usługi (G)

• Płatności transferowe - świadczenia społeczne (B)

PKB = C+ I + G

PKB w cenach rynkowych jest miarą produkcji krajowej łącznie z podatkami pośrednimi na dobra i usługi.

PKB= C + I + G -Te

PKB w cenach bazowych jest miara wielkości produkcji z pominięciem podatków pośrednich.

Rozporządzalne dochody osobiste - są to dochody gospodarstw domowych po uwzględnieniu podatków bezpośrednich oraz płatności transferowych ; wielkość ta informuje ile gospodarstwa domowe mogą przeznaczyć na wydatki i oszczędności.

Zagranica

Eksport (X) - dobra, które zostały wytworzone w kraju, a następnie sprzedane za granicą.
Import (Z) - dobra, które zostały wyprodukowane za granicą i nabywane tam na potrzeby gospodarki krajowej.

Eksport netto (NX) = X - Z
PKB w cenach bazowych= C + I + G + X - Z - Te
lub = C + I + G + NX - Te

PNB (produkt narodowy brutto) - jest miernikiem całkowitych dochodów osiąganych przez obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca, kraju, świadczenia usług przez czynniki produkcji.

Amortyzacja - zużycie kapitału trwałego, jest miara szybkości zmniejszania się wartości istniejącego zasobu kapitału w danym okresie, będącego wynikiem jego fizycznego lub ekonomicznego zużycia.

PNB - Amortyzacja = PNN

PNN (produkt narodowy netto ) - dochód narodowy

Dochód narodowy - ilość pieniędzy jaką dysponuje gospodarka na wydatki na dobra i usługi po odłożeniu odpowiedniej ilości pieniędzy wystarczającej do sfinansowania amortyzacji i utrzymania istniejącego zasobu kapitału na dotychczasowym poziomie.

Nominalny PNB - mierzy się w cenach bieżących, tj. takich które istniały w okresie gdy osiągano składające się na PNB dochody.

Realny PNB - liczony w cenach stałych. Koryguje nominalny PNB o skutki inflacji i wyraża go w cenach istniejących w pewnym okresie, najczęściej określonym jako rok bazowy lub podstawowy.

Deflator PNB

Przykład:
1). w 2000r. nominalny PNB = 1440 zł
realny PNB = 860zł
Deflator PNB = 1440/ 860 * 100 = 167,4

2). W 1980r. nominalny PNB = 600
realny PNB = 600
Deflator PNB = 600/600 * 100 = 100

PNB/ liczba mieszkańców = percapita

percapita - pokazuje dochód na jednego mieszkańca.