POLITYKA WOBEC UBÓSTWA
Linie ubóstwa
Minimum socjalne - jest górną granicą ubóstwa. To najniższy koszt określonych dóbr i usług, uznanych za niezbędne do zaspokojenia podstawowych potrzeb człowieka (żywność, mieszkanie, oświata, wychowanie, kultura, odzież i obuwie, leki, higiena, sport, wypoczynek, transport rezerwa finansowa - od 4 - 8% wszystkich wydatków) ok. 800 zł.
Minimum egzystencji - dolna granica ubóstwa. Jego poziom umożliwia przeżycie, czyli zaspokojenie potrzeb na najniższym z dopuszczalnych poziomów. Dobra niezbędne do przeżycia do żywność odzież chroniąca przed zimnem, dach nad głową oraz podstawowa pomoc lecznicza. Ok. 400 zł 12% społeczeństwa czyli ok. 4 mln ludzi.
Relatywne -definiują ubóstwo względne. Przedstawiają jak się mają nasze dochody do 50% przeciętnych wydatków gospodarstw domowych w naszym kraju.
Miary subiektywne - przesłanką jest liberalne przyznanie indywidualnym odczuciom i opiniom zasadniczego znaczenia w określaniu potrzeb.
Próg interwencji socjalnej - ustawowa granica ubóstwa.
Grupy dotknięte ubóstwem
Dzieci - pomocy i kontroli potrzebują rodziny biedne i z dysfunkcjami. Zasiłek rodzinny przyznawany jest od 1995 r. na podstawie kryterium dochodowego. Pomagano poprzez wydłużenie zasiłku dla bezrobotnych gdy bezrobotnymi byli obydwoje rodziców. Niestety te zasiłki były zbyt niskie. Funkcjonowała tez pomoc rzeczowa, którą oferują ośrodki pomocy społecznej (żywność, odzież, przybory szkolne, leki). Obecnie ma miejsce odbudowa instytucji opiekuńczych dla małych dzieci, co prowadzi do poprawy uczestnictwa dzieci w żłobkach i przedszkolach.
Osoby starsze - polityka społeczna była bardzo korzystna dla osób starszych niż dla jakiejkolwiek innej grupy ludzi. Główne narzędzie to silnie redystrybucyjna forma emerytalno-rentowa, ustawowo zagwarantowana automatyczna indeksacja świadczeń oraz możliwość wcześniejszego wyjścia z rynku pracy.
Rolnicy - pogorszenie się sytuacji ludności rolniczej było wynikiem rozwoju mechanizmów rynkowych oraz otwarcia gospodarki. Nastąpiła likwidacja dotacji do żywności w różnych fazach jej produkcji, uwolniono ceny i marże, wpuszczono na polski rynek dużo importowanej tańszej żywności. Bieda wiejska mniej zagraża egzystencji niż bieda miejska. Deficytem stała się gotówka, która jest podstawa mobilności oraz dostępności do konsumpcji dóbr pozażywnościowych. Po wejściu Polski do UE nastąpiła poprawa dochodów ludności rolniczej.
Wykluczenie społeczne - główny skutek ubóstwa
Największym problemem wśród potrzeb podstawowych pozostały deficyty mieszkaniowe. Grupy społecznego wykluczenia i społecznej marginalizacji to główni podopieczni pomocy społecznej. Nieudacznicy, menele, pijacy, rodziny patologiczne. Istnieją gminy , w których ponad połowa mieszkańców korzysta ze świadczeń dla ubogich. Ośrodki powinny pomagać nie tylko materialnie, ale także poprzez indywidualna prace socjalna i terapię. Pracownicy socjalni powinni być w tym kierunku kształceni.
Instytucje pomocy społecznej
Ośrodek pomocy społecznej
Ośrodki pomocy społecznej są to jednostki organizacyjne wykonujące zadania z zakresu pomocy społecznej w gminie.
Powiatowe centra pomocy rodzinie
Powiatowe centra pomocy rodzinie są to jednostki organizacyjne wykonujące zadania powiatu w zakresie pomocy społecznej. Zadania powiatowych centrów pomocy rodzinie w miastach na prawach powiatu realizują miejskie ośrodki pomocy społecznej (miejskie ośrodki pomocy rodzinie).
Regionalne ośrodki polityki społecznej
Na szczeblu województwa istnieją dwie odrębne struktury organizacyjne - administracji rządowej i samorządowej.
Zadania rządowe na szczeblu województwa wykonuje wojewoda. Zadania wojewody w zakresie pomocy społecznej realizowane są przez wydziały polityki społecznej urzędów wojewódzkich..
Natomiast zadania samorządowe wykonuje marszałek województwa przy pomocy regionalnego ośrodka polityki społecznej - jednotki organizacyjnej powołanej do realizacji zadań pomocy społecznej w województwach samorządowych..
Domy pomocy społecznej
Dom pomocy społecznej świadczy, na poziomie obowiązującego standardu, osobom wymagającym całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności usługi: bytowe, opiekuńcze, wspomagające, edukacyjne w formach i zakresie wynikających z indywidualnych potrzeb.
Placówka opiekuńczo - wychowawcza
Placówka opiekuńczo- wychowawcza zapewnia dzieciom i młodzieży pozbawionym częściowo i całkowicie opieki rodzicielskiej oraz niedostosowanym społecznie dzienną lub całodobową, ciągłą lub okresową opiekę i wychowanie, jak również wspiera działania rodziców w wychowaniu i sprawowaniu opieki.
Wyzwania dla pomocy społecznej
Najważniejszym wyzwaniem dla pomocy społecznej na szczeblu lokalnym jest współpraca z innymi instytucjami w ramach świadczenia kompleksowego wsparcia osobom potrzebującym. Najskuteczniejszy sposób na wyjście z wykluczenia społecznego jest koordynacja działań pomiędzy ośrodkami pomocy społecznej i powiatowymi urzędami pracy w zakresie aktywizacji zawodowej.
Kolejnym obszarem wymagającym uzgodnień są usługi opiekuńcze dla osób niesamodzielnych. Powinna być uregulowana sytuacja domów pomocy społecznej, które muszą spełniać rolę zakładów pielęgniarsko-opiekuńczych.
Innym wyzwaniem jest dominacja świadczeń pieniężnych w działalności ośrodków pomocy społecznej oraz ograniczenie działań do osób znajdujących się poniżej kryterium dochodowego. Niestety ograniczenie się tylko do pomocy materialnej nie jest w stanie w istotny sposób zmienić na lepsze sytuacji osoby poszukującej wsparcia. Pracowników socjalnych jest zbyt mało. Najbardziej pracowników socjalnych brakuje tam gdzie znacząca część ludzi korzysta z pomocy społecznej czyli w gminach.
Zakres podmiotowy (świadczeniobiorcy i rodzaje świadczeń
Pomocy społecznej udziela się z powodu (art. 7 ustawy o pomocy społecznej):
ubóstwa,
sieroctwa,
bezdomności,
bezrobocia,
niepełnosprawności,
długotrwałej lub ciężkiej choroby,
przemocy w rodzinie,
potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności,
bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych,
braku umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze,
trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy,
trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego,
alkoholizmu lub narkomanii,
zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej,
klęski żywiołowej lub ekologicznej.
Świadczenia pieniężne:
zasiłek stały,
zasiłek okresowy,
zasiłek celowy,
specjalny zasiłek celowy,
zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie,
pomoc dla rodzin zastępczych,
pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki osobom opuszczającym niektóre typy placówek opiekuńczo-wychowawczych, domy pomocy społecznej dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie, domy dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, schroniska dla nieletnich, zakłady poprawcze, specjalne ośrodki szkolno - wychowawcze, młodzieżowe ośrodki wychowawcze oraz rodziny zastępcze,
świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla uchodźców;
Świadczenia niepieniężne:
Pomoc społeczna jako podstawowa forma przeciwdziałania ubóstwu
Strategia aktywnego przeciwdziałania ubóstwu musi stanowić integralny element polityki społeczno-gospodarczej państwa, samorządów i władz lokalnych. Głównym sposobem ograniczenia ubóstwa jest zmniejszanie bezrobocia przez tworzenie nowych miejsc pracy i aktywizację zawodową ludzi ubogich i aktywna polityka rynku pracy, umożliwiająca przejściową aktywizację bezrobotnych. Zadaniem gminy winno być nasilenie działań ułatwiających podniesienie dochodów między innymi przy wykorzystaniu możliwości ośrodka pomocy społecznej, urzędu pracy oraz organizacji pozarządowych. Polityka walki z ubóstwem powinna obejmować zwalczanie okoliczności sprzyjających pojawianiu się bądź jego utrwalaniu. Powinna rozwijać system różnorodnych świadczeń, które mogą ale nie muszą doprowadzić do trwałej poprawy położenia poszczególnych kategorii ludzi . Sama praca socjalna może przyczynić się do łagodzenia następstw ubóstwa.