Zdrowe i piękne zęby świadczą o zdrowym i dobrym samopoczuciu. Z przeprowadzonych badań epidemiologicznych wynika, że stan uzębienia przedszkolaków nie jest dobry. Należy zwrócić uwagę na wysoką i rosnącą intensywność próchnicy uzębienia mlecznego. Dzieci przedszkolne niestety bywają rzadko pacjentami gabinetów stomatologicznych. Pokutuje bowiem w naszym kraju przekonanie, że zęby mleczne nie są ważne. A tymczasem aż 91,6% sześciolatków powinno mięć leczone zęby mleczne, a nawet stałe. Podstawową przyczyną próchnicy jest brak umiejętności dbania o zęby, brak nawyków wyniesionych z domu.
PRGRAM INNOWACYJNY „ZDROWY ZĄBEK”
I. ZAŁOŻENIA WSTĘPNE INNOWACJI, UWAGI O JEJ REALIZACJI, SPODZIEWANE EFEKTY.
Innowacja kierowana jest do dzieci sześcioletnich. Jej realizacja rozpoczęłaby się w roku szkolnym 2005/2006 w Oddziale Przedszkolnym. Zgodnie z założeniami powinna być realizowana w ciągu jednego roku, przy czynnym udziale rodziców.
Zdrowe i piękne zęby świadczą o zdrowym i dobrym samopoczuciu. Z przeprowadzonych badań epidemiologicznych wynika, że stan uzębienia przedszkolaków nie jest dobry. Należy zwrócić uwagę na wysoką i rosnącą intensywność próchnicy uzębienia mlecznego. Dzieci przedszkolne niestety bywają rzadko pacjentami gabinetów stomatologicznych. Pokutuje bowiem w naszym kraju przekonanie, że zęby mleczne nie są ważne. A tymczasem aż 91,6% sześciolatków powinno mięć leczone zęby mleczne, a nawet stałe. Podstawową przyczyną próchnicy jest brak umiejętności dbania o zęby, brak nawyków wyniesionych z domu.
W stosunku do dzieci przedszkolnych nie było w naszym kraju powszechnego programu profilaktycznego, bo zawsze ważniejsze były dzieci szkolne. Wiadomo jednak, że pierwszy szczyt nasilenia próchnicy zębów przypada na wiek 4 - 8 lat i dotyczy uzębienia mlecznego oraz pierwszych zębów trzonowych. Sytuacja ta musi zatem wzbudzać troskę i mobilizować wysiłki wielu osób, którym leży na sercu dobro i zdrowie dzieci. Światowa Organizacja Zdrowia uważa, że występowanie próchnicy można zmniejszyć stosunkowo szybko, to znaczy w okresie zaledwie kilku lat. Najlepsze wyniki w zwalczaniu tej choroby przynoszą działania, które dotyczą dzieci.
Z doświadczeń ostatnich lat wynika, że promocyjne programy higieny jamy ustnej prowadzone dla uczniów klas 1 - 3 szkół podstawowych cieszące się dużą popularnością wśród dzieci okazały się skuteczne, doprowadzając do poprawy stanu ich uzębienia. Zatem coraz więcej pojawia się dowodów na to, że szczotkowanie zębów przez dzieci chociażby jeden raz dziennie, ale za to bardzo dokładnie, jest skuteczne w zapobieganiu próchnicy.
W stosunku do dzieci w wieku przedszkolnym potrzebny jest nie program leczenia, ale zapobiegania próchnicy zębów zarówno mlecznych, jak i zaczynających się wyrzynać zębów stałych. Innowacja ma doprowadzić do uświadomienia dzieciom i rodzicom, że systematycznie wykonywane zabiegi higieniczne, racjonalne odżywianie i okresowe kontrole zębów przez stomatologa są najskuteczniejszym działaniem profilaktycznym.
Opracowana innowacja jest zgodna z podstawą programową wychowania przedszkolnego (rozporządzenie MEN z 1.12.1999 r. DZ. U. Nr 1/2000).
II. CELE OGÓLNE
Celem wychowania przedszkolnego jest wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju dziecka zgodnie z jego wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi w relacjach ze środowiskiem społeczno- kulturowym i przyrodniczym (Program Wychowania przedszkolnego XXI wieku, s.8 ). Dziecko przedszkolne znajduje się w procesie nieustannych i dynamicznych zmian dokonujących się w jego rozwoju, nasze działania odnoszą się do kształtowania i doskonalenia różnych umiejętności.
Cele ogólne innowacji to:
Wyrabianie nawyku dbałości i higieny jamy ustnej.
Stosowanie profilaktyki zdrowotnej.
Eliminowanie zjawiska strachu przed stomatologiem.
Rozumienie potrzeby wizyty u dentysty.
Kształtowanie umiejętności, przyzwyczajeń i nawyków.
Podnoszenie poziomu kultury jedzenia.
Uczenie odpowiedzialności za siebie i swoje zdrowie.
Tworzenie warunków do kształtowania zdrowia.
Nawiązanie współpracy ze stomatologiem.
Wyżej wymienione cele, dają obraz tego, co przez innowacje ma zostać osiągnięte.
III. CELE SZCZEGÓŁOWE (dziecko...)
Zna funkcje zębów w organizmie człowieka.
Rozumie potrzebę dbania o higienę jamy ustnej.
Zna zasady pielęgnacji jamy ustnej.
Rozumie współzależności między higieną a dobrym samopoczuciem.
Wie, co to jest próchnica.
Zna następstwa choroby zębów.
Rozumie potrzebę spożywania regularnych posiłków.
Rozumie potrzebę spożywania owoców i warzyw.
Zna wartości odżywcze spożywanych posiłków.
Stosuje zasady nie jedzenia zbyt dużo słodyczy.
Zna preparaty służące do higieny jamy ustnej.
Potrafi prawidłowo czyścić zęby, wie, że należy myć je po każdym posiłku.
Rozumie, że pijąc mleko poprawia stan uzębienia.
Chętnie uczestniczy w zabawach i teatrzykach.
Zna słowa i melodię piosenek o zdrowiu.
IV. WARUNKI REALIZACJI PROGRAMU
Realizacja programu wymaga:
wykorzystania różnorodnych środków dydaktycznych
funkcjonalnie urządzonej sali
wyposażenie w środki audiowizualne
nawiązania współpracy ze stomatologiem
ścisłej współpracy z rodzicami
VI. INFORMACJE DOTYCZĄCE ŚRODOWISKA DYDAKTYCZNEGO.
Odział Przedszkolny przy Szkole Podstawowej w Złotniku funkcjonuje w środowisko robotniczo - chłopskim. Uczęszczają do niego dzieci z trzech wsi: Złotnika, Lubomyśla, Kadłubii. Na terenie wsi nie ma poradni stomatologicznej. Nie wiadomo też, kiedy dzieci przedszkolne doczekają się kompleksowej opieki stomatologicznej.
Jak wynika ze wstępnego rozpoznania większość rodziców naszych przedszkolaków pojawia się u stomatologa dopiero w sytuacji silnego bólu, który wymaga bolesnej interwencji medycznej. Dziecko, które przeżywa ból związany z wizytą w gabinecie przez długie lata pamięta uraz, który sobie z tym skojarzyło. Jak inaczej mogłoby to wyglądać gdyby o wiele wcześniej zadbano o wytworzenie ciepłego i bezpiecznego klimatu stanowiącego zachętę do takich wizyt. Wskazuje to na potrzebę położenia nacisku na działania profilaktyczne.
Zadaniem innowacji jest uświadomienie naszym rodzicom, że to nie ból, ale profilaktyka zdrowotna powinna być tym, co po raz pierwszy skłoni do wizyty u stomatologa. Temu zadaniu wychodzi naprzeciw innowacja „ZDROWY ZĄBEK”.
VII. TREŚCI PROGRAMOWE
Realizacja innowacji opierać się będzie na rozporządzeniu MENiS z dnia 31.12.2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach.
Wpływ racjonalnego żywienia na zdrowie zębów
opanowanie umiejętności dokładnego gryzienia pokarmów, zwłaszcza twardych (np. marchewki)
rozumienie konieczności jedzenia potraw niezbędnych dla zdrowia zębów (zawierających wapń i witaminę D: mleko i jego przetwory, warzywa, owoce itp.)
rozumienie potrzeby powstrzymywania się od jedzenia, czy picia produktów mających szkodliwy wpływ na zęby
Kształtowanie nawyków higienicznych zapobiegającym chorobom zębów
opanowanie umiejętności samodzielnego mycia zębów z przestrzeganiem poszczególnych etapów wykonywania tej czynności i dokładne ich wykonywanie
używanie tylko własnych przyborów niezbędnych do utrzymywania czystości jamy ustnej
świadome stosowanie zasad higieny osobistej oraz rozumienie konieczności dbania o higienę jamy ustnej
prawidłowe korzystanie z przyborów do higieny jamy ustnej i utrzymywanie ich w czystości
kształtowanie pozytywnego stosunku do lekarza stomatologa
przestrzeganie zaleceń stomatologa
Podjęta innowacja wychodzi naprzeciw programowi profilaktyki i programowi wychowawczemu szkoły. Celem szkolnego programu profilaktyki jest wychowanie zdrowego człowieka, radzącego sobie w życiu. Natomiast zgodnie z programem wychowawczym szkoły jednym z zadań jest wspomaganie wychowawczej roli rodziny, organizowanie opieki nad uczniami oraz wyrabianie nawyku dbałości o własny rozwój fizyczny, zachowanie zdrowia i aktywne spędzanie czasu wolnego.
VIII. PROPONAWANA TEMATYKA ZAJĘĆ W WYCHOWANIU PRZEDSZKOLNYM
Lubię moją panią stomatolog.
Zdrowe zęby - ładny uśmiech.
Zachęcam inne dzieci do walki z próchnicą.
Spotkanie z doktorem Ząbkiem.
Spotkanie rodziców z lekarzem stomatologiem ( pielęgniarką ): podanie wskazówek dotyczących prawidłowej higieny jamy ustnej, prawidłowego żywienia dzieci.
Spotkanie lekarza stomatologa ( pielęgniarki ) z dziećmi w przedszkolu: wybór odpowiednich past oraz szczoteczek do zębów, omówienie kolejnych etapów mycia zębów oraz pokaz prawidłowego mycia zębów na modelu.
Omówienie budowy zęba na przykładzie ilustracji.
Omówienie z dziećmi przedmiotów służących do szczotkowania zębów.
Wycieczka do ogrodu warzywnego (poznawanie różnorodnych warzyw i owoców).
Zorganizowanie kramu w kąciku przyrody „Przyjazne produkty dla zębów”.
Przygotowanie i degustacja „zdrowych przekąsek”.
Organizowanie „Dni warzyw i owoców”.
Wizyta dzieci w gabinecie stomatologicznym na okresowych przeglądach zębów.
Wyświetlanie i omawianie przeźroczy związanych z higieną jamy ustnej.
Oglądanie audycji telewizyjnych i filmów instruktażowych na kasetach video (np. „Przygody gwiazdeczek w kosmosie”, „Wyprawa Zuzi po śnieżnobiały uśmiech”, „Doktor Ząbek” itp.) o tematyce zdrowotnej.
Włączenie się do programu „Mały program profilaktyki zębów dla przedszkolaków”.
Stała ekspozycja w sali ilustracji i plakatów dotyczących higieny i profilaktyki jamy ustnej.
Nauka wierszy i piosenek związanych tematycznie z problematyką zdrowotną.
Organizowanie zabaw tematycznych.
Kolorowanie obrazków o tematyce zdrowotnej.
Zabawy pantomimiczne i dramowe np. „Chory ząbek”.
Zabawy dydaktyczne np. „Co jest potrzebne stomatologowi”.
Gazetki dla rodziców na temat: „Higiena jamy ustnej”, „Profilaktyka próchnicy zębów”.
Opracowanie ankiet dla rodziców pozwalających poznać wstępnie stan uzębienia dzieci, wiadomości na temat profilaktyki próchnicy oraz nawyki żywieniowe i higieniczne dzieci.
Konkurs na wiersz, hasło o zębach.
IX. ROLA NAUCZYCIELA W PROPAGOWANIU PROFILAKTYKI
Podstawowym warunkiem powodzenia zaplanowanych poczynań związanych z higieną jamy ustnej jest współpraca nauczyciela z lekarzem stomatologiem lub pielęgniarką oraz rodzicami dzieci. Opieka nauczyciela sprowadza się przede wszystkim do działalności profilaktycznej. Nauczyciel także zachęca dzieci do dbania o zęby poprzez organizowanie różnego rodzaju zabaw, zajęć i konkursów. Włączając w swoją działalność stomatologa, pielęgniarkę i rodziców zwiększa korzyści wynikające z niej dla dzieci. Poprzez kontakt dziecka w przedszkolu z lekarzem lub pielęgniarką przygotowujemy je do bycia pacjentem, niwelujemy lęki i obawy związane z wizytą w gabinecie.
X. WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI
Ponieważ edukacja zdrowotna jest procesem złożonym i długotrwałym ważne jest, aby do jej realizacji włączyć rodziców. Bez ich udziału realizacja założonych celów jest mało realna. To rodzice, a nie nikt inny przyczyniają się do kształtowania nawyków higienicznych, żywieniowych oraz postaw pro zdrowotnych dzieci. Od nich zależy, czy dziecko już jako osoba dorosła będzie systematycznie odwiedzało gabinet stomatologiczny, czy też będzie go unikać. Jeżeli w dzieciństwie ukształtuje się prawidłowy stosunek do lekarza i właściwe dbanie o higienę jamy ustnej będzie to owocowało przez całe życie. Zadaniem rodziców jest zachęcanie dzieci do właściwego mycia zębów, dbania o higienę jamy ustnej. Rodzice mogą zaproponować wspólne mycie zębów, wybieranie pasty z fluorem. Powinni wybrać się z dzieckiem do gabinetu stomatologicznego i zasięgnąć informację o stanie uzębienia swojej latorośli. Rodzice mają decydujący wpływ na wybór potraw i produktów zdrowych dla zębów. Duże znaczenie ma również sposób podejścia dorosłego do wizyt u stomatologa. Na sukces wpłynie poziom świadomości dorosłych i ścisła współpraca
Regularne wizyty kontrolne od najmłodszych lat, pozwalają nawiązać dobry kontakt z lekarzem i wyrobić w sobie pozytywny stosunek do leczenia.
XII. PROCEDURA OSIĄGANIA CELÓW
Dominującą formą aktywności dziecka w wieku przedszkolnym jest zabawa. Dziecko uczy się - bawiąc i bawi się - ucząc. Dlatego proces nauczania powinien być zabawą. Aktywność dziecka wspomagana przez ekspresję słowną, ruchową, plastyczną, muzyczną, dramową pozwoli na kształtowanie nawyków i umiejętności w zakresie profilaktyki zdrowotnej.
W edukacji dziecka na szczególną uwagę zasługują metody problemowe, aktywizujące i praktyczne. Jeżeli aktywność dziecka zostanie połączona z przeżywaniem i działaniem, wiedza i umiejętności zdobyte tą drogą będą zrozumiałe i trwałe. W realizacji programu zastosowane zostaną następujące metody i formy pracy:
Dostrzeganie związków między stanem zdrowia a higieną.
Znajomość głównych składników pokarmowych niezbędnych dla zdrowia zębów
Odróżnianie produktów sprzyjających dla zdrowia zębów od szkodliwych
Stosowanie owoców i warzyw w codziennym jadłospisie
Wyrobienie systematycznego nawyku mycia zębów
Znajomość roli lekarza stomatologa i pozytywne nastawienie do wizyt w gabinecie dentystycznym
Uświadomienie, że zdrowe zęby i piękny uśmiech poprawiają wygląd i samopoczucie
Umiejętność dzielenia się z rodzicami wiedzą zdobytą w przedszkolu na temat higieny jamy ustnej
XIV. EWALUACJA
Ewaluacja programu będzie prowadzona na bieżąco i na koniec roku szkolnego. Ewaluacji będzie podlegała atrakcyjność programu dla dzieci, stosowane metody pracy, użyteczność programu w życiu dziecka oraz jego skuteczność.
Narzędzia służące ewaluacji to:
rozmowy z dziećmi i rodzicami
protokoły zebrań z rodzicami
Fedorowscy J.G., 500 zagadek o zdrowiu i medycynie. Warszawa 1974
Jańczuk Z., Zapobieganie i leczenie chorób przyzębia. PZWL Warszawa 1992
Jańczuk Z., Mały program profilaktyki zębów w przedszkolach. Poradnik dla nauczycieli przedszkolnych
Jańczuk Z., W trosce o zęby przedszkolaków. „Wychowanie w przedszkolu 7/2000
Jańczuk Z., O zapobieganiu próchnicy zębów u dzieci i młodzieży. „Lider wydanie specjalne 5/1994
Jańczuk Z., Jak pomóc przedszkolakom w ich kłopotach zębowych?. „Higienistka stomatologiczna 1/2000
Krych T., Dbamy o własne zdrowie. „Życie szkoły” 4/2002
Karasiewicz M., Śnieżnobiały uśmiech dla mamy. „Wychowanie w przedszkolu” 2/2002
Papierkiewicz B., Wiem wszystko o zdrowiu. „Wychowanie w przedszkolu” 2/2001
Prasałek B., Tarcza z fluoru. „Zdrowie” 3/2000
Przewodnik dla nauczyciela „Twój piękny uśmiech” PTOZ 1997-98
Przewodnik dla nauczyciela „Radosny uśmiech, radosna przyszłość” ISMA Warszawa 1996
Przewodnik dla nauczyciela „Śnieżnobiały uśmiech” PTS 1999
Sobolewska A. Zdrowe przedszkolaki. „Lider” 5/2004
Szpringer - Nodzak M., Stomatologia wieku rozwojowego. Warszawa 1987
Woynarowska B., Jak zachęcić ludzi aby dbali o zdrowie zębów?. „Lider” wydanie specjalne 5/1994
Ziemlański Ś., Wpływ żywienia na rozwój psychofizyczny i zdrowie człowieka. „Wychowanie fizyczne i zdrowotne” 4/1997
|