To co ważne do zapamiętania oznaczone jest tak
Państwo Partie i systemy partyjne
Literatura:
1)Antoszewskie A. Herbut R. „Systemy polityczne współczesnego świata”
2)Pod. Red. K. Wojtaszczyka „Społeczeństwo i polityka. Podstawy nauki o polityce”
3)Sartori G. „Teoria demokracji”
Państwo to zgodnie z prawem międzynarodowym taka jednostka podziału politycznego świata, której przysługuje pełna niepodległość tj. nie podlega żadnej innej jednostce politycznej.
Prawne kryteria państwowości, przyjęte na mocy Konwencji w Montevideo
Państwo jest podmiotem prawa międzynarodowego powinno posiadać następujące elementy:
-stałą ludność
-struktury karne
-suwerenną władzę
-określone terytorium
Uznane pastwo powinno mieć charakter jednoznaczny i nieodwracalny, chodź w praktyce spotyka się przypadki zawieszenia lub zarwania stosunków.
Symbole państwa:
-flaga państwa
-godło państwa
-hymn państwa
Cechy państwa:
-przymusowość (Obywatele są zmuszeni do subordynacji względem władz państwowych, w przeciwnym razie może zostać zastosowane wobec niech aparat przymusu)
-suwerenność (państwo jest niezależne od innych organizacji państwowych w zakresie realizacji funkcji wewnętrznych i zewnętrznych państwa)
-powszechność(cecha ta dotyczy powszechności zasad prawnych w państwie, które obejmują wszystkich obywateli w różnym stopniu)
-terytorium(to obszar lądowy i w głąb ziemi jak i wody przybrzeżne, strefa powietrza nad państwem, statki wodne, a także placówki dyplomatyczne.
Funkcje:
-wewnętrzne (tradycyjne, konserwatywne, liberalne)
-prawodawcze (państwo za pośrednictwem swojego aparatu tworzy prawo, które obowiązuje na jego terytorium)
-porządkowa (państwo jest zobowiązane do zachowania porządku i bezpieczeństwa na całym terytorium jego jurysdykcji
-administracyjna (państwo jest zobowiązane zarządzać krajem za pomocą aparatu administracyjnego
-gospodarczo - organizacyjna (państwo jest zobowiązane zarządzać gospodarką i finansami państwa)
-socjalna (państwo jest zobowiązane zapewnić swoim obywatelom minimum środków do życia)
-kulturalno - oświatowa (państwo jest zobowiązane zorganizować system edukacji i instytucji kulturalnych szerzących rozwój intelektualny obywateli)
Funkcje Zewnętrzne:
-Obrona granic (zapewnienie obywatelom poczucia bezpieczeństwa przez niwelowanie zagrożenia agresją ze strony innych państw
-kontakt z innymi państwami (państwo powinno organizować współpracę z innymi państwami)
Ze względu na strukturę terytorialno-prawną państwa dzielimy na:
-państwo unitarne(charakteryzująca się wewnętrzną jednolitością )
-państwo złożone(federacja, konfederacja, unia personalna, unia realna)
Ustrój terytorialny- to system podziału państwa oraz sposób skupienia władz w ośrodkach
System polityczny- ogół organów państwowych partii politycznych oraz organizacji i grup społecznych(formalnych i nieformalnych) uczestniczących w działaniach politycznych w ramach danego państwa oraz ogół generalnych zasad i norm regulujących wzajemne stosunki między nimi.
Elementy pierwotne systemów politycznych- zachowanie jednostek ludzkich
Elementy wtórne systemu politycznego- są to wytwory elementów pierwotnych : partie, grupy, organy władzy, normy prawne i pozaprawne.
Podmioty (uczestnicy) działań politycznych to: partie polityczne, grupy interesu (nacisku) oraz organy władzy.
Podsystem instytucjonalny - sprowadza się do istnienia organów władzy partii politycznych i grup nacisku a więc instytucji, za pośrednictwem których podejmowane są decyzje polityczne.
Podsystem funkcjonalny- składa się z wszelkich działań i funkcji występujących w obrębie systemu politycznego. Działania te mogą zmierzać do umocnienia danego systemu, ale przede wszystkim powinny dążyć do jego rozwoju. Istotą podsystemu funkcjonalnego jest przetwarzanie impulsów społecznych w decyzje i działania polityczne.
Podsystem normatywny- reguluje stosunki społeczno polityczne za pomocą norm prawnych i poza prawnych.
Podsystem komunikacyjny- jego istotą jest tworzenie się związków między poszczególnymi podmiotami działań politycznych (strukturami podsystemu instytucjonalnego) a także obieg informacji między nimi.
Funkcje systemu politycznego:
-regulacyjna
-mediacyjna
-adaptacyjna
-innowacyjna
System polityczny jest skuteczny (efektywny) jeśli spełni trzy warunki:
-jest zdalny funkcjonować bez uciekania się do stosowania przemocy wobec społeczeństwa
-jest w stanie zapewnić rozwój społeczeństwa i państwa
-jest w stanie zapewnić bezpieczeństwo zewnętrzne mieszkańcom państwa
Partia polityczna:
-organizacja społeczna o określonym programie politycznym
-program realizuje poprzez zdobycie i sprawowanie władzy lub funkcje jakie w demokratycznym systemie państwowym pełnią partie polityczne
-wpływają na kształtowanie opinii społecznej
Aby założyć partię potrzeba - co najmniej 1000 podpisów 18lat i pełna zdolność do czynnści prawnych.
Koalicja rządowa- porozumienie między partiami politycznymi w celu powołania wspólnego rządu.
Rząd koalicyjny tworzony jest wówczas gdy żadna partia nie ma większości.
Podstawowe założenia lewicy:
-promowanie idei równości i sprawiedliwości społecznej
-ochrona jednostki przez państwowości
-rozbudowane przywileje socjalne
-idea państwa opiekuńczego
-interwencjonizm
-eliminacja dyskryminacji jakichkolwiek grup społecznych
Podstawowe założenia prawicy:
-konserwatywny światopogląd
-przywiązanie do własności prywatnej
-prywatna służba zdrowia i edukacji
System instytucjonalny:
-ogólny porządek prawny społeczeństwa
-podmioty w tym organizacje i jednostki-
mechanizmy
Instytucja to całokształt wzajemnych relacji społecznych i gospodarczych określonych prawem.
„Ojciec założyciel tradycji liberalnej w filozofii polityki” -John Locke
Zasady naczelne Konstytucji to normy prawne zawarte w Konstytucji, których szczególna doniosłość wyraża się w tym, że:
-z norm tych wynikają inne normy Konstytucyjne
Zasady naczelne Konstytucji RP:
-zasada suwerenności Narodu
-zasada niepodległości i suwerenności państwa
-zasada demokratycznego państwa prawa
-zasada podziału władzy
-zasada społeczeństwa obywatelskiego
-zasada społecznej gospodarki rynkowej
-zasada przyrodzonej godności człowieka
Funkcje Konstytucji:
-prawna
-polityczna
-organizacyjna
-prognostyczna
-gwarancyjna
-wychowawcza
Zasady współczesnej demokracji:
-zasada poszanowania praw mniejszości
-zasada podziału władzy
-zasada państwa prawa i konstytucjonalizmu
-zasada pluralizmu (społecznego, gospodarczego, politycznego)
Wartości demokratyczne
Wolności
-słowa
-zgromadzeń
-wyznania
-gospodarcza
-prasy (pozytywna, negatywna )
Równości
-naturalna
-wobec prawa
-szans
Sprawiedliwości
-spraw ekonomicznych
-prawa
Cechy państwa demokratycznego:
-władza powoływana na określony czas
-legalna opozycja
-władza ustawodawcza ma prawo krytyki rządu
-niezależne i niezawisłe sądy
-większość decyduje, a prawa mniejszości są szanowane
-społeczeństwo obywatelskie i uczestnicząca kultura polityczna
Zalety i wady demokracji:
+poszanowanie praw i wolności jednostki
+rzadziej wszczynane wojny
+samorealizacja i wybór drogii jednostki
+władza nie stosuje przemocy i przymusu
-nie sprawdza się w okresach przejściowych i kryzysach
-dłuższy proces decyzyjny - kompromis
-zagrożenie dla porządku publicznego
Zasada niepodzielności terytorium państwa- integralność terytorialna państwa, zazwyczaj państwa nie dopuszczają możliwości podziału.
Suwerenność- władza określonego zbiorowego lub indywidualnego podmiotu polityki wewnątrz określonego terytorium państwa.
Suwerenność
wewnętrzna zewnętrzna
Zasada państwa prawnego:
-przestrzeganie prawa przez obywateli oraz przez organy państwowe
-instytucje państwowe działają tylko na podstawie i w granicach prawa
-to jest zabezpieczenie przed arbitralnością rządzących oraz instrumentem ochrony obywateli przed naruszającą ich prawa integracją państwa
Gwarancja państwa prawa - kontrola konstytucjonalności aktów
Prawa człowieka- podstawowe standardy przysługujące każdemu człowiekowi z tytułu człowieczeństwa, z samego faktu bycia człowiekiem. Prawa człowieka są takie same dla wszystkich.
System ochrony praw człowieka tworzy:
-Trybunał Konstytucyjny
-Rzecznik Praw Obywatelskich
-Sądy powszechne i administracyjnego
-Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji
-Organizacje pozarządowe
Wymogi na posła: 21lat, obywatelstwo polskie, niekaralność
Wymogi Prezydent: 35lat, obywatelstwo polskie, niekaralność
Dymisja Rady Ministrów:
-w razie braku wotum zaufania sejmu
-w przypadku wotum nieufności sejmu
-dymisja Premiera Rady Ministrów